اسدالله علم، وزیر دربار و از نزدیکترین چهرهها به محمدرضا شاه، تنها رجل سیاسی دوران پهلوی دوم است که خاطرات خود از ١٠ سال همنشینی نزدیک با شخص شاه و خاندان پهلوی را مکتوب کرده است. این تقریرات در ٧ جلد تحت عنوان «یادداشتهای علم» به چاپ رسیدهاند و ما در این ستون به تناوب این یادداشتها را مرور میکنیم.
کل کل با خبرنگار آمریکایی(2)
[ادامه گزارش علم به شاه از دیدارش با ژوزف کرافت (روزنامهنگار آمریکایی)] ... به او گفتم به علاوه مگر فقط آمریکاست که اسلحه دارد؟ مگر فرانسه میراژ ندارد؟ مگر از خود روسها نمیتوانیم با تعویض قیمت گاز، اسلحه بگیریم؟ مگر آلمان و انگلیس اسلحه ندارند؟ شما باید از خدا بخواهید که ما در اسلحههای پیشرفته وابستگی به شما داریم و پول آن را نقد میدهیم. به هر صورت من هیچ نگرانی ندارم چون وضع داخلی ما هم محکم و همه ملت پشت شاهنشاه ایستاده است. بیدلیل هم این مطلب را نمیگویم، کشاورز و کارگر که فوقالعاده راضی است و بورژوا و عمله و غیره هم که به پول رسیدهاند. احیاناً میماند چند عدد روشنفکر، میخواهد راضی باشد میخواهد نباشد، اهمیتی ندارد. این پدر سوخته هم ارث پدرش را مگر مطالبه کند وگرنه بهداشت و تحصیل رایگان که دارد، دیگر چه [...] میخورد؟ مشارکت مردم هم که در همه امور هست. باری، آقای ژوزف کرافت، شما دوست ما هستید، ولی اگر مأموریتی هم به شما دادهاند که توی دل ما را خالی کنید من به شما میگویم که کوچکترین اهمیتی به این حرفها نمیدهیم و شاهنشاه هم حالا حالاها آمریکا بیا نیستند، خیالتان راحت باشد! به من گفت خیلی تعجب میکنم از تمام اشخاصی که در ایران دیدم، از نخستوزیر و اغلب وزرا، هیچ کس با من با این خشونت گفتوگو نکرد. گفتم این احساسات خودم از جهت یک ایرانی است که به یک دوست ایران میگویم. شما هرچه میخواهید تعبیر کنید. گفت نظر شاهنشاه نیست؟ گفتم شما خودتان شرفیابی داشتید، میتوانید حدس بزنید که چه اندازه منطبق بر نظر مبارک شاهنشاه من است. ولی من یک کلمه هم در این خصوص با شاهنشاه صحبت نکردهام چون به نظر من اهمیتی ندارد. گفت اتفاقاً در مورد مسافرت آمریکا عین نظر تو را دارند، خیلی خیلی تعجب کرد و وا رفت. شاهنشاه فرمودند: «بسیار خوب جواب دادی. مگر اینها میتوانند از موقعیت کشور من یا از خریدهای ما سالیانه با مخلفات ۴ میلیارد دلار و ظرف 10 سال حدود 50 میلیارد دلار بگذرند؟ اما از نخستوزیر و وزیر اقتصاد و غیره بپرس که آنها چه نوع صحبت کردهاند. کاش همه مثل تو صحبت کرده باشند. همین الآن مشغول مذاکره با وزیر تجارت خارجی شوروی برای خرید توپهای دورزن روسی و سایر انواع اسلحهها هستیم. تانک را هم از اروپا و هواپیما را هم از فرانسه میخریم تا ببینیم آقایان آن وقت به چه روزی خواهند افتاد.55.9.6