[شهروند] 572 سال پیش در چنین روزی، برابر ١٦ آوریل ١٤٥٣ میلادی، ارتش سلطان محمد فاتح امپراتور عثمانی، شهر قسطنطنیه پایتخت امپراتوری روم شرقی را به محاصره خود درآورد. از این محاصره در تاریخ با عنوان آغازی بر پایان تمدن بیزانس یاد شده است. از زمان خلافت خلیفه دوم عمر بن خطاب، مسلمانان سودای تصرف قسطنطنیه یا همان کنستانتینوپولیس را در سر می‌پروراندند و حتی معاویة بن ابوسفیان نیز تلاش‌هایی را برای الحاق جبری این شهر به قلمرو جهان اسلام انجام داد که همگی با شکست مواجه شدند. اما روم شرقی یا بیزانس که در تاریخ آن می‌توان مشارکت در جنگ‌های صلیبی و عقد قرارداد صلح و اتحاد با حکومت ایوبیان مصر را نیز مشاهده کرد، عاقبت همچون دیگر امپراتوری‌های بزرگ تاریخ رنگ سقوط و اضمحلال به خود گرفت و توسط قدرتی قاهر و بنیان‌کن یعنی ترکان عثمانی دچار فروپاشی و زوال شد.
تصمیم انقلابی والنتینیان یکم برای اداره قلمرو روم
اوایل قرن پنجم میلادی بود که امپراتوری معظم روم به دلیل مشکلات داخلی دچار افتراق شد. نتیجه این افتراق هم چیزی نبود جز تقسیم قلمرو امپراتوری به دو بخش شرقی و غربی. در پی این انشعاب، بالکان، آسیای صغیر، خاور نزدیک و مصر به عنوان «امپراتوری روم شرقی» قد علم کرد و ایتالیا، اسپانیا، فرانسه، بریتانیا و آفریقای شمالی نیز تحت عنوان «امپراتوری روم» (غربی) به حیات خود ادامه داد. مطلع تقسیم امپراتوری بزرگ روم را اما باید در تصمیم «والنتینیان یکم» امپراتور وقت جُست که در سال ٣٦٥ میلادی تصمیم گرفت اداره بخش شرقی را به برادر کوچک خود واگذار کند. براساس این توافق، در هر دو بخش شرقی و غربی آیین مسیحیت کاتولیک برقرار و شخص امپراتور به‌عنوان رئیس مذهب و کلیسا نیز شناخته می‌شد. قصد والنتینیان از این تقسیم قدرت آسان‌تر کردن اداره این امپراتوری بزرگ بود، اما تصمیم او در نهایت به جدایی سیاسی، مذهبی و حتی فرهنگی این دو قلمرو از هم انجامید.
حیات روم شرقی تا 10 قرن پس از مرگ روم غربی
هنگامی که در سال ٤٧٦ میلادی امپراتوری روم غربی عملاً منحل شد، از عمر برادر شرقی آن یعنی امپراتوری بیزانس تنها 81 سال می‌گذشت و هیچ کس گمان نمی‌برد شعبه خاوری روم، ١٠٥8 سال دیگر یعنی تا ١٤٥٣ میلادی دوام بیاورد. اما این اتفاق افتاد و امپراتوری بیزانس به پایتختی قسطنطنیه تاریخ خود را بنا کرد و حتی با جدایی از کلیسای کاتولیک روم و تشکیل کلیسای ارتدکس شرقی، باقی شباهت‌ها با امپراتوری مادر یعنی روم را از حافظه‌ها زدود. اما عاقبت روم شرقی هم چیزی جز نابودی نبود و در ٢٩ می 1453 میلادی، با اشغال قسطنطنیه توسط سربازان سلطان محمد فاتح و کشته شدن «کنستانتین یازدهم» آخرین امپراتور بیزانس، افسانه روم شرقی نیز به پایان راه خود رسید. در تاریخ، سقوط قسطنطنیه نقطه آغاز «رنسانس» در قاره اروپا قلمداد شده است. در حقیقت با پایان امپراتوری روم شرقی، متفکران این سرزمین راهی اروپا خصوصاً ایتالیا شدند تا پرچم‌دار عصر شکوفایی علمی، هنری و مذهبی شوند.