[شهروند] 768 ‌سال پیش درچنین روزی، برابر ٢5 آذر ٦٣٥ خورشیدی، هلاکوخان، نوه چنگیزخان و بنیان‌گذار سلسله ایلخانان مغول در ایران، با اشغال قلعه اَلَموت به حکومت ١٧٠ساله اسماعیلیان پایان داد. دولت اسماعیلیان سال 468 خورشیدی با تصرف قلعه الموت توسط حسن صباح بنیان گذاشته شد. حسن صباح در ادامه ضمن تصرف قلعه‌هایی در سراسر ایران، عراق و شام، با انجام تبلیغات گسترده در میان کشاورزان و فقرا توانست حوزه نفوذ خود را گسترش دهد. اما پایتخت این دولت همچنان در قلعه الموت باقی ماند و اسماعیلیان در طول دوران حیات سیاسی‌شان، فعالیت خود را روی مبارزه با خلافت عباسی، دولت سلجوقی و مغول‌ها متمرکز کردند. اسماعیلیان در میان اهل سنت به «باطنیان» مشهور بودند.

پیوند عمیق اسماعیلیان با افسانه‌ها و قصه‌ها
اشغال قلعه الموت به‌عنوان قدیمی‌ترین و مستحکم‌ترین دژ اسماعیلیان که افسانه‌های بسیاری درباره غیرقابل تسخیر بودن آن ساخته بودند، سقوط دیگر قلعه‌های اسماعیلیه در قهستان (خراسان)، دیلمان (گیلان)، طارم (زنجان) و لار (فارس) را به دنبال داشت. همانطور که ذکر شد اسماعیلیان نخستین‌ بار توسط حسن صباح به قدرت رسیدند. پس از او ٧ جانشین آمدند که آخرین آن‌ها رکن‌الدین خورشاه توسط هلاکوخان به بند کشیده شد و در راه مغولستان به قتل رسید. تاریخ اسماعیلیان و بنیان‌گذار سلسله‌شان «حسن صباح» جدای از حقایق تاریخی، مذهبی و سیاسی کم و بیش با وجهی از افسانه‌ و قصه همراه بوده است. اسماعیلیان به خاطر پراکنده بودن پیروان‌شان در قلعه‌ها و شهرهای مختلف، هیچگاه در قامت یک دولت متمرکز در تاریخ ایران شناخته نشدند. حکومت‌های سنی مذهب حاکم بر ایران نیز دشمن آن‌ها بودند و اغلب ریختن خون پیروان حسن صباح را مباح اعلام کرده بودند.

هراس‌افکنی فدایی‌ها، استراتژی اسماعیلیان
دولت اسماعیلیان اما با وجود نفرات، ثروت و تجهیزات کمتر نسبت به رقبای سیاسی و نظامی خود، برای مدتی نسبتاً طولانی هراسی عمیق را بر دل و جان آنان انداختند که این مهم با فعالیت افراد از جان گذشته آن‌ها موسوم به «فدایی‌» به منصه ظهور رسیده بود. فدایی‌ها دستورات فرماندهان خود را برای حذف فیزیکی حاکمان زورگو، سیاستمداران فاسد و دشمنان اسماعیلیان بی‌چون و چرا اجرا کرده و پس از انجام ماموریت بلافاصله به زندگی خود پایان می‌دادند تا مبادا زیر شکنجه به افشای اسرار بپردازند. همانطور که ذکر شد عملیات‌های فداییان اسماعیلی عموماً متوجه قدرتمندان بود و به همین دلیل از آن‌ها در تاریخ به عنوان نخستین ترورهای سیاسی جهان یاد شده است. اسماعیلیان با تسلط ترکان سلجوقی و خلفای عباسی بر ایران مخالف بودند و بر علیه سلطه آن‌ها مبارزه می‌کردند. از افراد نامداری که هدف سوءقصد فدایی‌ها قرار گرفتند می‌توان به خواجه نظام‌الملک و ملکشاه سلجوقی اشاره کرد.