[شهروند]     396 ‌سال پیش، برابر ٣٠ دی ١٠٠٧ خورشیدی، شاه عباس اول، مقتدرترین حکمران سلسله شیعی صفوی در 58 سالگی درگذشت. عباس اول فرزند سلطان محمد خدابنده و نوه شاه تهماسب بود که پس از پدر به عنوان پنجمین شاه صفوی تاج بر سر گذاشت. در طول یک دهه حکمرانی سلطان محمد خدابنده، سران قزلباش قدرت و نفوذ فراوانی یافتند زیرا چهارمین شاه صفوی از نعمت بینایی محروم بود و هیچ چیز به اندازه یک شاه نابینا درباریان را برای سلطه‌جویی و دخالت در امور کشور جری نمی‌کند. 10 سال سلطنت محمد خدابنده به این منوال گذشت تا این که مرشد قلی‌خان استاجلو حاکم مشهد، در سال 966 خورشیدی با هدایت یک کودتای بدون خونریزی سلطان محمد خدابنده را از سلطنت خلع و فرزند سوم او عباس ‌میرزا را در قزوین بر تخت نشاند. عباس میرزا که حالا دیگر با عنوان شاه عباس اول شناخته می‌شد در این ایام 16 سال داشت و به رغم سن و سال کم خیلی زود موفق شد بزرگان صفوی و سران قزلباش را مطیع خود کرده و معدود گردنکشان و مدعیان تاج و تخت را سرکوب کند.

شاه نوجوان در محاصره دشمنان داخلی و خارجی
جلوس عباس اول بر تخت سلطنت مصادف بود با دست‌اندازی ازبک‌ها بر مناطق شرقی ایران و جولان سپاهیان عثمانی در سرحدات غربی. او با وجود سن کم می‌دانست که نمی‌تواند در چند جبهه با دشمنان قدرتمند خود مصاف کند، پس ابتدا با عثمانی‌ها صلح کرد و عراق عرب را به آن‌ها بخشید. سپس به سراغ ازبک‌ها رفت، آن‌ها را به سختی شکست داد و تا جای ممکن از مرزهای ایران دور کرد. پس از راحتی خیال از مرزهای شرقی، شاه عباس متوجه دشمن اصلی و رقیب قدیمی ایران و سلسله صفوی یعنی امپراتوری عثمانی شد. عثمانی‌ها خیلی قبل‌تر بنیان‌گذار سلسله صفوی شاه اسماعیل اول را در جنگ نابرابر چالدران شکست داده و جد شاه عباس یعنی تهماسب را به انعقاد چند قرارداد صلح یکطرفه مجبور کرده بودند. اما حالا عباس اول قصد داشت همه آن شکست‌ها و ناکامی‌ها را با هم جبران کند.

یکپارچه شدن با اسماعیل و قدرتمند شدن با عباس
هنگامی که اسماعیل اول مؤسس سلسله صفوی بر تخت نشست، در هر گوشه از سرزمین ایران یک شاه خودخوانده مشغول حکومت بود. شاه اسماعیل با رسمی کردن تشیع به عنوان مذهب رسمی کشور نخستین قدم را برای اتحاد ایرانیان برداشت. هنگام درگذشت اسماعیل اول در 37 سالگی، پس از 23 سال سلطنت تمام ایران زیر پرچم صفویان قرار داشت، کاری سترگ که تا پیش از آن از عهده صفاریان، سامانیان، طاهریان، زیاریان و آل‌بویه برنیامده بود. پس از اسماعیل اول، فرزند او تهماسب بر تخت نشست و دوران 52 ساله سلطنتش به مدارا با دشمنان خارجی و دادن امتیازات مختلف با هدف تثبیت حکومت صفوی گذشت. دوران 41 ساله سلطنت شاه عباس را اما باید عصر سربرآوردن صفویان به عنوان یک دولت قدرتمند در مقیاس جهانی قلمداد کرد. عصری که یکی از نقاط عطف آن اخراج استعمارگران اروپایی‌ از خلیج فارس بود.