فاطمه صفری- شهروند| ایرانی‌ها یک‌سوم غذایی را که تولید می‌کنند، به سطل زباله می‌ریزند. محسن طباطبایی مزدآبادی، دبیرکل انجمن علمی اقتصاد شهری ایران به «شهروند» می‌گوید سالانه ۱۰۰میلیون تن محصولات کشاورزی مصرفی در ایران تولید می‌شود که از این رقم ۳۵میلیون تن در قالب غذا دور ریخته می‌شود.
او توضیح می‌دهد که از این ۳۵میلیون تن غذای دورریز ۳۰درصد مربوط به گندم و نان است، ۲۵درصد آن مربوط به میوه و سبزی است،۱۰درصد مربوط به برنج و ۱۵درصد آن مربوط به روغن است.
جالب است بدانید که انجمن علمی اقتصاد شهری ایران ارزش این میزان غذا را نزدیک به 38هزار‌میلیارد تومان تخمین زده است. اتاق بازرگانی هم در گزارشی که منتشر کرده، هشدار داده است که ضایعات غذا در ایران 9.3میلیارد مترمکعب آب مصرف می‌کند که این رقم تقریبا معادل آب مصرفی ایران در بخش خانگی و صنعت است.
بزرگی رقم اسراف غذا در ایران عدد جالب توجه دیگری هم دارد و آن این است که سازمان جهانی خواروبار کشاورزی یعنی فائو رقم دورریز غذا در ایران را معادل 9 کشور اتحادیه اروپا دانسته است.
غذای دورریز ایران معادل وعده 18میلیون نفر
آمار فائو نشان می‌دهد ایران با آن‌که تنها یک‌درصد جمعیت جهان را در خود جای داده است اما میزان هدررفت غذایی‌اش به اندازه دو و هفت‌دهم‌درصد کل جهان است. براساس این گزارش هدررفت 35 ميليون تنی غذا در ایران معادل غذاي 18 ميليون نفر است. این موضوع در حالی رخ می‌دهد که چیزی حدود 9میلیون ایرانی در دهک‌های اول و دوم هستند و درآمدشان کفاف تغذیه مناسب را نمی‌دهد.
اسرافکاران را جریمه کنید
آمار قابل توجه هدررفت غذا در ایران در شرایطی است که دورریز غذا در ایران تبدیل به ارزشی اجتماعی شده است؛ به‌عنوان مثال برخی ایرانی‌ها به این باور رسیده‌اند که وقتی میهمان دارند، چند نوع غذا سر میز بگذارند یا در رستوران غذا در ظرف‌شان اضافه بیاید!
محسن طباطبایی مزدآبادی، دبیرکل انجمن علمی اقتصاد شهری ایران در این زمینه به «شهروند» می‌گوید: «در بیشتر کشورها فرهنگ استفاده بهینه از مواد خوراکی وجود ندارد. در حال حاضر آمریکا بیشترین اسرافکننده غذا در جهان است و نزدیک به 50درصد غذای این کشور دورریز می‌شود؛ به همین دلیل انجمنی برای مقابله در این خصوص با عنوان انجمن حمایت از منابع طبیعی راه‌اندازی شده و اعلام کرده است که جمعیت این کشور به اندازه 611میلیون نفر یعنی چیزی حدود 2 برابر جمعیت خود غذا مصرف می کند و این جمعیت 20 تن غذا هدر می‌دهد. این در حالی است که ارزش غذایی یک خانواده چهار نفره در آمریکا دو‌هزار و 275 دلار است.» این موضوع از یکسو هدررفت منابع طبیعی و از دیگر سو آلودگی محیط زیست را به دنبال دارد.
دبیرکل انجمن علمی اقتصاد شهری ایران با اشاره به این‌که بسیاری از کشورهای توسعهیافته راهکارهایی را برای جلوگیری از هدررفت غذا در نظر گرفتهاند، توضیح می‌دهد: «برخی از کشورها با هدررفت غذا مقابله کردهاند؛ به‌عنوان مثال کشور آلمان برای جلوگیری از اسراف، مقررات و قوانین سختگیرانهای را وضع کرده است؛ به‌طوری که در رستوران‌ها مأمورانی وجود دارند و در صورتی که افراد غذای خود را اسرف کنند، از طریق کد ملی آنها را جریمه می‌کنند.»
او در ادامه توضیح می‌گوید: «همچنین در مدارس این کشور آموزش رسمی برای جلوگیری از اسراف صورت میگیرد و کودکان در صورت مشاهده اسراف در خانواده به آنها تذکر می‌دهند. جالب است بدانید در رستوران‌های آلمان اتاق خصوصی وجود ندارد به‌طوری که صدراعظم آلمان هم باید در سالن عمومی رستوران غذای خود را سرو کند. آن هم به دلیل این‌که همه بدانند مقررات در حال اجرا است و مدیران هم از مقررات استفاده بهینه از مواد غذایی پیروی می‌کنند.»
طباطبایی تأکید می‌کند: «در کشورهای دیگری ازقبیل کره جنوبی رستوران‌ها میانگین دقیق غذای مشتریان را محاسبه و براساس میزان غذا قیمتگذاری کردهاند. بر همین اساس هم مشتریان ظرف غذای خود را انتخاب می‌کنند و جالب است بدانید چینیها ابتکار جدیدی به کار بردهاند و رستوران‌های این کشور نیمپرسهایی را برای مشتریان خود قرار داده است. این کشورها از این طریق توانستهاند فرهنگ صرفهجویی و استفاده بهینه از مواد خوراکی را رواج دهند.»
او در خاتمه یادآور می‌شود: «فائو در گزارشی اعلام کرده است که ارزش هدررفت روزانه غذا در جهان 400میلیارد دلار است و این حجم از اسراف فشار زیادی به محیط زیست
وارد می‌کند.»
گرانی مردم را با ملاحظه‌تر کرد
گرانی‌ها اما اشتهای مردم را برای دورریز غذا کاهش داده است. گزارش‌های میدانی «شهروند» از رستوران‌های تهران و شهر کرد نشان می‌دهد گرانی باعث شده است که مردم برای سفارش غذا و دورریز آن ملاحظه بیشتری به خرج دهند.
مالکان این رستوران‌ها می‌گویند که اصلی‌ترین عامل این موضوع گرانی‌ها است که روز به روز سفره مردم را کوچک‌تر می‌کند و تا جایی ادامه پیدا کرده است که بسیاری از مردم قید رستوران رفتن را زده‌اند اگر هم بروند مثل گذشته نیست که بریز و بپاش زیادی داشته باشند.
مدیر یکی از رستوران‌های شناخته‌شده پایتخت می‌گوید: «دورریز غذا تا قبل از گرانی‌ها بود، این روزها قیمت‌ها به شکلی است که کمتر کسی حاضر می‌شود سفارشی بدهد که دورریز داشته باشد؛ به قول خودشان جایی نمی‌رویم که پول‌مان را هدر دهیم.»
رستوران نامدار دیگری به «شهروند» می‌گوید که مردم این روزها ظرف اضافه می‌گیرند و باقیمانده غذایشان را با خود می‌برند.
برخی از رستوران‌های شمال شهر ابتکار به خرج داده‌اند و می‌گویند که «زمانی که مشتری می‌آید به همان میزان غذایی که سفارش می‌دهند، طبخ می‌کنند و غذای از پیش آماده‌شده دیگر ندارند». اما در شهرستان‌ها هم همین رویه وجود دارد و کمتر رستورانی دورریز بالایی دارد. مدیر یکی از رستوران‌های کوچک شهر کرد می‌گوید: «تا قبل از گرانی‌ها و بالارفتن قیمت‌ها مشتریان‌مان بی‌ملاحظه‌تر سفارش می‌دادند و حجم طبخ غذای ما هم بیشتر بود؛ اما الان نه.» او در ادامه توضیح می‌دهد: «حالا مشتریان می‌آیند و برای دو نفر یک غذا سفارش می‌دهند، شما حسابش را بکنید، در ماه‌های اخیر چقدر اسراف کمتر شده است. در صورتی که تا قبل از گرانی‌ها روزانه 10 تا 15 کیلو دورریز غذا داشتیم. حالا نزدیک به یک کیلو نهایتا یک کیلو و نیم است که بیشتر مربوط به ته‌دیگ و نان است.»
خیریه‌هایی که غذای مازاد مردم را
جمع آوری می‌کنند
جالب است در این میان هم برخی خیریه‌ها در سطح شهر تهران فعال شده‌اند که غذای مازاد مردم را به شرط دست نخورده بودن برای فقرا جمع می‌کنند.
«تهران شهر بدون گرسنه» شعار یکی از این خیریه‌هاست. یکی از مسئولان این خیریه‌ها به «شهروند» می‌گوید: «به طور میانگین روزانه نزدیک به 1000پرس غذا دریافت می‌کنیم که در ماه این عدد به 30 تا 40هزار پرس هم می‌رسد. البته این آمار بستگی به زمان جمع‌آوری غذا هم دارد چرا که وضع دریافت غذا در روزهای عادی و روزهای مناسبتی با یکدیگر متفاوت است؛ به‌عنوان مثال در روز اربعین 2500 پرس غذا دریافت کردیم در حالی که ممکن است در یک روز معمولی تنها 500پرس غذا دریافت کنیم.»
او ادامه می‌دهد: «با راه‌اندازی طرح تهران شهر بدون گرسنه از آن استقبال شد؛ به طوری که اکنون تأمین‌کنندگان اصلی ما دانشگاه‌ها، هتل‌ها و حتی برخی از افراد که برای ما غذا طبخ می‌کنند، می‌دانند که شرط اصلی دریافت غذا هم مشروط به دست‌نخورده بودن آن است. در سال گذشته ما 276هزار غذای طبخ‌شده دریافت و بین افرادی که در مراکز قرار دارند، تقسیم کردیم و نحوه تقسیم غذا هم ابتدا در اقامتگاه‌های خودمان و سپس در کمپ‌های دیگر است.»