[حمید رضا خالدی] پاساژ علاءالدین یکی از ساختمان‌های بحرانی از لحاظ مختلف ایمنی منطقه11 است که طی 15 سال گذشته بارها حاشیه ساز شده است.. برای اینکه یک ساختمان از وضعیت بحرانی خارج شود، اقدامات اولیه‌ای باید انجام دهند. مثلاً باید ۱۰ اقدام مشخص انجام شود تا ساختمان از وضعیت بحرانی به وضعیت ناایمن تغییر وضعیت دهد. اما در موردپاساژ علاءالدین با وجود برخی اقداماتی که مالک آن در راستای ایمن سازی انجام داده، با این حال، مسوولان شهرداری همچنان معتقدند که این ساختمان هنوز نیاز به ایمن سازی دارد.
نا ایمن بودن ساختمان علاء الدین سابقه ای دیرینه در شهرداری تهران دارد پرونده ای که با گذاشتن نیوجرسی در برابر این پاساژ دوباره خبرساز شد. گرچه این نیوجرسی ها بعد از چند ساعت برداشته شد اما، در عین حال باعث شد تا این موضوع دوباره به یکی از سوژ ه های داغ رسانه ای بدل شود. فرداد عدالتخواه، شهردار ناحیه۱ منطقه۱۱ با اشاره به پیشینه ماجرا‌ها و دلایل تخلف و عدم همکاری مالک علاءالدین می گوید: « طبق گفته مدیرعامل سازمان آتش‌نشانی، ساختمان علاءالدین در کمتر از سه دقیقه می‌سوزد و به خاکستر تبدیل می‌شود. جدا از مشکل کامپوزیت، در داخل ساختمان، پله‌برقی‌ها استاندارد نیستند، پله‌های فرار ایمن نیستند و اگر کسی بخواهد از آنها فرار کند، به احتمال زیاد در حین فرار آسیب می‌بیند.»
10 هزار به جای هزار نفر
او ادامه می دهد: «جدا از این مشکلات، سازه این ساختمان ناایمن است. وقتی یک ساختمان از نظر مهندسی ساخته می‌شود، یک ظرفیت تردد برای آن تعیین می‌شود. به عنوان مثال، پاساژ علاءالدین زمانی که ساخته شد، ظرفیت تردد روزانه‌اش حدود هزار نفر بود. اما امروزه وضعیت این ساختمان در حالتی قرار دارد که تردد روزانه آن به بیش از ۱۰ هزار نفر رسیده است. دلیل این افزایش تردد این است که هر واحد تجاری به چند نفر اجاره داده شده است. درواقع، یک واحد تجاری به جای یک نفر، به ۶ نفر اجاره داده شده که هرکدام مشغول به کار خود هستند. این افزایش جمعیت در واحد‌ها باعث شده تا ظرفیت سازه‌ای که در ابتدا برای هزار نفر طراحی شده بود، به ۱۰ هزار نفر برسد و ساختمان را از نظر ایمنی غیرقابل استفاده کند.»
ماجرای طبقه هفتم علاءالدین و برنده شدن حقوقی شهرداری منطقه ۱۱
عدالتخواه تصریح می کند: «البته شهرداری در این زمینه هیچ‌گونه دخالتی در سازه ندارد و مسئولیت بر عهده نظام مهندسی است. مهندسان عمرانی که تخصص دارند، بارها اعلام کرده‌اند ساختمان مشکل دارد. شهرداری در سالهای گذشته برای طبقه ۷ پاساژ علاءالدین جواز ساخت صادر کرده بود، اما در ادامه با اعتراضاتی روبه‌رو شد. شهردار منطقه در سال ۱۴۰۰ اعلام کرد با توجه به وضعیت سازه، این ساختمان قادر به تحمل اضافه‌ساخت طبقه هفتم نیست و اگر چنین کاری صورت گیرد، ساختمان در معرض خطر قرار می‌گیرد. این موضوع منجر به یک دعوای حقوقی بین شهرداری منطقه۱۱ و مالک شد. مالک شکایت کرد و شهرداری خواستار ابطال جواز ساخت طبقه هفتم شد. در نهایت، شهردار منطقه۱۱ تمامی دادگاه‌ها را پیگیری و جواز صادرشده را باطل کرد.»
شهردار ناحیه یک منطقه۱۱ تاکید می کند: «مالک علاءالدین در سال ۱۳۹۱ ،6 پاساژ ساخته و تعهد محضری داده که پارکینگ را در مکان دیگری تأمین کند. او برای این کار، در نوفل لوشاتو یک زمین خرید و برای احداث پارکینگ جواز ساخت گرفت. این جواز از ۱۳۹۱ تا ۱۳۹۵ اعتبار داشت و بعد از ۱۳۹۵ منقضی شد. تا به امروز، تنها اسکلت سازه در این زمین ساخته شده است، درصورتی‌که او باید ۱۳۸۷ پارکینگ به شهر تحویل می‌داد، اما تا به امروز هیچ پارکینگی تحویل نداده است. از سال ۱۳۹۱ تا حالا ۱۳ سال است که پارکینگ‌های تعهدی خود را نساخته. همچنین بیشتر از ۳۰۰ پارکینگ برای بازار موبایل علاءالدین که او تعهد کرده و هنوز اجرا نکرده، بر دوش شهرداری است.»
عدالتخواه می افزاید: «علاوه بر تخلفات مربوط به پارکینگ، او تخلفات دیگری هم در حوزه شهرسازی دارد، ازجمله نیم‌طبقه‌های غیرمجاز که همگی تحت ماده ۱۰۰ قرار گرفته‌اند. این موارد در حال حاضر در دست پیگیری است و باید مانند هر شهروند دیگری، حقوق شهروندی و شهری را رعایت کند. در کنار این تخلفات، نمای ساختمان هم مشکل دارد و این مشکلات با اخطارهای شهرداری حل نشده است. در دی ماه سال گذشته، شهرداری از او خواست که نما را ایمن کند، اما در حال حاضر تا الان هیچ اقدامی از سوی مالک صورت نگرفته است. داربستی که روی ساختمان به شکل غیراصولی نصب شده، بیش از یک سال است که در جای خود باقی مانده و هیچ اقدامی برای بهبود وضعیت صورت نگرفته است. در این مدت، شهرداری بیش از ۱۰ اخطار کتبی به مالک داده، اما هیچ توجهی به این اخطارها نشده است.»
بی توجهی مالک به حقوق شهروندی
شهردار ناحیه یک منطقه۱۱ عنوان کرد: «شهرداری منطقه برای جلوگیری از ادامه تخلفات، در ابتدا اقدام به نصب نیوجرسی‌ها در نزدیکی پاساژ علاءالدین کرد تا از تردد غیرمجاز جلوگیری کند، اما این اقدام تنها مرحله اول بود. در مرحله بعد، شهرداری نامه‌نگاری‌های رسمی به دستگاه‌های قضایی ارسال و اعلام کرد مالک همکاری نمی‌کند و هیچ واکنشی به حقوق شهروندی ندارد. در این نامه‌ها از مراجع قضایی خواسته شده اقدامات قانونی و قضایی در خصوص بستن پاساژ را انجام دهند. به این ترتیب، برای بستن پاساژ نیاز به حکم شورای تأمین و دستور قضایی است که شهرداری در حال پیگیری آن است.» عدالتخواه تأکید کرد: «پاساژ علاءالدین به‌هیچ‌وجه نباید از نظر ایمنی و شهرسازی از کنترل خارج شود. از زمان مدیریت جدید شهرداری، او چندین بار تذکر گرفته است. مالک پاساژ در مصاحبه‌ای مربوط به دی ماه سال گذشته اعلام کرد طی سه ماه آینده این مشکل را حل خواهد کرد؛ اما از دی ماه سال گذشته تا دی ماه ۱۴۰۳، هیچ اقدامی برای رفع مشکل نمای ساختمان صورت نگرفته است. در نهایت، شهرداری منطقه ۱۱ طبق قانون موظف به پیشگیری از هرگونه زیاده‌خواهی و تمامیت‌خواهی است. در حال حاضر اقدام بعدی شهرداری، طبق مراحل قانونی، پیگیری قضایی و قانونی خواهد بود. تمامی این اقدامات برای حفظ حقوق شهروندان و جلوگیری از مشکلات احتمالی در آینده انجام می‌شود و شهرداری منطقه از موضع خود کوتاه نمی‌آید.»
پاساژ را منتقل می‌کنیم
در همین خصوص حمیدرضا صارمی معاون شهردار تهران نیز با بیان اینکه مالک علاءالدین با وجود اخطارهای پی‌در پی پای کار تأمین پارکینگ نیامده است به فارس گفت که «این بار شوخی نداریم و برخورد جدی می‌کنیم».
وی می‌گوید که دیگر «با ساخت پارکینگ در نوفل لوشاتو موافقت نمی‌کنیم» و باید در مجاورت پاساژ این کسری تامین شود و اگر مالک اقدام به رفع خلاف نکند «پاساژ را پلمب و منتقل خواهیم کرد». مالک پاساژ علاءالدین چندین مرکز تجاری دیگر دارد که هیچ کدام از آنها پارکینگ ندارد. معاون شهردار تهران می‌گوید که «مالک علاءالدین بیش از 10 هزار میلیارد به شهر و شهروندان خسارت وارد کرده و این روند ادامه دارد.»
زاکانی: شوخی نداریم
علیرضا زاکانی، شهردار تهران هشدار می دهد که اینبار اگر مالک پاساژ از اخطارها و قانون تمکین نکند، بدون اغماض و مطابق روال قانونی با وی برخورد خواهد شد. وی در گفت و گو با «شهروند» در این خصوص با اشاره به تخلفات و ایرادهای قانونی وارده به پاساژ علاء الدین می گوید: یکی از ایرادهای وارده به این بنا، تامین نشدن پارکینگ برای آنجاست. آنهم علی رغم تعهدی که مالک داده است. این درحالی است که این ایراد باعث می شود تا بار ترافیکی آن به شهر تحمیل شود. قریب 13 سال هم است که یک مکانی را گرفته تا آنجا را پارکینگ کند ولی نیمه کاره آن را رها کرده است. برای همین ما معتقدیم که وی هم باید حقوق ضایع شده شهر در این مورد را بپردازد و هم تعداد پارکینگی که تعهد کرده را بسازد.
وی ادامه می دهد: نکته بعد به «نمای» این ساختمان بر می گردد. نمای این ساختمان به گونه ای است که اگر خدای ناکرده دچار حریق شود، با توجه به حجم ترددی که در آن است، می تواند منجر به فاجعه ای بزرگ شود کمااینکه در بیمارستان گاندی هم شاهد چنین رخدادی بودیم. زاکانی از ایمنی به عنوان سومین ایراد مهم پاساژ علاء الدین یاد کرده و می کند: اما مهمترین ایراد وارده به این بنا، بحث ایمنی آن است که یک مهلتی داده شده که این بارگذاری و ایمنی ساختمان باید تامین می شده است ولی این امر اتفاق نیفتاده است. برای همین از آنجاییکه این موارد می تواند منجر به بروز حوادثی برای شهروندان شود، ما به جد پیگیر آن هستیم. شهردار تهران در پاسخ به اینکه آیا مالک موضوع نا ایمن بودن پاساژ خود را پذیرفته یا خیر؟ می گوید: اصلا وی نمی تواند این مساله را نپذیرد. این یک بحث کارشناسی است که با جان شهروندان ارتباط مستقیم دارد و ما هم در مورد جان شهروندان با کسی شوخی و تعارف نداریم. بنابراین اگر مالک برای ایمن سازی ملک خود اقدام نکند، راهکارهای قانونی برای این حقوق عامه وجود دارد که حتما از طریق آن، موضوع را با کمک دادستانی و دستگاه قضا پیگیری خواهیم کرد.
وی در پاسخ به سوال دیگری مبنی براینکه چقدر زمان به مالک برای رفع نواقص موجود داده شده است نیز می گوید: این مساله؛ موضوعی است که باید همکاران من درشهرداری طی جلساتی که با مالک دارند مشخص کنند. یعنی یک زمانبندی را برای ایمن سازی و ساخت پارکینگ و نمای سازه مشخص کنند.
ازدو منظر شهرسازی و ایمنی
مهدی عباسی، رئیس کمیسیون شهرسازی و معماری شورای شهر تهران اما می گوید که باید علاء الدین را از زوایای مختلفی بررسی کرد. وی در گفت و گو با «شهروند» می گوید: این پاساژ را می توان از دو منظر «شهرسازی» و « ایمنی » بررسی کرد.در مورد شهرسازی، انتقادها و ملاحظلاتی به این سازه وارد است که باعث می شود این پاساژ از این منظر، دارای ایرادهای فنی خاصی باشد که خارج از حیطه این بحث است.
وی ادامه می دهد: اما نکته بعدی که بسیار مهمتر از موضوع اول است، بحث ایمنی این سازه است. واقعیت این است که طی سالهای گذشته بارها در مورد نا ایمن بودن این پاساژ از سوی همکاران ما در سازمان آتش نشانی به مالک آن اخطار داده شده است. هشدارهایی که نشان می دهد این سازه از لحاظ ایمنی نیازمند توجهی جدی است. عباسی تصریح می کند: البته در برهه هایی از سوی مالک اقداماتی برای ایمن سازی این سازه صورت گرفته اما کافی نیست. شما وقتی از منظر «شهرسازی» تخطی می کنید فقط یک جنبه فنی کار را که شاید به منظر و زیبایی سازه بستگی داشته باشد به چالش کشیده اید اما وقتی ایمنی را رعایت نمی کنید با جان شهروندان بازی می کنید و این اصلا شوخی بردار نیست.
رئیس کمیسیون شهرسازی و معماری شورای شهر تهران با ذکر اینکه علاء الدین در لیست ساختمان های عمومی پرخطر تهران قرار داشته است می گوید: بسیاری ازمالکان ساختمان های این لیست شروع کردند به ایمن سازی سازه های خود و با همین اقدامات از لیست مزبور خارج شده اند اما علاء الدین همچنان در این سیاهه قرار دارد. مالک سازه علاء الدین هم تعهد داده بود که این سازه را ایمن کند اما هنوز این اقدامات به حد کفایت نرسیده است و برای همین شهرداری به جد به دنبال اجرای قانون در مورد آن است.
وی نیز می گوید: ما در مورد جان انسان ها با کسی شوخی نداریم و اگر کارشناسان شهرداری تشخیص دهند که اقدامات آقای علاالدین باعث ایمن سازی این سازه نشده، مسلما با وی برخورد قانونی خواهد شد. درست مثل بقیه متخلفان. درحقیقت قانون، تکلیف را مشخص کرده که وظیفه ما حفاظت از جان شهروندان است. تعارف هم با مالک نداریم.مثل برخی بیمارستان هایی که با وجود خدماتی که ارائه می دادند، به خاطر همین نا ایمن بودن تعطیل شده اند حالا چه برسد به علاء الدین که یک پاساژ تجاری است!
نباید بی انصاف بود!
جلال ملکی، سخنگوی سازمان آتش نشانی شهر تهران اما معتقد است که مالک پاساژ علاء الدین از لحاظ ایمنی های مرتبط با بخش آتش نشانی(ونه ایمنی مربوط به استحکام و سازه بنا) در وضعیت بسیار بهتری نسبت به چند سال قبل قرار دارد. وی در گفت و گو با «شهروند» می گوید: واقعیت این است که وضعیت ایمنی این پاساژ اصلا با 6-7 سال قبل آن قابل مقایسه نیست. یعنی مالک آن بسیاری از مواردی که برای ایمن بودن یک سازه اینچنینی لازم است، تامین کرده است. وی با ذکر اینکه بیش از 70 درصد نکات ایمنی ضروری این پاساژ تامین شده است تصریح می کند: به عنوان مثال سیستم های اعلام و اطفای حریق هوشمند در این ساختمان نصب شده است. حالا این سازه اتاق مونیتورینگ و تیم آتش نشانی مستقر در آن را دارد. برایش راه خروج اضطراری تعبیه شده است. سیم کشی های آن که به شکل خطرناکی نصب شده بودند درست شدند و.... درصد بالایی 70 درصد ایمنی را انجام داده است. وی همچنین در خصوص نمای ساختمان نیز می گوید: همانطور که حتما شنیده اید جنس نمای این ساختمان از نوع کامپوزیت است که به شدت در برابر آتش آسیب پذیراست. برای همین به مالک اخطار دادیم که باید این نما هم عوض شود. مالک هم قبول کرده و داربست زده و نما را جدا کرده ، منتهی هنوز نمای جدید را نصب نکرده است. ولی به هر حال از آنجاییکه کامپوزیت ها کنده شده از دید ایمنی مشکلی ندارد. حتی در دو سه سال اخیر، چند بار در آنجا حریق هایی رخ داده که با کمک خود تیم مستقر در پاساژ و تجهیزات آنجا خاموش شده است. ملکی البته تاکید می کند: در حقیقت پاساژ علاء الدین از منظر ایمنی تقریبا مشکلی ندارد اما هنوز گواهی ایمنی خود را دریافت نکرده است که امیدواریم با برطرف کردن سایر موارد لازمه، بتواند این گواهی را نیز دریافت کند. اما اینکه بگوییم اصلا کاری صورت نگرفته کمی بی انصافی است!