شهروند| چند روزی است که دولت آمریکا سیگنال‌های متناقضی در خصوص برجام به جهان مخابره می‌کند. ابتدا وزارت امورخارجه آمریکا در گزارشی اعلام کرد که گزارش‌ها نشان می‌دهد ایران به تمامی تعهداتش بر مبنای توافق هسته‌ای پایبند بوده است، اما دو روز بعد دونالد ترامپ از بررسی برجام توسط دولت آمریکا خبر داد و در مصاحبه‌ای با خبرگزاری آسوشیتدپرس، احتمال خروج آمریکا از توافق هسته‌ای را رد نکرد.
روز سه‌شنبه نیز شبکه خبری بلومبرگ خبر داد که رئیس‌جمهوری آمریکا برای تغییر لحن نامه وزیر امورخارجه به کنگره درباره پایبندی ایران به تعهداتش در توافق هسته‌ای به‌طور شخصی وارد عمل شده است. یک مقام ارشد دولت آمریکا گفت که دونالد ترامپ، رئیس‌جمهوری آمریکا هفته گذشته به‌طور شخصی در نامه رکس تیلرسون، وزیر امور خارجه‌اش به کنگره که در آن تأکید شده ایران به تعهداتش ذیل توافق هسته‌ای پایبند است، دست برده و لحن آن را تندتر کرده است.
در نامه تیلرسون به کنگره تأیید شده است که ایران به تعهدات خود در برنامه جامع اقدام مشترک (برجام) که در جولاي 2015 میان ایران و گروه 1+5 حاصل شد، پایبند است. طبق این توافق تحریم بین‌المللی وضع‌شده علیه ایران در ازای محدودیت برنامه هسته‌ای کشور لغو شد و دولت آمریکا موظف است هر 90 روز یک بار گزارشی به کنگره درباره روند پایبندی ایران به تعهداتش در این توافق ارایه دهد.
به گفته این مقام آمریکایی که خواست نامش فاش نشود، در نسخه نهایی نامه که در اختیار مجلس نمایندگان آمریکا قرار گرفت، درباره حمایت ایران از آنچه واشنگتن گروه‌های تروریستی می‌خواند، ابراز نگرانی شده بود که نشان‌دهنده دخالت رئیس‌جمهوری آمریکا در متن نامه است. ترامپ لحن پیش‌نویس نامه را نرم دانسته بود. در ادامه نامه آمده است که دولت آمریکا همچنین بررسی خواهد کرد که با وجود پایبندی ایران به برجام آیا ادامه رفع تحریم‌های ایران به نفع امنیت ملی کشورش هست یا نه. محمدجواد ظریف، وزیر امورخارجه ایران در پاسخ به این انتقادات گفت است که آمریکا خود از متن و روح توافق هسته‌ای سرپیچی کرده است و تهران نیز شکایاتی درباره فعالیت‌های شرورانه آمریکا دارد که در توافق هسته‌ای گنجانده نشده است.
این اقدامات آمریکا در آستانه برگزاری انتخابات ریاست‌جمهوری در ایران صورت می‌گیرد و برخی بر این عقیده‌اند که ممکن است آمریکا با این اقدام قصد تاثیرگذاری بر نتیجه انتخابات را داشته باشد. از زمان روی کار آمدن حسن روحانی در سال 92، شعار دولت او تعامل سازنده ایران با جامعه بین‌الملل بر اساس اصل احترام متقابل اعلام شد. مذاکرات هسته‌ای نیز به رهبری جواد ظریف، وزیر امورخارجه و با کمک تیمی زبده در وزارت امورخارجه و با حمایت نظام آغاز شده و درنهایت به نتیجه رسید؛ اما از زمان اجرای برجام تاکنون، دولت آمریکا با اتخاذ برخی سیاست‌ها، در اجرای برخی از مفاد برجام که مهمترین‌شان برقراری روابط بانکی است، مشکل ایجاد کرده است. این سنگ‌اندازی‌های آمریکا موجب شده است که ایران تا آنجا که باید نتواند از برخی از دستاوردهای برجام استفاده لازم را ببرد. مسئولان وزارت خارجه ایران نیز بارها اعلام کرده‌اند که به‌رغم پایبندی ایران به مفاد برجام و ادامه سیاست گفتمان سازنده از سوی دولت حسن روحانی، دولت آمریکا همچنان در سیاست‌های خود به ارعاب برخی از بانک‌های بزرگ دنیا ادامه می‌دهد، در نتیجه این بانک‌ها هنوز از برقراری ارتباط بانکی با بانک‌های ایرانی واهمه دارند.
اگر چه برخی از جریانات سیاسی در داخل کشور، با ارجاع به این مشکلات غیربرجامی، بعضا حتی پیشنهاد خروج ایران از برجام را مطرح کرده و خواستار اعمال سیاست‌های مقابله‌جویانه شده‌اند، اما سیاست دولت ایرانی همچنان بر این اساس استوار است که نباید بهانه به دست کشوری داد که اساسا به انتظار نشسته است تا اجماعی جهانی علیه ایران شکل دهد.
دولت حسن روحانی در مقابل این بدعهدی‌های آمریکا سیاست خود را بر مبنای تمرکز بر متحدان اروپایی و طرف‌های دیگر دخیل در برجام استوار کرده است. چنانکه در هفتمین جلسه کمیسیون برجام که روز سه‌شنبه پایان یافت، همه اعضای این کمیسیون بر پایبندی ایران به مفاد برجام صحه گذاشتند. در عین حال عباس عراقچی، معاون حقوقی و بین‌الملل وزیر امور خارجه ایران که در این نشست شرکت کرده بود، گفت: طلبکاری ما از طرف‌های مقابل به‌خصوص آمریکا در بدعهدی‌هایی که کردند و در تأخیر و تعللی که در اجرای برجام داشتند، همیشه به قوت خود باقی است و مرتبا ما روی آن کار می‌کنیم و سعی می‌کنیم آن را اصلاح کنیم. در کميسیون دیروز بحث‌های مفصلی در این خصوص صورت گرفته است. عراقچی بعد از پایان این نشست سه ساعت و نیم که در هتل کوبورگ وین برگزار شد، افزود: طبیعتا ما در هر جلسه‌ای مواردی را که از بد عهدی یا تأخیر در اجرای تعهدات طرف مقابل باشد، مطرح می‌کنیم. ما در طول تقریبا یک‌سال و نیم گذشته که از اجرای برجام می‌گذرد، با این موانع مواجه بودیم که یکی یکی حل کردیم، خیلی از موارد رفع و اصلاح شده است. عراقچی گفت: هم طرف‌های آمریکایی و هم طرف‌های اروپایی در این مدت قوانین خود را تغییر داده‌اند تا اجرای تعهدات و روابط اقتصادی خود را با ایران تسهیل بکنند. رئیس هیأت مذاکره‌کننده ایران در نشست کمیسیون برجام با اشاره به این‌که در حوزه هسته‌ای مرور کاملی بر آخرین وضع موجود هم در حوزه غنی‌سازی و هم در حوزه تحقیق و توسعه، در بحث اراک و در بحث فردو شد، گفت: خوشبختانه در اراک تحول مثبتی که صورت گرفته این بود که یک قرارداد با چین در وین امضا شد و کمیسیون مشترک از این قرارداد بسیار استقبال کرده است.
به نظر می‌رسد در شرایط فعلی جهانی و منطقه‌ای و در شرایطي که ایران توافق بین‌المللی به نام برجام را در اختیار دارد موجب برداشته‌شدن تحریم‌های غیرهسته‌ای ایران شده است، لزوم اتخاذ سیاستی معقول و مدبرانه بیش از هر زمان دیگری از سوی ایران احساس می‌شود. خصوصا این‌که به نظر می‌رسد که دولت ترامپ سعی دارد طی ماه‌های آینده به برنامه خود مبنی بر اجرای سختگیرانه برجام جامه عمل بپوشاند. منظور از اجرای سختگیرانه برجام، نه لغو آن، بلکه ایجاد مانع و سنگ‌اندازی در مسیر اجرای آن به گونه‌ای است که نه آمریکا به نقض فاحش برجام متهم شود و نه ایران بتواند از فواید برجام، آنگونه که باید بهره‌مند شود. سخنان ترامپ درخصوص بررسی دقیق برجام، این پیام را برای شرکت‌های بزرگ بین‌المللی و بانک‌های بزرگ ارسال می‌کند که از نظر آمریکا برجام هنوز فرصتی امن برای سرمایه‌گذاری در ایران نیست. اتفاقا دولت آمریکا نیز به دنبال پیشبرد همین سیاست است.
نکته جالب در این میان این است که برخی از جریانات سیاسی و رسانه‌های وابسته به آنها نیز دانسته و نادانسته، همین سخنان را به نحوی دیگر تکرار می‌کنند. بنابراین شرکت‌های بین‌المللی با کمال تعجب پیام مشابهی را از سوی ایران نیز دریافت می‌کنند؛ از سوی کشوری که اتفاقا قرار است از فواید برجام استفاده کند. شاید به همین دلیل است که دولت حسن روحانی به صورت مداوم از فواید برجام و فرصتی كه این توافق تاریخی پیش پای ایران قرار داده است، سخن می‌گوید. دولت روحانی معتقد است که نفی برجام، راه مناسب و عقلانی برای حل برخی مشکلات اجرایی آن نیست. حل مشکلات اجرایی برجام، سیاستی عقلانی و منطقی، همراه شکیبانی و تدبیر می‌طلبد.