نیره خادمی| 12‌سال در بر روي يك پاشنه چرخيده است. محمدباقر قاليباف از اوايل دهه80 تا اواسط دهه90 سكان شهرداري را در دست داشته است و سوداي رياست‌جمهوري را در سر. او اما هربار در انتخابات رياست‌جمهوري ناكام ماند و به ساختمان خيابان بهشت تهران برگشت داده شد. اين‌بار هم شهردار تهران با وجود اين‌كه قبلا گفته بود؛ «هيچ درخواستي براي نامزدي در انتخابات ندارم»، در روزهاي بهاري تهران به ساختمان وزارت كشور رفت و در انتخابات ثبت‌نام كرد. او ازهمان‌جا تخريب جدي عليه دولت را شروع كرد و از اين بعد هم تا 20روز كه رئيس شورا به او مرخصي می‌دهد، فرصت دارد تا به تبليغ خود ادامه دهد.
قالیباف بعد از ثبت‌نام در انتخابات رياست‌جمهوري گفت كه مديريت كشور «بسته و خسته» است، وضعيت درآمدها خوب نيست و با توجه به مشكلات بيكاري می‌تواند 5ميليون شغل دركشور ايجاد كند. چند روز بعد هم درجريان افتتاح پروژه‌هاي شهري منطقه 15 كشور را دچار چالش بزرگ مديريتي دانست كه مديريت تحول درآن وجود ندارد، اما آيا اگر بخواهيم مديريت 12ساله او بر مهمترين كلانشهر ايران را ارزيابي كنيم، به نتيجه مثبتي می‌رسيم؟ و آيا كارنامه او درحدي هست كه حالا بتوان به وعده‌هاي انتخاباتي او تكيه كرد؟ پاسخ منتقدان قاليباف منفی است؛ آنها معتقدند كه يك فاجعه درتهران به بار آمده و حتي شهردار بعدي زمين سوخته‌اي را از او تحويل می‌گيرد اما موافقان او نقد جدي را به مديريت 12ساله وارد نمی‌دانند و می‌گويند كه در تعهد دركار يكي از مشخصه‌هاي اوست.
قناعتي، عضو شورا:
شهردار به تعهدات خود عمل كرد
ابوالفضل قناعتي، عضو كميسيون عمران و حمل‌ونقل شوراي شهر در اين‌باره به «شهروند» می‌گويد كه او به تعهدات 4‌سال قبل خود در زمينه ساخت مترو، پروژه‌هاي زمان‌دار عمراني و بافت فرسوده عمل كرده و شهر آفتاب را به بهره‌برداري رسانده است: «طبق برنامه 5ساله متعهد شده بود كه ساخت 150كيلومتر مترو را به اتمام برساند كه اين اتفاق تا پايان‌ سال 96 انجام خواهد شد. همچنين درحوزه اتوبان‌ها، تقاطع‌ها و موضوعات اجتماعي درمنطقه 12 كارهاي خوبي انجام داده است. بنابراين فكر می‌كنم تعهدات خود را تا 70‌درصد انجام داده است.»
گزارش شورا نشان داد
كه پروژه‌هاي شهرداري عقب‌ماندگي دارد
سخنان شاکری درشرايطي است كه براساس آخرين گزارشي كه رئيس كميسيون برنامه و بودجه شورا در اسفند ‌سال گذشته درشورا ارایه كرد، همچنان حدود 2‌هزارو227 پروژه عمرانی و نگهداشت دربخش‌های مختلف شهری پایتخت فعال، متوقف یا نیمه‌فعال است که از این تعداد 1924 پروژه مربوط به مناطق و 303 پروژه مربوط به معاونت‌هاست و اين يعني تكرار عقب‌ماندگي كه درگزارش‌هاي نظارتي ‌سال 93 و 94 پروژه‌هاي شهرداري مطرح شده بود. عليرضا دبير 6ماه قبل هم گفته بود كه پیشرفت فیزیکی پروژه‌های تعریف‌شده برای مناطق شهر تهران مطلوب نیست و این پروژه‌ها دچار 25‌درصد عقب‌ماندگی است: «پروژه‌های شهرداری تهران در ‌سال 90 درحدود 28.9درصد، ‌سال 91 حدود 17درصد، ‌سال 92 حدود 10درصد، در سال 93 حدود 18‌درصد و ‌سال 94 حدود 28‌درصد از زمان‌بندی، عقب‌تر بودند.»
ازطرف دیگر ديروز افشین حبیب‌زاده، عضو علی‌البدل شورا درصفحه توییتر خود درباره بافت فرسوده نوشت: «احیای بافت فرسوده از‌ سال ۱۳۸۴ دربرنامه چهارم توسعه مورد توجه است و حدود ۲‌میلیون نفر درتهران در این بافت زندگی می‌کنند.» او از شهرداری تهران خواسته است تا درباره احیای ۴۴۰۰ هکتار بافت فرسوده گزارش ارایه کند.
شهرداري در برنامه ساخت مترو
 67 ايستگاه عقب است
ساخت و تكميل شبكه بزرگراهي تهران كه شهرداري جزو نقاط مثبت كارنامه شهرداري مطرح است، البته چند سالي است كه مورد انتقاد كارشناسان شهري است، چون به جاي توسعه مترو شهر را ماشين‌محور كرده است. محسن سرخو كه رئيس كميته حمل‌ونقل شوراست، بارها گفته كه شهرداري درحوزه مترو از برنامه 5ساله عقب است. چند ماه قبل كه قاليباف گزارش ساخت مترو را ارایه كرد، گفت كه تعداد ایستگاه‌های مترو از 36 ایستگاه به 106 ایستگاه افزایش یافته است اما حافظي، رئيس كميسيون سلامت در دي‌ماه ‌سال 95 اين گفته را رد كرد: «براساس برنامه 5ساله دوم باید این تعداد به 173 ایستگاه می‌رسید و 67 ایستگاه عقب‌تر از برنامه است.» ازسوي ديگر، درحوزه مسائل اجتماعي همين چند روز قبل مجتبي شاكري، عضو كميسيون اجتماعي شورا اعلام كرد كه برخی از آسیب‌های اجتماعی محله هرندی به محلاتی چون باغ آذری سرریز شده است.
 البته ابوالفضل قناعتي، عضوكميسيون عمران شورا تخلفات ساخت‌وساز را به‌عنوان يكي از نقاط منفي كارنامه قاليباف مطرح كرد: «نظارت شهرداري نبايد اجازه تخلفات ساخت‌وساز را می‌داد اما حالا كه ساختمان‌هايي خلاف مقررات ساخت‌وساز كردند و حكم قلع و قمع براي آنها صادر شد، شهرداري در اجراي آنها تعلل كرده است.»
هزاران هكتار باغ و فضاي سبز منهدم شد
با وجود اين، حرف‌های غلامرضا انصاري، عضو كميسيون برنامه و بودجه شورا در گفت‌و‌گو با «شهروند»، اعتقاد ديگري درباره مديريت شهر تهران دارد: «هيچ نكته مثبتي در كارنامه مديريت شهري نيست. قطعا اگر زير صفر نمره حساب شود، من به كارنامه او نمره صفر می‌دهم. جز اين‌كه هواي شهر دچار مشكل شد، هزاران هكتار باغ و فضاي سبز منهدم شد و سرمايه‌ها و منابع شهر را به دليل پروژه‌هاي نمايشي به اتمام رسانديم. شهرداري كاربرد ديگري نداشته است، مثل پل‌ها، اتوبان‌ها و دوطبقه‌كردن صدر كه از نقاط ابهام كارنامه ايشان است. آقاي قاليباف ادعاي كار اقتصادي دارد، اما نظر متخصصين اين است كه تهران قابليت اداره با درآمدهاي پايدار را دارد. 12‌سال زمان كمي نيست، اما واقعا مديريت شهري در اين سال‌ها چه كاري براي افزايش درآمد پايدار شهر انجام داد؟ فقط پول از منابع غيراصولي و تخريبي كسب شد و در نهايت كاري كه انجام شد، چند برابر قيمت واقعي آن بود. اگر روزي پروژه‌ها ارزيابي دقيقي شود، می‌فهميم كه هزينه‌ها چند برابر قيمت واقعي بوده است. متاسفانه جز شعار، چيز ديگري دركارنامه شهردار نيست و شهردار و شوراي بعد با فاجعه شهرسوخته مواجهند.»
اما حالا بايد پرسيد؛ شهردار تهران با استناد به كدام كارنامه موفق سخن از اصلاح اقتصاد دارد و می‌گويد كه 5ميليون شغل دركشور ايجاد خواهد كرد. البته قناعتي همچنان معتقد است كه شهردار با توجه به كارنامه موفق خود می‌تواند نيمي از وعده‌هاي خود را عملي كند: «بايد ديد با توجه به ظرفيت‌هاي دولتي در سطح كشور و تحريم تا چه حد اين حرف‌ها قابل اجراست، اما فكر می‌كنم به نيمي از تعهدات عمل می‌كند.» درحالي ‌كه غلامرضا انصاري با توجه به انتقادات شهردار از دولت حرف‌هاي ديگري دراين‌باره دارد: «كسي كه ادعا می‌كند توان مديريت كل كشور را دارد، بايد حداقل برنامه خود را بدهد و به نقاط قوت برنامه خود اشاره كند اما اين‌كه شهردار تهران تمام نيروي خود را براي تخريب دولت گذاشته جاي تأسف دارد. اين قطعا براي خود او شكننده است؛ همان‌طور كه در دو دوره قبل هم موفقيت نداشته است، بنابراين مطمئن هستم كه در اين دوره هم شكست خواهد خورد و جواب منفي مردم را به دنبال دارد.» او به وعده اشتغال قاليباف اشاره كرد: «او سازمان اداري شهرداري را 2 تا 3 برابر كرد در حالي‌ كه در ابتداي شورا می‌گفت كه شهرداري بالاي 15‌هزار نفر نيروي اضافه دارد و معتقد بود كه اگر اين نيروهاي اضافه را به خانه بفرستيم و به آنها حقوق بدهيم، خسارت كمتري براي شهرداري دارد؛ البته درست هم می‌گفت. اما حالا اگر بخواهد همين‌طور كه به حجم نيروهاي شهرداري اضافه كرد، شغل ايجاد كند درنهايت همان بحراني كه آقاي احمدي‌نژاد رقم زد را 10 برابر می‌كند. آقاي قاليباف كه بحث ايجاد اشتغال و رشد را مطرح می‌كند، حداقل نظر دو كارشناس اقتصادي را هم بپرسد. می‌گويد كه ميزان درآمد كشور را دو برابر می‌كنم اما برابر نظرات مشخص اقتصادي در زمان 4‌سال اين اتفاق ممكن نيست و ميزان درآمد و منابع درآمدي كشور مشخص است.» انصاري معتقد است كه مطرح‌كردن اين موارد به‌عنوان شعار يك بحث است اما او بايد بگويد با كدام ظرفيت‌ها اين كار را انجام می‌دهد: «تهران زمين و باغ داشت، تخريب كردند، برج ساختند، پول درآوردند و اقدامات نمايشي را انجام دادند اما در كشور چه چيز را می‌خواهند بفروشند تا اين كارها را انجام دهند. اميدوارم در زمان انتخابات برنامه‌هاي ادعایي خود را ارایه كنند.» از سوي ديگر چند وقت قبل گزارش سازمان بازرسي كل كشور تخلفات رخ داده استخدام‌هاي شهرداري كه از گزارش حسابرسي احصا شده بود را تأييد كرد و حافظي از آن پرده برداشت: «پرسنلی که تعداد آنها ٨٢‌درصد افزایش داشته و میزان حقوق و اضافه‌کاری آنها از حدود ٤‌میلیارد تومان در ‌سال ٩٠ به حدود ١٥‌میلیارد تومان در ‌سال ٩٢رسیده، یعنی معادل ٢٧٥‌درصد افزایش یافته است.» بر اين اساس حدود 300 نفر از نيروهاي مترو منتسب به افراد خاص هستند و 400 نفر از پرسنل جذب ‌شده اخیر هم بالای ٤٠‌سال دارند که مدرک تحصیلی ٥٠‌درصد آنها زیر دیپلم بوده، ٣٠‌درصد هم زیر پنجم ابتدایی یا بی‌سواد هستند.
با وجود اين البته قناعتي اين تخلفات را جزيي دانست و درباره افزايش نيروهاي مديريتي شهرداري هم گفت كه آقاي شهردار افراد مورد نياز براي بهره‌برداري ايستگاه‌هاي جديد مترو در آينده را جذب كرده است: «قاليباف اول چاله را می‌كند بعد مناره را می‌آورد. نمی‌گويم استخدام‌ها خالي از اشكال بوده است حالا در اين تعداد شايد 100 نفر مشكل داشته باشند كه در كارهاي كلانشهري و كشوري طبيعي است.»
آيا شهردار شهرفروشي كرد؟
عضو كميسيون عمران شورا معتقد است كه شهردار براي اداره شهر شهرفروشي نكرده است و ساخت‌و‌سازها بر اساس ضوابط شهري و كشوري بوده است. اقبال شاكري، رئيس كميته عمران شورا هم به «شهروند» گفت كه شهردار تهران در اجراي پروژه‌هاي كلانشهري موفق بوده است بنابراين در كشورداري هم موفق خواهد بود. اما محمد سالاري، رئيس كميسيون شهرسازي شورا اين اعتقاد را ندارد. او به «شهروند» گفت كه خروجي مجموعه اقدامات شهردار تهران تأثير زيادي بر افزايش كيفيت زندگي مردم تهران نداشته است: «برخي تصميمات او بحران جدي در اداره شهر تهران را براي آينده رقم زده است.» او گفت كه فعالان و نخبگان به كارنامه دوره‌هاي گذشته افراد رأي خواهند دارد: «تهران در 10‌سال گذشته فروخته و حتي پيش‌فروش شد. متاسفانه با بيشترين حجم صدور مجوز و بارگذاري به‌عنوان آسان‌ترين مسير درآمد و همچنين فروش املاك ارزشمند شهري در فرآيند اجراي اتوبان‌ها مواجه بوده‌ايم به‌طوري‌كه بخش قابل توجهي از ظرفيت طرح تفصيلي تهران در دهه‌هاي آينده تحت عنوان تراكم سيار يا هولوگرام پيش‌فروش شده است. شهرداري حدود 20‌هزار ميليارد تومان به اشخاص حقيقي و حقوقي بدهكار است و حدود 40‌هزار ميليارد تومان هم بابت پروژه‌هايي نيمه‌تمام نياز به اعتبار دارد.» سالاري با استناد به اين موارد معتقد است كه تهران در آينده دچار چالش‌هاي اساسي خواهد بود كه شهر سوخته نام گرفته است: «اگر كارنامه كسي را فقط ناظر بر توليد پروژه، اقدامات سخت‌افزاري، جشن‌ها كه نمايشي است بدانيم كارنامه ايشان خوب است اما آيا مجموعه اين اقدامات با اين حجم اعتبارات توانسته كيفيت‌زندگي تهراني‌ها را افزايش دهد؟ ضمن اين‌كه در ازاي ساخت بوستان و فضاي سبز حجم زيادي از باغ‌هاي تهران بخصوص در منطقه 5 از دست رفته است كه به دليل داشتن رويكرد درآمدزايي بوده است.» به اعتقاد او ميزان نوسازي و بهسازي بافت فرسوده به اندازه رقم مصوبه در برنامه 5 ساله نبوده است اما نكته مثبت شهرداري همراهي او با مصوبات شورا بود كه عوارض‌هاي صدور پروانه در بافت فرسوده صفر شد اما اين بسته‌هاي تشويقي با توجه به بالا بودن هزينه تمام شده قيمت ساختمان تأثير زيادي نداشت: «شهرداري در مناطق مرغوب شهر كه بسته‌هاي تشويقي زيادي دارد، سرمايه‌گذاران تشويق به سرمايه‌گذاري در آنجا می‌شوند و به بافت‌هاي فرسوده بي‌توجهي می‌شود.»
خيز انتخاباتي قاليباف در شورا البته مورد استقبال طرفداران او قرار گرفته است اما همان‌قدر هم منتقدان او واكنش منفي داشته‌اند؛ مثلا احمد حكيمي‌پور و محمدمهدي تندگويان هم مطالبي را دراين‌باره توييت كرده‌اند: «نیازی به مناظره زنده نیست، تشریف بیاورید شورای شهر تهران، پاسخ اعضا را بفرمایید.» تندگويان در این تويیت خود با هشتگ‌های املاک نجومی، قراردادهای نجومی، استخدام‌های نجومی و پلاسکو انتقاد كرد.
علاوه بر تندگویان، احمد حکیمی‌پور هم تويیت کرد: «فردی که به سوالات اعضای شورای شهر پاسخگو نبوده، چطور‌ می‌تواند به یک ملت پاسخ دهد؟!» هشتگ‌های توییت او املاک نجومی و اختیارات مالی بود که ناظر بر عملکرد محمدباقر قالیباف در شهرداری است.
تندگویان دیروز این را هم به «ایلنا» گفته است که سفرهای استانی شهردار تهران غیرقانونی است: «سفرهای استانی شهردار تهران غیرقانونی است؛ چرا که شورای شهر هنوز به ایشان مرخصی نداده است. مرخصی قالیباف تاکنون به اطلاع اعضای شورا نرسیده و در صحن هم اعلام نشده است. براساس قانون آقای قالیباف باید از شورای شهر مرخصی بگیرد و یک‌ جانشین مشخص کرده و معاونان شهردار یا هر کدام از کارمندان شهرداری هم که در ستاد ایشان مشغول هستند، باید از سمت خود استعفا كنند.»
به گفته او: «مقرر شده به این مسأله در جلسه آتی شورا پرداخته شود. شورای شهر با فعالیت‌های انتخاباتی قالیباف مشکلی ندارد، ولی حداقل باید قانون را رعایت کند.»