سهیلا روزبان- شهروند | 60‌درصد خودروهای نو از تست معاینه فنی برتر مردود شدند. گزارش‌های ستاد معاینه فنی درحالی نشان می‌دهد که بیشتر خودروهای کمتر از 4‌سال موفق به پاس‌کردن استانداردهای برتر نشده‌اند که معاونت حمل‌ونقل و ترافیک شهرداری تهران خسارت سالانه آلودگی هوا در پایتخت را 2.6‌میلیارد دلار اعلام کرده، خسارتی که خودروهای آلاینده متهمان اصلی آن هستند. البته مسئولان ستاد معاینه فنی می‌گویند بعد از اجرای طرح جدید کنترل آلودگی هوای پایتخت مراجعات برای گرفتن معاینه نسبت به پارسال 10‌درصد بیشتر شده است. آنگونه که آمارها نشان می‌دهد از ابتدای امسال تا 15 تیر حدود 30‌هزار خودروی غیرمشمول (کمتر از 4سال) برای دریافت معاینه فنی برتر مراجعه کرده‌اند که مسئولان این ستاد دلیل اصلی آن را تخفیف یک‌میلیون و 200‌هزار تومانی در طرح ترافیک جدید برای خودروهای صاحب معاینه فنی برتر می‌دانند.

حدود نیمی از خودروهای مراجعه‌کننده
 نقص فنی داشتند
پارسال چیزی حدود یک‌میلیون و 800‌هزار نفر به ستاد معاینه فنی مراجعه کرده‌اند که از این تعداد 390‌هزار دستگاه خودرو موفق به دریافت معاینه فنی برتر شدند. بر اساس اطلاعاتی که ستاد معاینه فنی تهران به «شهروند» گزارش داده است بررسی‌ها نشان می‌دهد که تعداد مراجعات مردم در‌ سال97 نسبت به سال96 حدود 18‌درصد و نسبت به سال95 حدود 60‌درصد بیشتر شده است. جالب است که از یک‌میلیون و 280‌هزار خودرویی که  برای نخستین‌بار برای دریافت معاینه فنی مراجعه کردند، 42‌درصد دارای نقص فنی بوده‌اند.   
طرح ترافیک جدید
 تقاضای معاینه فنی برتر را بالا برد
حدود یک‌ماه از اجرای طرح کنترل آلودگی پایتخت می‌گذرد. طبق تصمیمات جدید اعضای شورای شهر تهران، خودروهای سواری دیگر محدودیت پلاک برای ورود به حلقه دوم ترافیکی مرکز شهر نخواهند داشت و خودروهای پلاک تهران در هر فصل فقط 20روز و خودروهای پلاک غیرتهران 15روز مجاز به تردد رایگان در محدوده دوم یا همان زوج و فرد سابق هستند و برای تردد بیش از 20روز در هر فصل باید عوارض بپردازند. البته درصورتی که معاینه فنی برتر داشته باشید، می‌توانید 20‌درصد پول کمتری بپردازید.  
یک حساب کتاب سرانگشتی نشان می‌دهد درصورتی که خودرویتان معاینه فنی برتر داشته باشد، دست‌کم یک‌میلیون و 200‌هزار تومان کمتر پول طرح پرداخت خواهید کرد. همین مسأله موجب شده که تعداد مراجعات مردم برای دریافت معاینه فنی برتر نسبت به ‌سال گذشته 10‌درصد بیشتر شود.
بر اساس گزارش ستاد معاینه فنی تهران به «شهروند» آمارها نشان می‌دهد که از ابتدای امسال تا 15تیر، 517‌هزار نفر برای دریافت معاینه فنی برتر به ستاد مراجعه کرده‌اند که سهم خودروهای غیرمشمول (خودروهای با سن کمتر از 4‌سال)  از این تعداد حدود 30‌هزار دستگاه بوده است. مسئولان این ستاد می‌گویند که تعداد مراجعات خودروهای غیرمشمول که هیچ اجباری برای دریافت معاینه فنی ندارند و تنها برای بهره‌مندشدن از تخفیف 20‌درصدی به دفاتر معاینه فنی تهران مراجعه کردند، حدود 10‌درصد بیشتر شده است.  
37‌هزار تومان هزینه معاینه فنی برتر
37‌هزار تومان هزینه‌ گرفتن معاینه فنی در تهران است، حالا فرقی نمی‌کند برتر باشد یا معمولی. البته در معایته فنی برتر سختگیری بیشتری نسبت به آلایندگی خودرویتان وجود دارد.
  در معاینه فنی برتر مونواکسید خودرویتان کمتر از 0.7‌درصد و هیدروکربن نسوخته باید 250 ppm باشد اما در معاینه فنی برتر خودرو باید در دور آرام همین استاندارد را پاس کند اما در دور تند (2500 دور در دقیقه) میزان مونواکسید تولیدی خودرویتان باید زیر 0.6‌درصد باشد.
تا گارانتی کاتالیست به پایان نرسیده
 تعویضش کنید
سازمان محیط‌زیست در مورد وضع نامطلوب کاتالیست‌ها به وزارت صنعت، معدن و تجارت نامه نوشته و مدارک خود را ارسال کرده است، اما مدیرعامل ستاد معاینه فنی شهرداری تهران می‌گوید خودروسازان نسبت به رفع این عیب اقدامی انجام نداده‌اند.
حسینی منش با بیان این‌که شهروندان باید هشیار باشند، گفت:   «حالا که خودروساز توجهی به آلایندگی قطعات تولیدی خود ندارد، بهتر است شهروندان تا زمانی که گارانتی کاتالیست آنها به پایان نرسیده به صورت داوطلبانه به مراکز معاینه فنی مراجعه کنند تا اگر در تست‌های معاینه فنی مشخص شد که کاتالیست دارای عیوبی است تا زمانی که گارانتی آن به پایان نرسیده خودروساز براساس قانون نسبت به تعمیر یا تعویض قطعه اقدام کند؛ در غیراین صورت شهروندان می‌بایست ۷۰۰ تا ۸۰۰‌هزار تومان بابت خرید کاتالیست از جیبشان هزینه کنند.»
سن فرسودگی خودروها چقدر است؟
سن، معیار چندان خوبی برای فرسودگی خودرو‌ها نیست، بلکه معاینه‌فنی باید مشخص کند که خودرویی فرسوده است یا خیر. برخی کارشناسان هم تعیین سن را معیار مناسبی برای فرسوده بودن یا نبودن خودرو‌ها نمی‌دانند.  آنها معتقدند آزمایش‌هایی که در معاینه‌فنی انجام می‌شود، می‌تواند میزان فرسودگی خودرو‌ها را بهتر تعیین کند، چرا که ممکن است خودرویی با عمر 5‌سال بسیار فرسوده‌تر از خودرویی با عمر 10‌سال باشد.  براساس قانون خودروهای با عمر کمتر از 4‌سال نیازی به دریافت معاینه فنی  ندارند، اما اگر می‌خواهند برگ سبز معاینه فنی برتر را کسب کنند، باید سری به مراکز این ستاد بزنند. به پیشنهاد
هیأت وزیران سن فرسودگی  سواری تاکسی و استیشن ون و سواری کار  بر حسب بنزینی و دوگانه سوز بودن 10 سال، پایه گازسوزبودن 12‌سال و برقی و هیبریدی بودن 15‌سال است.
همچنین سن تاکسی‌هایی که بنابر پیشنهاد وزارت کشور یا وزارت راه و شهرسازی و تأیید سازمان حفاظت محیط‌زیست و سازمان ملی استاندارد کماکان کیفیت ارایه خدمات مناسبی را دارند 15‌سال تعیین شد. بر این اساس، سن فرسودگی وانت پایه گازسوز 15‌سال و بنزینی و دو گانه‌سوز دیزلی 14سال تعیین شد.
همچنین براساس این مصوبه سن فرسودگی اتوبوس درون شهری نیز بر حسب دیزلی بودن 10 سال، پایه گاز سوز بودن 12‌سال و اتوبوس برقی منوط به بازسازی و رعایت قانون رسیدگی به تخلفات رانندگی 20‌سال در نظر گرفته شده است. با ابلاغ این مصوبه سن فرسودگی مینی‌بوس و میدل‌باس درون شهری و برون شهری دیزلی 10، پایه گازسوز 12 و برقی منوط به بازسازی و رعایت قانون رسیدگی به تخلفات رانندگی 20‌سال مقرر شده است.
بر مبنای این مصوبه سن فرسودگی اتوبوس برون شهری 15‌سال و کشنده، کامیون و کامیونت 22 سال، موتورسیکلت بنزینی کاربراتوری 6 سال، بنزینی انژکتوری 8 سال، برقی 12‌سال و سواری دولتی 15‌سال خواهد بود.
 علیرضا چلویی، مدیرعامل مراکز اسقاط و بازیافت خودروی کشور می‌گوید که میانگین مصرف سوخت خودرو‌های سبک در کشور 7.5 لیتر در هرصد کیلومتر است، اما خودرو‌های فرسوده به‌طور میانگین 16 لیتر سوخت مصرف می‌کنند.

 آسمان کم ستاره خودروهای داخلی

طی خردادماه 1398 تنها تعداد 48,411 دستگاه خودرو تولید شده که 99‌درصد آن از دسته خودروهای سبک و یک‌درصد باقی‌مانده  مربوط به خودروهای سنگین است.
  این حجم از تولید اما در شرایطی صورت گرفته که آسمان کیفیت خودروهای داخلی در آخرین گزارش منتشر شده کم ستاره بوده است. شرکت بازرسی کیفیت و استاندارد ایران  که کیفیت ۳۹ خودرو تولید و مونتاژ داخلی را  مورد بررسی قرار داده، می‌گوید که  همچنان تنها پژو ۲۰۰۸ مونتاژی ایران‌خودرو توانسته پنج ستاره کیفی را به دست بیاورد و سایر خودروها بین دو تا چهار ستاره کسب کرده‌اند. با توجه به ستاره‌های کسب شده توسط خودروهای ارزیابی شده در دومین ماه امسال، حدود ۳۱‌درصد خودروها معادل ۱۲ محصول توانسته‌اند چهار ستاره کیفی را به‌دست بیاورند.  همچنین حدود ۳۶‌درصد خودروها یعنی ۱۴ محصول نیز سه ستاره کیفی به دست آورده‌اند تا کیفیتی متوسط را از آن خود کرده باشند. درنهایت ۱۲ خودرو نیز کماکان دو ستاره باقی مانده‌اند و این یعنی حدود ۳۳‌درصد خودروهای ارزیابی‌شده در اردیبهشت حداقل کیفیت را داشتند. در گروه خودروهای سطح قیمتی یک، با دو عضو مونتاژی یعنی مزدا۳ شرکت بهمن موتور و سوزوکی گرند‌ویتارای ایران‌خودرو خراسان روبه‌رو می‌شویم که هر دوی آنها موفق به کسب چهار ستاره کیفی شده‌اند.
اما در سطح قیمتی دو با هشت محصول مونتاژی مواجه می‌شویم که در بین آنها، پژو ۲۰۰۸ توانسته پنج ستاره کیفی خود را حفظ کند. ۲۰۰۸ که اولین محصول پسابرجامی خودروسازی کشور به‌شمار می‌رود و با وجود تعلیق فعالیت‌های پژو در ایران، تولید آن فعلا ادامه دارد، اسفند ۹۷ موفق به کسب پنج ستاره کیفی شد. اما به‌جز ۲۰۰۸، هفت خودروی دیگر نیز در دسته قیمتی دو حضور دارند که مجموعه‌ای از مدل‌های چینی و کره‌ای هستند. در میان آنها، کیاسراتو توانسته چهار ستاره کیفی خود را حفظ کند.
در این بین، هایما S۷ اتومات کماکان چهار ستاره باقی ماند و درست مانند هایما S۵  هم سه ستاره کیفی به دست آورد. دیگر خودروی چینی این گروه یعنی تیگو۵ که در مدیران خودرو مونتاژ می‌شود، در گزارش کیفی اردیبهشت سه ستاره به‌دست آورده، .همچنین جک S۵  و  S۳نیز به‌عنوان محصول های  مونتاژی کرمان موتور، با کسب سه ستاره، شرایط کیفی مشابهی با گزارش فروردین دارد.در نهایت اما ام‌وی‌ام X۳۳ دیگر خودروی عضو دسته قیمتی دو است که مانند گزارش قبلی، تنها دو ستاره کیفی به دست آورده است.  نگاهی هم بیندازیم به دسته قیمتی چهار که بیشترین خودروهای داخلی را در خود جای داده است. مانند چند گزارش قبلی، همچنان محصولات رنو و پژو رده‌های ابتدایی این گروه را به خود اختصاص داده‌اند. بر این اساس، تندر پلاس اتومات، پارس تندر، پژو ۲۰۷ اتومات، تندر-۹۰ پلاس، پژو ۲۰۷‌‌ای و دنا پلاس موفق به کسب چهار ستاره کیفی شده‌اند. هیچ کدام از خودروهای مذکور تغییری در سطح کیفی‌شان نسبت به گزارش فروردین رخ نداده است، چه آنکه در آن گزارش نیز محصولاتی چهار ستاره بودند.
نکته دیگری که در مورد گروه قیمتی چهار وجود دارد، چهار ستاره شدن دنا پلاس است. در رده‌های بعدی این دسته قیمتی اما با تندر- ۹۰ ایران‌خودرو، رانا، پژو ۲۰۶ صندوقدار، پژو ۲۰۶ هاچ‌بک، دانگ‌فنگ H۳۰، دنا، ام‌وی‌ام ۳۱۵ جدید و کوییک مواجه می‌شویم. تمامی این خودروها موفق به کسب سه ستاره کیفی در اردیبهشت شده‌اند و این یعنی سطح کیفی آنها در مقایسه با گزارش فروردین تغییری نکرده است