| دنيا عيوضي | «موسیقی، نوازندگی و تدریس و آموزش آن هیچ اشکال شرعی ندارد. هر نوع موسیقی حرام نیست. موسیقی‌ای حرام است که لهو باشد.» اينها سخنان «حجت‌الاسلام والمسلمین حسین ابراهیمی» در گفت‌وگو با خبرگزاري ميراث فرهنگي است.
موضوع لغو كنسرت‌ها به بهانه حضور نوازندگان زن در 13 استان ايران ازجمله اصفهان، يكي از موضوعات مناقشه‌آفرين دولت يازدهم با گرو‌ه‌هاي تندرو بوده است؛ موضوعي که در اواسط شهريورماه امسال خبرساز شده بود. با وجود مخالفت‌هاي صریح دفتر موسیقی وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی، برخی اخبار و شنیده‌ها حاکی از آن بود که طی هفته‌هاي گذشته در برخي استان‌ها از حضور زنان نوازنده روی سن در کنسرت‌ها با استدلال مذهبي جلوگیری شد.
حالا اما عضو جامعه روحانیت به دنبال لغو كنسرت‌هاي مجوزدار موسيقي در اصفهان، به‌دليل نوازندگي بانوان، ضمن تاكيد بر حرام نبودن موسيقي، مي‌گويد: «نوازندگی بانوان اشکال شرعی ندارد و مرجع قانونی و شرعی صدور مجوز، وزارت فرهنگ و ارشاد و سازمات تبلیغات اسلامی است.» حسين ابراهيمي در گفت‌وگوي مفصلي كه در اين رابطه با «ميراث فرهنگي» داشته از منظر اسلام و فقه، موسيقي را بررسي مي‌كند و مي‌گويد: «ما واژه موسیقی در اسلام نداریم. موسیقی از موسیقاست و این یک واژه یونانی است، ایرانی و اسلامی نیست. آنچه در مباحث فقهی ما وجود دارد واژه غنا و نه موسیقی است که مورد بحث علما هم هست. در واژه غنا، کتب فقهی ما، 12 نوع غنا ذکر کرده‌اند که از بین 12 نوع غنا یکی حرام است و بقیه حرام نیستند. فتوای امام نیز در باب غنا این است که جایی که شبهه وجود داشته باشد، آن شبهه نیز حرام نیست. اما آنچه که مسلم باشد، جزو غناست و حرام است. با این مفهوم که صدا به گونه‌ای ارایه شود که فرد را به وجد و طرب بیاورد، آن صدا حرام است و غنا به حساب می‌آید. موارد شبهه‌انگیز موسیقی هم از دیدگاه امام، هیچگاه محل ایراد و اشکال و حتی حرام نبوده است».
اين صحبت‌هاي ابراهيمي به دنبال لغو کنسرت موسیقی گروه عرفان به بهانه حضور نوازندگان زن بود كه اخيرا در اصفهان رخ داد. فرشاد رستمی، از اعضای گروه موسیقی «عرفان» درباره اجرا نشدن این کنسرت با اشاره به این‌که «محمد قطبی مدیرکل اداره فرهنگ و ارشاد اسلامی استان اصفهان جلوی برگزاری این کنسرت را گرفته است»، گفته بود: «قوانین وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی در این مورد نوشته شده و مدون است و ما برای اجرای این کنسرت مجوز ارشاد را داشتیم.»
پس از لغو كنسرت گروه موسيقي عرفان پیروز ارجمند، مدیرکل دفتر موسیقی وزارت فرهنگ ارشاد نیز واكنش نشان داد و گفته بود: «متاسفانه در اجلاس میراث معنوی جهانی در اصفهان زنان کره‌ای به ایجاد برنامه پرداختند اما زنان ایرانی گروه عرفان از رفتن روی صحنه بازماندند که این موضوع بسیار ناراحت‌کننده است. برخی با بهانه این‌که این شهر مذهبی است قانون نانوشته‌ای را مبنی بر عدم حضور زنان در کنسرت‌های موسیقی اعمال می‌کنند. من براین باورم در تمامی شهرهای ایران اسلامی باورهای مذهبی نقش پررنگ و جدی دارد. نمی‌توان مذهبی بودن را ویژگی چند شهر خاص دانست. علاوه بر این حضور زنان در کنسرت‌ها اگر با رعایت شئون اسلامی همراه باشد، هیچ منافاتی با اصول دینی ندارد و نباید این دو امر را متضاد و متناقض در نظر گرفت.»
اعمال نگاه جنسيتي بر فعاليت زنان موسيقيدان، بي‌ترديد به قرباني شدن انگيزه‌ها و استعداد‌هاي زيادي در اين عرصه مي‌انجامد و بر نگرانی‌ها درباره آینده فعالیت قانونی زنان اهل موسیقی مي‌افزايد. اين در حالي است كه در سال‌هاي اخير نمونه‌هاي زيادي از اين ممانعت‌ها و لغو كنسرت‌ها به دليل داشتن نوازندگان زن رخ داده است.
لغو کنسرت گروه «هم‌آوایان» به سرپرستی «حسین علیزاده» از نوازندگان سرشناس موسیقی سنتی ایران در روزهای 23 و 24 مرداد در اصفهان به دلیل حضور نوازندگان زن، یکی از نمونه‌های مانع‌تراشی در این زمینه بود. لغو کنسرت گروه «همنوازان حصار» به خوانندگی «همایون شجریان» در اسفندماه سال 88 در تبریز، یکی ديگر از آنها بود که با دخالت مدیرکل وقت ارشاد استان آذربایجان‌شرقی صورت گرفت.
بهمن‌ماه سال گذشته نیز لغو کنسرت گروه موسیقی «سپید و سیاه» به خوانندگی «وحید تاج» در شهر دزفول خبرساز شد. چراکه هیچ نهادی مسئولیت لغو آن را نپذیرفت و علت لغو آن مخالفت عده‌ای از روحانیان شهر اعلام شد. این درحالی است که این گروه نیز برای برگزاری کنسرت در دزفول از سوی وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی مجوز داشت. در آن زمان «محمدعلی قاضی‌دزفولی» امام جمعه دزفول، با اشاره به رعایت آنچه او «شأن، جایگاه و حساسیت مردم و علما و شخصیت‌های مذهبی استان» نامید، گفت: «در برگزاری کنسرت نباید از نوازندگان زن استفاده شود.»
حسین علیزاده آهنگساز و نوازنده برجسته تار، به دنبال لغو کنسرت اخیرش در اصفهان در رسانه‌ها اعلام کرد: «در گذشته تنها در چند شهر، خانم‌ها اجازه حضور روی صحنه را نداشتند اما در زمان حاضر تقریبا در بسیاری از شهرها گفته شده در گروه، نوازنده خانم نباشد.» به گفته علیزاده، این رویکرد در طول زمان، به حذف بانوان از عرصه موسیقی منجر می‌شود.
سرپرست گروه موسیقی «هم‌آوایان» گلایه‌هاي خود را در اين زمينه با رسانه‌ها در ميان گذاشته و گفته بود: «برخی نهادهای مربوطه در شهرستان‌ها برای صدور مجوز سلیقه‌ای عمل می‌کنند که این، موضوعاتی همچون لغو اجراهای موسیقی و بی‌میلی هنرمندان برای اجرای موسیقی در شهرهای کشور را به همراه خواهد داشت.»
سال گذشته هم «سالار عقیلی» سرپرست گروه «قمر» در نخستین اجرایش در اصفهان نسبت به موافقت نکردن با حضور بانوان در گروهش اظهار ناخرسندی کرده و گفته بود: «نخستین‌بار است که ما در اصفهان کنسرت برگزار می‌کنیم چراکه تلاش‌های گذشته ما به هدف نرسید، اما یک اتفاق نادر هنوز من را در شوک نگه داشته است چون من نتوانستم گروهم را کامل در اختیار داشته باشم. به من گفته شد که بانوان در اصفهان نمی‌توانند روی سن بنوازند.»
در برخی خبرها اعلام شده که ممانعت از حضور زنان نوازنده روی سن در برخی استان‌ها از طرف اداره کل‌های فرهنگ و ارشاد اسلامی آن‌جا بوده است. این درحالی است که تمامی برنامه‌ها و کنسرت‌های موسیقی لغوشده، از این وزارت ارشاد و دفتر موسیقی آن، بدون هیچ‌گونه منعی درباره حضور نوازندگان زن مجوز برگزاری دریافت کرده بودند.