[ شهروند ] پایان نیمه اول چهل و سومین جشنواره بین‌المللی تئاتر فجر شاید فرصت مناسبی باشد برای مرور بر پنج روز اول جشنواره- و اشاره به ویژگی‌های عمومی آثاری که بعدها می‌توان جشنواره امسال را با اتکا به آن تعریف کرد. از این منظر؛ بیراه نیست اگر بگوییم که در نمایش‌هایی که در این مدت تاکنون روی صحنه رفته‌اند، رویکرد مذهبی، ملی و مقاومت ویژگی مسلط آثار حاضر در جشنواره بوده است.
در کل؛ از 74 اجرایی که در مجموع در جشنواره تئاتر فجر روی صحنه خواهند رفت؛ 6 نمایش صحنه‌ای و هشت نمایش خیابانی رویکرد مذهبی دارند- و این جشنواره امسال را از این نظر به یک رویداد منحصر به‌فرد تبدیل می‌کند. اگر دایره مضمونی جشنواره را کمی گسترده‌تر کنیم و هویت ملی و مقاومت را نیز به مذهب و باورهای مذهبی بیفزائیم، در آن صورت می‌توان گفت که از میان نمایش‌های اجرا شده در این دوره از جشنواره ۲۶ اثر صحنه‌ای و ۱۷ نمایش خیابانی رویکرد هویت ملی و مقاومت را دنبال کرده‌اند و جالب این‌که از بین دوازده نامزد بخش نمایشنامه‌نویسی نیز ۷ اثر درباره قهرمانان ملی ایران بوده‌اند- که حکایت از این می‌کند که دغدغه هنرمندان درباره مسایل هویتی و باوری جلوه مناسبی در جشنواره امسال یافته است.

از بین اجراهای صحنه ای چهل و سومین جشنواره بین‌المللی تئاتر فجر ۶ نمایش صحنه‌ای با عناوین «نام همه مصلوبان عیسی است» از تهران، «داماهی» از یزد، «اینک انسان» از تهران، «با من بمان» از ارومیه، «خانه مادری» از خرم آباد و
«زنگار و آینه» از مشهد رویکرد یا تم مذهبی دارند.
یکی از متفاوت‌ترین نمایش‌ها در این میان «داماهی» از یزد است. نمایشی به کارگردانی احمد ندافی و الهه کیانفرد، برگرفته از یک قصه کودکانه ریشه‌دار در افسانه‌های قدیمی جنوب که مفاهیم اخلاقی و مذهبی را پیش‌روی تماشاگر به پرسش می‌گیرد: پیرمرد صیاد فقیری روزی برای صید می‌رود و از شانس او داماهی به تورش گرفتار می‌شود- که از او می‌خواهد رهایش کند و پیرمرد هم این کار را می‌کند و با دستانی خالی به خانه برمی‌گردد و مورد سرزنش همسرش که دوک‌بافی می‌کرد، قرار می‌گیرد. همسرش از او می‌خواهد که دوباره به دریا برگردد و از داماهی ثروت و مکنت برای او بخواهد که می‌رود نزد داماهی و او هم اجابت خواسته می‌کند. اما زن که به ثروت و مکنت می‌رسد دیگر هیچ چیز و کسی را نمی‌بیند...
«نام همه مصلوبان عیسی است» دیگر نمایشی است که نگاهی عام به اخلاق و مذهب دارد. نمایشی به نویسندگی ایوب آقاخانی و کارگردانی وحید نفر که داستان عاشقانه اخلاقی خود را در تهران دهه بیست روایت می‌کند: دهه بیست- سال‌های التهاب، سال‌های خط کشی‌های مختلف سیاسی. ناصر جوان روزنامه‌نگار عاشق سینما درگیر عشقی غریب می‌شود. عشقی که در کنار التهابات سیاسی چالشی پیش روی وی و همراهانش قرار می‌دهد.
«نام همه مصلوبان عیسی است» با بازی محمد‌امین ‌جیرکویه، روزبه ‌جعفری و عاطفه چوپانی روی صحنه رفته است.
داستان مذهبی
اما از بین نمایش‌هایی که یک مفهوم یا داستان عام مذهبی را به نمایش گذاشته‌اند؛ «اینک انسان» را می‌توان مثال زد که به نمایش ساعاتِ پایانیِ زندگی حضرت مسیح و محاکمه‌ او در کاخِ پیلاتوس می‌پردازد. نمایش «زنگار و آیینه» نیز رویکردی مذهبی از نوعی دیگر دارد. این نمایش اپیزودیک که مفهومی دینی و رضوی دارد؛ در اپیزودهایی متنوع، برش‌هایی مختلف از زندگی آدم‌های مختلف قصه را روایت می‌کند که اگر چه هر کدام شرایط و روایت مستقلی دارند، اما داستان همه آنان در نقطه‌ای با هم گره خورده و دچار تغییراتی محسوس می‌شود- که این نقطه چیزی جز حضور امام رضا(ع) نیست.

آرمان فلسطین
در میان نمایش‌هایی که با موضوع مقاومت و آرمان فلسطین روی صحنه رفته‌اند؛ می‌توان نمایش «با من بمان» را مثال زد. نمایشی به نویسندگی و کارگردانی پدرام رحمانی که زندگی یک خانواده مبارز فلسطینی را که دستخوش اتفاقاتی می‌شوند، دستمایه روایت داستان خود قرار داده است. درباره این نمایش صحنه‌ای مهم‌ترین موضوعی که می‌توان گفت این است که «با من بمان» ماه گذشته در نوزدهمین جشنواره بین‌المللی تئاتر مقاومت در سه بخش اصلی جشنواره جوایز مهمی را به خود اختصاص داد. پدرام رحمانی، نرمین کیان‌وند، نسا دشتی و مجتبی غفاری بازیگران این نمایش هستند.
نمایش «خانه مادری» نیز روایتی دیگر از آرمان فلسطین است. نمایشی اپیزودیک به کارگردانی پویا حسنوند از خرم‌آباد؛ که در قالب پنج اپیزود که هر کدام داستانی مستقل دارد و توسط یک مادر برای دخترش روایت می‌شود، داستان خود را حول محور موضوعاتی اجتماعی و سیاسی، به‌ویژه وضعیت خاورمیانه و ظلم‌های وارده بر مردم فلسطین به نمایش گذاشته است.
دیگر نمایش جشنواره که به مقاومت پرداخته؛ «خالکوب» به نویسندگی و کارگردانی  مهرداد بخشی است که پیش‌تر در نوزدهمین دوره جشنواره بین‌المللی تئاتر مقاومت روی صحنه رفته و جزو آثار منتخب این جشنواره نیز بوده است. «خالکوب» داستان مردی را روایت می‌کند که توسط پلیس پیدا شده و حالا پلیس تلاش دارد هویت او را کشف کند، با بازی مهرداد بخشی، مصطفی جعفری، غزل نوحی و حسین گلیزاده روی استیج جشنواره فجر رفته است.
نکته جالب این‌که تم مذهبی در بین نمایش‌های خیابانی نیز حضور پررنگی دارد. در این بخش هشت نمایش با عناوین «شال قرمز» از تهران، «چاکرای ریشه» از خارک، «رفح» از بیرجند، «طوفان الاقصی» از شوش‌ دانیال، «شمس» از تبریز، «چشم آبی» از تهران و «تار و پود» از قشم از رویکرد یا تم مذهبی برخوردارند.