[ شهروند]  حکمرانی فضای مجازی و نحوه حکمرانی رسانه در فضای مجازی و توجه به حقوق شهروندی، موضوع بخش دوم مناظره شب گذشته بود. برنامه هفتم توسعه دولت را مکلف به انجام اقداماتی کرده که در طول اجرای برنامه ۵ ساله حداقل ۶۰ درصد اهداف سند راهبردی جمهوری اسلامی ایران در فضای مجازی محقق شود. از جمله این تکالیف، حمایت از تولید محتوای مجازی با هدف مواجهه مؤثر با جنگ ترکیبی دشمنان انقلاب اسلامی است. مجری مناظره ادامه داد: «نامزدهای انتخابات ریاست جمهوری برنامه‌های خود را برای پیاده‌سازی این موضوع مطرح خواهند کرد.»

این بخش با پخش پرسش‌های مردم و کارشناسان به این شکل مطرح شد:
مردم پرسیدند: پیامرسان‌های مجازی که در جامعه رواج دارد به ویژه آنها که خارجی هستند مانند تلگرام و واتساپ عموماً محتوای غیر اخلاقی و حتی ضد امنیتی دارند می‌خواستیم بدانیم نامزدهای انتخابات ریاست جمهوری چه برنامه‌ای برای اینترنت ملی دارند؟
رضا الفت نسب، عضو هیئت مدیره اتحادیه کسب و کارهای مجازی پرسید: امروزه نیاز مردم به خرید اینترنتی و استفاده از خدمات کسب و کارهای آنلاین رشد بسیار زیادی داشته، چه راهکاری برای نظارت بر فضای مجازی بدون ایجاد محدودیت برای کسب وکارها دارید؟
احسان شاه قاسمی، عضو هیئت علمی دانشگاه نیز پرسید: اینترنت گرچه خطرهای زیادی را متوجه جامعه کرده است هم به لحاظ اقتصادی و هم به لحاظ فرهنگی، اما فرصت‌های خیلی زیادی را هم در اختیار ما قرار داده است. ما ایرانی‌ها همیشه اهل ارتباط بوده‌ایم و ارتباط برای ما سودمند بوده است، برنامه کاندیداهای محترم برای استفاده از فضای مجازی و بیشینه‌سازی فرصت‌هایی که فضای مجازی برای ما فراهم می‌آورد چیست؟
بهاره آروین، عضو هیئت علمی دانشگاه بیان کرد: سوال من از نامزدهای محترم این است که سیاست شفاف آنها در مواجهه با فیلترینگ به ویژه فیلترینگ شبکه‌های اجتماعی پرمخاطب چیست؟ چگونه می‌خواهند مردم را از استفاده روزمره و دائمی از فیلترشکن بی‌نیاز کنند؟
سید سعید رضا عاملی، عضو شورای عالی انقلاب فرهنگی پرسید: سواد مجازی، سواد هوش مصنوعی حداقل سه سطح مهم پیدا کرده است، اینکه بعضی از کاندیداهای محترم صرفاً فضای مجازی و بحث آن را صرفاً به فیلترینگ و غیرفیلترینگ مطرح می‌کنند به نظر می‌آید به ابعاد موضوع توجه نکرده‌اند، چقدر به ابعاد و جزئیات این موضوع توجه کرده‌اید؟

پورمحمدی: در مقطعی، تصمیم فیلترینگ قابل دفاع است
پورمحمدی گفت: ضرورت بحث فضای مجازی و اینترنت و ارتباطات برای همه پذیرفته شده است‌. رهبری فرمودند اگر امروز در جایگاه رهبری انقلاب نبودند رئیس فضای مجازی کشور می‌شدند. فضای مجازی، دنیای هزار رنگ فرصت‌ها و تهدیدها است. اول باید این فضا را شناخت و اهمیتش را درک و تهدیدهایش را به خوبی ارزیابی و پیگیری کرد و روی فرصت‌هایش دست گذاشت.
وی افزود: ما باید اول، روی فرصت‌های آن فکر کنیم. چون بدون این فضا زندگی امکان‌پذیر نیست. فرزندان ما از ابتدای زندگی در فضای اینترنت و بازی‌های اینترنتی رشد کردند و راهکاری برای مقابله با آسیب‌ها وجود ندارد. ما نمی‌توانیم خودمان را از فرصت‌های این فضا محروم کنیم. اینکه صورت مسئله را پاک کنیم و فقط روی فیلترینگ تمرکز کنیم درست نیست. در یک مقطع، تصمیم فیلترینگ قابل دفاع است اما استمرارش آسیب دارد. مافیای وی‌پی‌ان ایجاد می‌شود و امینت به خطر می‌افتد و سرعت اینترنت کم می‌شود.
او افزود: راهکار چیست؟ ما کشوری توانمند با ظرفیت علمی و تخصصی هم در عرصه سخت‌افزار و نرم‌افزار و تولید محتوا هستیم که هرکدام بحث مهمی دارد. از ابتدا باید روی ایجاد پیام‌رسان بسیار قوی تمرکز می‌کردیم. من این را در دولت یازدهم به‌طور جدی مطرح کردم. چون در بحث اینترنت و فضای مجازی فعال بودم و کارهای بزرگی انجام دادم و دغدغه اصلی من بوده‌است. تاکید کردم که پیام‌رسان توانمند ایجاد کنیم که در منطقه قدرت برتر باید و در دنیا حرفی برای گفتن داشته باشیم و ارزیابی خودم این بود که توانایی داریم. اما چون‌که در آن سود وجود دارد، هر مؤسسه‌ای چه خصوصی و چه دولتی پیام‌رسان ایجاد کرد. من گفتم اگر الان مشکل داریم با یکی از پیام‌رسان‌های بین‌المللی شرقی صحبت اولیه کنیم اما با بهانه‌های بسیار کوچک حاضر نبودند شریک ما شوند. ابتدا شرط مشارکت شد و آقایان عقب‌نشینی کردند. این مسائل بسیار حساس است و فرصت‌هایمان از دست رفته است.

قالیباف: با موضوع فیلترینگ مخالفم
قالیباف گفت: بحث فضای مجازی بسیار مهم است. اولین نکته‌ای که همه ما باید به آن توجه کنیم آن است که بنده بر این باورم که فضای مجازی، فضای زندگی مردم در همه ابعاد است. درست همان‌طور که مردم در فضای واقعی و حقیقی هستند، عین آن را در فضای مجازی زندگی می‌کنند.
نامزد انتخابات ریاست جمهوری ادامه داد: ما باید این موضوع را درک کنیم تا مشخص شود که چگونه می‌خواهیم در این حوزه تصمیم بگیریم. بنده خیلی روشن بگویم که حتماً با موضوع فیلترینگ مخالفم، چرا که خطرات و فساد زیادی به دنبال خواهد داشت.
وی تصریح کرد: به هر حال اینجا یک فرصت برای ما است اما در شرایطی، تصمیمی می‌گیریم و آن را تبدیل به تهدید می‌کنیم، البته بنده اینجا استثنا کنم که یک موقعی مانند سال ۱۴۰۱ موضوعات امنیتی داریم و در همه دنیا امنیت اولویت است و بحث آن جدا است. اما در مابقی شرایط نباید اینگونه باشد.
قالیباف بیان کرد: البته در فضای مجازی حتماً حکمرانی در فضای مجازی یک ضرورت دارد. در حال حاضر، موضوع ما اقتصاد است و بخش عمده اقتصاد در این فضای مجازی است و باید از آن استفاده کنیم.
وی ادامه داد: ما اینجا بحث از فرهنگ می‌زنیم که واقعیت آن است که خود مردم آن را تولید می‌کنند و خودشان هم آن را مصرف می‌کنند و دولت‌ها باید آن را تولی‌گری و هدایت کنند.
نامزد چهاردهمین دوره انتخابات ریاست جمهوری تاکید کرد: زمانی که ما بحث از فرهنگ می‌زنیم سه بخش است؛ یک بخش، حوزه مربوط به کالاها و تولیدات فرهنگی است. ما امروز پنجره طلایی جمعیتی داریم که نیروهای متخصص و حرفه‌ای در حوزه مجازی هستند و الان بچه‌های ما در عرصه دنیا و در حوزه گیم می‌توانند در تراز دنیا حرکت کنند اما با این سرعت اینترنت و وضعیت فیلترینگ شرایط سخت میشود.
قالیباف ادامه داد: از بعد از فیلترینگ، استفاده از وی پی ان از ۲۲ درصد به ۶۷ درصد افزایش پیدا کرده است و به جای مصون سازی خطر را بیشتر کردیم یعنی هم خسارت اقتصادی و مالی دیدیم و هم خسارت اخلاقی و رفتاری دیدیم. ذهن نوجوانانی که امروز می‌توانند تولید داشته باشند و فرهنگ فارسی و انقلاب را به همه جا ارسال کنند باید مورد توجه باشد. برخی از کشورها را ببینید که چگونه از طریق فضای مجازی روی جوانان ما تأثیر گذاشتند و ما این فرصت‌ها را از دست می‌دهیم.
وی اظهار کرد: در مجلس یازدهم و در دولت سیزدهم همه مصمم شدیم که شبکه ملی اطلاعات تکمیل شود و الان بالای ۷۵ درصد این مسئله پیش رفته است و حتماً در آینده نزدیک سرعت اینترنت حل خواهد شد و این اعصاب خردی از مردم برداشته می‌شود.
نامزد انتخابات ریاست جمهوری تصریح کرد: البته باید حکمرانی رعایت شود و دولت هم باید تضمین کننده حقوق مادی و معنوی باشد. یکی از نگرانی‌هایی که مردم به سمت سکوهای خارجی می‌روند این است که احساس ناامنی می‌کنند و حضرت آقا در اینجا حکم و فتوا دادند که دخالت در زندگی مردم، حرام شرعی است و در فضای مجازی هم حرام شرعی است و باید این را برای آنان تضمین کنیم.
قالیباف گفت: مشکل سرعت اینترنت را هم باید حل کنیم و با حکمرانی درست باید از فرصت‌های فضای مجازی استفاده کنیم که اگر استفاده نکنیم، هم خسارت فرهنگی می‌بینیم و هم خسارت مالی.

پزشکیان: اگر درست عمل میکردیم به اینجا نمی‌رسیدیم
پزشکیان در بخش سوم سخنان خود اذعان داشت: خیلی روشن است. فعلاً که ما فیلترینگ را راه انداختیم. خیلی از شغل‌ها را هم از دست دادیم. زندگی خیلی‌ها که از این راه امرار معاش می‌کردند از بین رفته و میلیون‌ها انسان از این طریق کاسب شدند و در این میان فیلترشکن می‌فروشند.
این نامزد انتخابات ریاست جمهوری تصریح کرد: چه کسی اینها را می‌فروشد؟ چرا بررسی نمی‌کنند؟ اینکه چرا پیگیری نمی‌کنند جای بحث است. ما باز هم وقتی صحبت می‌کنیم انگار اینجا نیستیم و مشکل جای دیگر است. همه موافق هستیم فیلترینگ نباشد و جامعه با زنان و دختران برخورد کرامت گونه داشته باشند. معلوم نیست این حجاب‌بان‌ها را چه کسی می‌گذارد و کلی هزینه می‌کنیم و به علل مختلف بچه‌های مردم را می‌گیریم و بعد از حقوق زنان دفاع می‌کنیم. در مورد دانشمندان خود در خارج چه کردیم با آنها؟ اگر می‌خواستیم درست عمل کنیم به اینجا نمی‌رسیدیم. اعتقاد من این است که باید این فضا را آزاد کنیم.
پزشکیان اذعان داشت: توئیتر مکان آموزش و محل خیلی از امکانات است و علم و سرمایه زیادی را می‌توان از آن آموزش دید. من اگر به قدرت برسم جلوی خیلی از این محدودیت‌ها را خواهم گرفت. اگر در بحران خاص نیاز به مداخله باشد همه جای دنیا مداخله می‌کنند اما در حال حاضر چه لزومی دارد اینترنت را قطع کنیم و روی آن فیلترشکن بگذاریم.
وی اضافه کرد: فیلترشکن‌هایی که می‌گذارند باعث می‌شود راحت تر به فضاهای مستهجن دسترسی پیدا کنند.
این نامزد انتخابات ریاست جمهوری گفت: ما تقصیرها را گردن هم می‌اندازیم، تقصیر برای همه ماست و فرهنگ را دولت‌ها درست نمی‌کنند وقتی حوزه و دانشگاه و شورای انقلاب فرهنگی وجود دارند.
پزشکیان خاطرنشان کرد: چه شد که اینها بی حجاب شدند؟ این‌که در خانواده چگونه هستیم یک بحث است اما این‌که با این‌ها در جامعه چطور برخورد می‌کنیم و یک عده ما را نمی‌پذیرند تکلیفمان با آن‌ها چیست. آنها روزبهروز دارند با ما بدتر می‌شوند و فاصله بین ما بیشتر می‌شود. الان طوری شده است که دیگر خیلی نمی‌شود راحت با حجاب به خیابان آمد.

جلیلی: جوانان ایرانی با سکوهای داخلی ما را در حکمرانی اینترنت بی‌نیاز کردند
جلیلی در بخش دوم، پیرامون حکمرانی فضای مجازی و در پاسخ به موارد مطرح شده حول محور کسب و کار فضای مجازی و فیلترینگ و اینترنت ملی و تحقق برنامه هفتم توسعه گفت: من ابتدا به همه متخصصان و دانشمندان درود می‌فرستم و بعد به تبع آن، به همه کاربرانی که در فضای مجازی منفعل برخورد نکردند درود می‌فرستم که سعی کردند فضای مجازی را خوب بشناسند و خوب بر آن سوار شوند و حکمرانی کنند. خطاب من کسانی است که در فضای مجازی داخلی کارهای خوبی انجام گرفته، پیام رسان‌های داخلی مثل بله، روبیکا، سروش، ایتا، نشان، بلد، سلام، اسنپ، تپسی، کافه بازار، باد صبا و … کار بزرگ انجام دادند. این‌که در موضوع فضای مجازی برخورد فعالانه داشتند و منفعل نبودند.
وی ادامه داد: امروز در سطح جهان نقش سکوهای فضای مجازی نقشی فزاینده‌ در حکمرانی دارد. امروز همه می‌گویند مرزهای جدید آن‌جایی است که سکو، کاربر مؤثر و فعال داشته باشد و برای همین خیلی از دولت‌ها و قدرت‌ها دنبال بین‌المللی کردن سکوهای خود هستند و البته دولت‌ها درصدد ایجاد قوانین سختگیرانه برای سکوهای دیگر هستند. همان اقدامی که آمریکایی‌ها برای تیک تاک انجام دادند. اخیراً اروپا قانون دوقلو را تصویب کرد و محدودیت‌هایی برای آمریکا و قائل شد. می‌خواهم بگویم که وضعیت موجود فضای مجازی در عرصه جهانی، تأثیری فراتر از مرزهای داخل و در مباحث بین‌الملل دارد که حالا به آن نمی‌پردازم.
نامزد چهاردهمین دوره انتخابات ریاست جمهوری بیان کرد: در بحث هوش مصنوعی نگرانیای را مطرح می‌کنند که اگر در این فضا کسانی بتوانند حاکم شوند و از یک طرف اطلاعات معتبر را سرکوب کنند و از طرف دیگر داده‌های غلط را اشاعه دهند، می‌توانند همه مناسبات را در حکمرانی‌ها و فرهنگ در کشورها برهم بزنند. بر همین اساس، این یکی از ابزارهای سلطه است. شاهد هستیم که تصویر حاج قاسم را حذف می‌کنند و یا ده‌ها هزار سایت‌های علمی را بر روی جوانان ما فیلتر می‌کنند و هر چه را که نمی‌خواهند یکباره کنار می‌گذارند.
جلیلی افزود: من برای این به دانشمندان داخلی درود فرستادم که آنها کار کرده و کشور را بی‌نیاز کردند. نگذاشتند کشور ما مصرف کننده‌ و تابعی از حکمرانی آنها باشد بلکه حکمرانی را به داخل کشور آوردند و نشان دادند که اگر فعال برخورد بکنیم مردم استقبال می‌کنند. امروز می‌بینید که نشان جای وِیز را گرفته است و همینطور خیلی از سکوهای دیگر و می‌خواهم بگویم که سکوهای ارتباطی امروز می‌توانند سکوی جهش مردم ایران باشند. اگر ما از یک جهان فرصت و یک ایران جهش صحبت می‌کنیم، سکوی جهش یک ظرفیت خوب ما در همین زمینه فضای مجازی و سکوهای داخلی است که متخصصان و افراد صاحب نظر در این زمینه می‌توانند کار بسیاری ایجاد کنند و بسیار موفق باشند.
وی در رابطه با آثار استفاده از فضای مجازی برای جهش کشور گفت: در رابطه با اشتغال صحبت می‌کنم و اگر از همین ظرفیت تولید محتوا در فضای مجازی استفاده کنیم و ۱۰ درصد هزینه اینترنت را به آنها بپردازیم موج وسیعی از اشتغال ایجاد می‌شود. در این بستر، برای بسیاری از افراد جامعه و زنان شغل ایجاد می‌شود و چقدر می‌توانند درآمد کسب کنند. به این شرط که دولت وظیفه خود را انجام دهد و سهم آنها را از اینترنت پرداخت کند.

قاضی‌زاده: امروز قدرت اصلی ما زنان هستند
قاضی‌زاده هاشمی عنوان کرد: مسائلی که اینجا مطرح می‌شود برای ۲۰ سال پیش است. امروز قدرت اصلی ما زنان هستند. حرف زنان این است که تبعیض علیه زنان به معنی محدود بودن زیرساخت‌ها و فرصت‌ها علیه‌شان برداشته شود.
نامزد چهاردهمین دوره انتخابات ریاست‌جمهوری، گفت: اینترنت در خانواده یک کالای اساسی و از بهترین مشاغل زنانه، مشاغل اینترنتی است.
وی افزود: دولت هوشمند و اقتصاد دیجیتال بدون اینترنت ممکن است؛ نقد مسئولان و نظارت بر مسئولان هم بدون اینترنت امکان ندارد اتفاق بیفتد. شفافیت باید در بستر دولت هوشمند شکل بگیرد. باید اینترنت سریع و بی کیفیت و امن داشته باشیم. زیرساخت‌های کشور یک دهه در حوزه ارتباطات توسعه‌نیافته است. برخی محدودیت‌ها هم فکر نشده است.
قاضی‌زاده هاشمی تأکید کرد: نیروی مجرب و متخصص ما در این حوزه بعضاً مهاجرت می‌کنند چون در بیرون درآمدهای شگرفی دارند و ما نتوانسته‌ایم این نیروها را حفظ کنیم.
وی افزود: رتبه ما از ۱۸۰، ۱۵۶ بود در اینترنت ثابت ولی پروژه فیبر نوری در دولت شهید رئیسی آغاز شده و سرعت اینترنت ثابت از ۹ به ۱۴ مگابیت بر ثانیه رسیده است.
نامزد چهاردهمین دوره انتخابات ریاست‌جمهوری، گفت: البته رشد سرعت‌ها در ایران محسوس به‌خاطر استفاده از فیلترشکن نیست. البته محدودیت‌ها مؤثر نبوده؛ تلگرام ۴۰ میلیون مشترک دارد و نشان می‌دهد که محدودیت‌هایی که گذاشتیم مؤثر نبوده است، یک جاهایی افراط کرده‌ایم.

زاکانی: اینترنت موهبت است
زاکانی در این ارتباط عنوان کرد: هیچ ملت و دولتی نیست که درک درستی داشته باشد و افکار عمومی خود را در اختیار بیگانگان قرار دهد.
وی گفت: فیلترینگ با صیانت متفاوت است. آقایانی که از فیلترینگ صحبت می‌کنند ابتدا بی پروایی کردند و امکان ظهور و بروز پیام‌رسان ها را جوری فراهم کردند که مبتنی بر ضوابط کشور ما نبود. در تمام دنیا این فضا وجود دارد اما ضابطه‌مند از آن استفاده می‌کنند.
نامزد انتخابات ریاست جمهوری گفت: اولین اشکال به همین دوستانی است که ادعای فیلترینگ دارند. دوستان این افراد در ستادهای انتخاباتیشان دکان فیلترینگ باز کردند و برای مردم مزاحمت ایجاد کردند.
زاکانی افزود: تقویت کردن ظرفیت‌ها و پیام‌رسان های داخلی، یک اصل برای هر کشوری است.
وی گفت: دوستان هنوز موضوع صیانت و فیلترینگ را خلط می‌کنند. اینترنت و فضای مجازی در زندگی همه وجود دارد.
نامزد انتخابات ریاست جمهوری گفت: اینترنت موهبت است و زمینه تعامل با جهان، زمینه توسعه و دانش، ایجاد زیرساخت‌های اساسی کشور را ایجاد می‌کند.
وی افزود: در شهرداری از هوش مصنوعی استفاده می‌کنیم. در دولت رئیسی توسعه زیرساخت‌های کشور فعال شده است و قرار است سرعت اینترنت تا ۵۰ برابر بالا برود.
زاکانی در مورد حجاب‌بان‌ها، گفت: آقای پزشکیان اگر این موضوع را در مورد من جدی مطرح کردید، دروغ است. اگر هم شوخی کردید آن دنیا مواخذه خواهید شد و حق ندارید جلوی مردم شوخی کنید.
وی یادآور شد: حجاب را جز با گفت وگو و احترام و زمینه رعایت قوانین نمی‌توان درست کرد.
کاندیدای انتخابات ریاست جمهوری تصریح کرد: بیشترین فیلتر، زمان پورمحمدی در دهه ۹۰ شکل گرفته است، لذا ضرورت دارد در این‌باره با مردم صحبت کنند.