فاطمه صفری- شهروند| « از رهن و اجاره دادن ملک‌های با قیمت نامتعارف و خارج از توان مردم معذوریم.» این اطلاعیه را عده‌ای از بنگاهداران به پشت شیشه چسبانده‌اند تا به گفته خودشان از مستاجرانی حمایت کنند که این روزها با کرایه‌های سرسام‌آور مواجه شده‌اند. مستاجرانی که گفته می‌شود برخی‌هایشان به حاشیه شهرها رانده شده‌اند و برخی دیگر به کانکس‌نشینی روی آورده‌اند.
اطلاعیه این بنگاهداران حالا به یک پویش سراسری تبدیل شده است و هرازگاهی در فضای مجازی عکسی یا فیلمی از بنگاهداری منتشر می‌شود که به این کمپین پیوسته است. بنگاهداران تهرانی می‌گویند این کمپین برای نخستین بار از بندرعباس شروع شده و حالا به تمام شهرهای ایران و حتی شهرهای کوچکی مانند شاهین‌شهر اصفهان هم کشیده شده است.
اما این اتفاق به عقیده برخی بنگاهداران تهرانی تنها برای جلب توجه و شهرت تعدادی از املاکی‌هاست. بنگاهدارانی که معتقدند اجاره خانه‌های امسال هرگز گزاف نبوده و نسبت به رشد قیمت مسکن، بسیار جا مانده است. آنها می‌گویند درحالی‌که قیمت خانه از سال گذشته تاکنون چیزی حدود دو برابر رشد داشته است، اما صاحبخانه‌های تهرانی حداکثر تا 40درصد به اجاره خانه‌هایشان اضافه کرده‌اند.
حسام عقبایی، نایب رئیس اتحادیه مشاوران املاک اما معتقد است مستاجران تهرانی حداکثر تحمل 20درصد افزایش قیمت را دارند و وقتی اجاره‌بها بیشتر از این رقم رشد کند، به حاشیه‌های شهر رانده می‌شوند.
اما مصطفی قلی‌خسروی، رئیس اتحادیه مشاوران املاک کشور در واکنش به این ماجرا به «شهروند» می‌گوید: «افرادی که اطلاعیه‌ای مبنی بر نه به قیمت‌های نامتعارف یا تمدید رایگان بر پشت شیشه‌های خود درج کرده‌اند، دست به اقدامی غیرقانونی زده‌اند و در صورت مشاهده با آنها برخورد می‌شود.» او دراین‌باره توضیح می‌دهد: «این بنگاهداران تنها برای خودنمایی و جذب مشتری دست به چنین اقداماتی می‌زنند و برای این کار نیاز به اجازه اتحادیه و تایید آن دارند، تا این حرکت را به صورت جمعی انجام دهند، زیرا تشخیص متعارف از غیرمتعارف برعهده مشاوران املاک نیست. به علاوه این‌که بنگاهداران حق ندارند برای ملک مردم به صورت دستوری قیمت تعیین کنند و وظیفه آنها تنها مشاوره دادن و انجام معاملات است.»
افزایش 22درصدی اجاره بها در تهران
گزارش‌های رسمی می‌گویند که اجاره‌بها در تهران چیزی حدود 22درصد افزایش داشته است. بر اساس آخرین گزارش منتشر شده از بانک مرکزی نشان می‌دهد که قیمت مسکن در اردیبهشت‌ماه امسال نسبت به فروردین ۹۸ و اردیبهشت ۹۷ به ترتیب ۱۲.۵ و ۱۱۲درصد افزایش یافته است. نرخ اجاره‌بها نیز در تهران نسبت به اردیبهشت ۹۷ بالغ بر ۲۲.۶درصد افزایش یافته است.
این موضوع درحالی رخ می‌دهد که حسام عقبایی، نایب رئیس اول اتحادیه صنف مشاوران املاک می‌گوید تجربه‌هایش از بازار مسکن نشان می‌دهد که مستاجران تهرانی توان افزایش کرایه سالانه بیشتر از 20درصد را ندارند و در شهرهای متوسط نیز بین 10 تا 15درصد و در شهرهای کوچک به دلیل توازن بین عرضه وتقاضا احتمال افزایش قیمت‌ها خیلی ضعیف است. او درخصوص افزایش کاذب نرخ اجاره‌بها ، هم به ایرنا گفته است یکی از عوامل تعیین‌کننده قیمت اجاره‌بها در تمام جهان قیمت مسکن است؛ تورم و عدم توازن بین عرضه و تقاضا و همین‌طور رشد جمعیت عوامل دیگری است که در کنار رشد قیمت مسکن روی افزایش قیمت اجاره‌بها
موثر است.
عقبایی با بیان این‌که متاسفانه درسال‌های اخیر شاهد رشد اجاره‌بها بودیم و این روند ادامه دارد، گفت: «در سال‌های اخیر همواره قیمت مسکن رشد صعودی داشته است تا جایی که این رشد باعث شد بخش عمده‌ای از مستاجران ما از نقاط شمالی شهرهای بزرگ به نقاط میانی و ازنقاط میانی به نقاط جنوب شهر مهاجرت کنند؛ حتی مستاجران جنوب شهر هم مجبور به مهاجرت به حاشیه شهرهای بزرگ شدند.»
این در شرایطی است که براساس گزارش‌های بانک مرکزی ایرانی‌ها چیزی حدود 33درصد از درآمد ماهانه‌شان را برای مسکن اختصاص می‌دهند که این رقم با وجود نقدی که سال‌هاست به آن وجود دارد، همچنان درحال
افزایش است.
مستاجران امسال جرأت جابه‌جایی نداشتند
محمود زعفرانلو، یکی از مشاوران املاک به «شهروند» می‌گوید: «مستاجران امسال جرأت جابه‌جایی نداشتند و بسیاری از آنها به نوعی با صاحبخانه‌ها به توافق رسیدند و قراردادهای قبلی خود را تمدید کردند.» او می‌گوید: «اگر چه با وجود شرایط پیش آمده قیمت‌ها بالا رفته و موجر براساس آن برای مستاجر قیمت‌گذاری می‌کند. اما کم نیستند افرادی که املاک خود را با قیمت‌های نجومی و غیرواقعی به بازار ارایه می‌دهند. به‌عنوان مثال ملکی 100متری که به صورتی قانونی بیش از 400میلیون قیمت ندارد با قیمت 800میلیون تومان در منطقه سعادت آباد به رهن رفته است. یا مورد دیگری که در یک‌سال اخیر اتفاق افتاده است مغازه‌ای تجاری در منطقه سعادت آباد است که با سه و نیم‌میلیارد ودیعه و90 میلیون تومان اجاره ماهانه به اجاره رفته است، در صورتی که ارزشی به مراتب کمتر دارد. اما برخی از مردم با علم به این‌که این قیمت‌ها گران‌تر از ارزش واقعی آن است مجبور به اجاره آن هستند.»
البته یکی دیگر از مشاوران املاک شمال تهران نظری متفاوت دارد و در رابطه با این موضوع به «شهروند» می‌گوید: «اجاره خانه‌ها با توجه به جهش قیمت ملک مناسب به نظر می‌رسد. چراکه بسیاری از خانواده‌ها از اجاره خانه به‌عنوان کمک هزینه‌هایشان استفاده می‌کنند و با توجه به تورم سنگین در بازار انواع کالا نمی‌توان به صاحبخانه‌ها خرده گرفت.»
صاحبخانه‌ها اجاره را با سود بانکی تراز می‌کنند!
مشاور املاک دیگری که در منطقه یک فعالیت می‌کند، به «شهروند» می‌گوید معمولا صاحبخانه‌ها توجیه اقتصادی اجاره خانه‌شان را با سود بانکی ارزش ملک‌شان می‌سنجند!
او در ادامه با اشاره به این‌که قانون معینی برای
قیمت گذاری وجود ندارد،گفت: «به دلیل این‌که قانونی برای قیمت‌گذاری و تعرفه قیمتی وجود ندارد، مالکان بنا به دلخواه خود قیمت‌گذاری می‌کنند. به‌طوری که برای یک ملک 1200متری در ولنجک یک‌میلیارد به عنوان ودیعه و ماهیانه 90میلیون تومان دریافت می‌کنند و با فرض این‌که یک‌میلیارد تومان با سود 20درصد در بانک پس‌انداز شود اجاره ماهیانه رقمی معادل 120 میلیون تومان می‌شود. بنابراین صاحبخانه میزان اجاره پایین‌تر از سود بانکی در نظر گرفته است.» او تأکید می‌کند: «بهترین راهی که دولت در نظر گرفته است شناسایی خانه‌های خالی است. این امر منجر به کاهش قیمت‌ها هم اجاره‌بها و هم قیمت خرید و فروش می‌شود، چراکه در این برهه از زمان برای تعلق نگرفتن مالیات به این خانه‌ها، عرضه بشدت افزایش پیدا می‌کند.»
البته خسروی، رئیس اتحادیه مشاوران املاک در این زمینه نظری متفاوت دارد و می‌گوید:« بازار به صورت خود به خود اجاره‌های نامتعارف را پس می‌زند و کسانی که قیمت‌های نامتعارف پیشنهاد می‌دهند خانه‌هایشان به اجاره نمیرود و بستگی به المان‌های مختلفی دارد. ازجمله خیابان منطقه تک واحدی با چند واحدی بودن که در صورت پیشنهاد‌های غیرمتعارف مشتری خوبی نصیبشان نمی‌شود و مجبور به تحمل مشتری نامناسب می‌شوند.» او ادامه می‌دهد: «البته نمی‌توان به هر‌درصدی از کاهش یا افزایش قیمت‌ها داد، زیرا محله به محله با یکدیگر متفاوت است و کسی که در شوش زندگی می‌کند می‌خواهد به همان میزان به اجاره بهای خود اضافه کند که فردی در اقدسیه اضافه
کرده است.»
اجاره بهای فعلی نامتعارف نیست
یکی دیگر از مشاوران املاک در رابطه با این پویش به «شهروند» می‌گوید: «اعداد و ارقام نجومی هستند، اما با توجه به شرایط ملکی کشور قیمت‌گذاری می‌شوند، به‌طوری که هنوز اجاره‌بها مطابق افزایش قیمت املاک، افزایش 2و نیم برابری نداشته است.» او در ادامه با اشاره به مناطقی چون زعفرانیه، اقدسیه و از این دست مناطق که با وجود متراژهای بالا قیمت‌های نسبتا بالاتری هم دارند، توضیح داد: «منازلی که در منطقه یک تهران وجود دارند معمولا متراژهای بزرگ دارند. به همین جهت قیمت‌های بالاتری هم برای رهن و اجاره دارند. به عنوان مثال کف قیمت در اقدیسه از یک‌میلیارد ودیعه با 150میلیون تومان آغاز می‌شود و زمانی که منزلی ارزان‌تر از این در این منطقه پیدا شود موجب تعجب می‌شود.»
این مشاور املاک با اشاره به این‌که در‌سال جاری نرخ اجاره‌بها 40 تا 55درصد افزایش را پیش رو داشته در این زمینه توضیح داد: «با وجود این‌که در‌سال جاری اجاره بها افزایش 40 تا 55درصدی را پیش رو داشته است، اما تاکنون به 55درصد نرسیده و قیمت‌ها بر روی 40درصد باقی مانده‌اند، به طوری که در منطقه یک تهران بیش از 40درصد افزایش قیمت را شاهد نیستیم.»