شهروند| در حالی که تجهیزات مخابراتی و ارتباطی ایران به‌عنوان یکی از مهم‌ترین بخش‌های زیرساختی کشور در دوران تحریم در معرض تهدید جدی قرار گرفته بود، اکنون وضع مساعد شده و سرویس‌دهی و خدمات بهبود یافته است. همچنین انتقال ارز تسهیل و دست مهندسان ایرانی را بازتر کرده است.
بنابر این گزارش بسیاری از بخش‌های مرتبط با صنعت زیرساختی مخابراتی و ارتباطی وارداتی هستند و با اعمال تحریم‌ها استهلاک و فناوری منسوخ جدی‌ترین تهدیدهای این حوزه به شمار می‌آمدند. علاوه بر این تولیدکنندگان تجهیزات مخابراتی که تا پیش از تحریم‌ها وضع نسبتاً مناسبی داشتند و علاوه بر بازار داخلی بر صادرات نیز تمرکز کرده بودند، در چند سال اخیر تعداد زیادی از آنها ورشکسته شدند و مابقی به‌سختی ادامه حیات می‌دادند. این در شرایطی است که تحریم دلالان زیادی به این صنعت تحمیل کرده بود و همین موضوع باعث افت کیفیت تجهیزات مخابراتی و گرانقیمت تمام‌شدن هزینه‌ها شده بود. حالا مقارن با سالگرد پیروزی انقلاب اسلامی و حدود یک سال پس از موفقیت مذاکرات هسته‌ای اتفاقات زیادی در رابطه تجاری و سیاسی ایران با سایر کشورها رخ داده است. تغییرات مثبتی که شاید برای مردم هنوز محسوس نبوده اما فعالان اقتصادی بر آنها صحه می‌گذارند. غلامحسین کریمی، رئیس اتحادیه دستگاه‌های مخابراتی به «شهروند» می‌گوید: «برجام روی توسعه تجهیزات مخابراتی تأثیرات غیر مستقیم مهمی داشته است. واردات انواع دستگاه‌های مخابراتی تسهیل شده و سرویس‌دهی و خدمات بهبود یافته است. انتقال ارز تسهیل و دست مهندسان ایرانی بازتر شده است.»
برجام تأثیرات مثبتی در بخش‌های مختلف اقتصادی داشته است و امید می‌رود که در آینده نزدیک این تأثیرات بیش‌ازپیش خود را نشان دهند و تأثیر مستقیم روی زندگی مردم داشته باشند.
شرکت‌های دانش‌بنیان یکی از بخش‌های مهم داخلی هستند که توانسته‌اند طعم رفع تحریم‌های ظالمانه علیه کشورمان را چشیده و کیفیت تولیدات خود را بهبود ببخشند.
البته در بخش صنعت هم اتفاقات خوبی رخ‌داده و به نظر می‌رسد در آینده نه‌چندان دور چرخ صنعت کشورمان با سرعت بیشتری به گردش درآید و بسیاری از مشکلات اقتصادی و بیکاری از این طریق برطرف شود.
واسطه‌ها حذف شده‌اند
دیگر دلال مخابراتی نداریم. انوشیروان مرات مدیرعامل یکی از شرکت‌های صنایع ارتباطی، مهم‌ترین تأثیرات مثبت برجام در حوزه مخابرات را حذف واسطه و تمايل به سرمایه‌گذاری و تبادل فناوري شرکت‌های خارجي در ايران عنوان کرد.
او با بیان اینکه با رفع‌تحریم‌ها برخی شرکت‌های فناوری آسیایی و اروپایی برای ورود به فضاي کسب‌وکار مخابراتی ایران ابراز تمایل کرده و بسیاری نیز به کشور سفر کردند و از طريق اتاق بازرگاني و وزارتخانه‌ها و مراجع تخصصي سعي در تعامل با بخش صنعت داشته‌اند به «شهروند» گفت: در صورت استفاده مدبرانه و صحيح ما از اين فرصت، توسعه شبکه مخابراتی کشور با ورود این شرکت‌ها و فعالان عرصه بین‌المللی سرعت بیشتری می‌گیرد.
او افزود: البته خطرناک‌ترین تهديد اين است كه با برداشته شدن تحریم و باز شدن درهای کشورمان به روی شرکت‌های خارجي، از تولیدات داخلی غافل شويم كه بايد مراقب بود چنين اتفاقي نيفتد چون حمایت از تولیدات داخلی و عدم وابستگی به کالاهای خارجی در همه بخش‌ها و ازجمله مخابرات از مباحث مهم و مورد تأکید در اقتصاد مقاومتی بوده و لازمه پیشرفت هر کشوری محسوب می‌شود.
روزهای سیاه صنعت مخابرات
تمام شده است
تحریم‌ها دامن اتحادیه‌ها، شرکت‌ها و صنعت‌های مختلف را یکی پس از دیگری گرفت. مرات با بیان اینکه در سال‌های تحریم، صنعت مخابرات ایران با مشکلات زیادی روبه‌رو شد گفت: تأثیر این مشکلات بر روی تولیدکنندگان تجهیزات مخابراتی بیشتر از اپراتورهای ارتباطی بود، شرکت‌هایی که با تمام توان درزمینه تولید تجهیزات مخابراتی فعالیت می‌کردند اما به دلیل تحریم‌ها و نوسانات سنگين و غیرقابل‌پیش‌بینی ارزش پول ملي به‌سختی امکان برنامه‌ریزی و توسعه تجهیزات خود براساس تکنولوژی‌های روز دنیا را داشتند که البته با رفع تحریم‌ها این شرکت‌ها وارد فضای جدیدی شدند که می‌تواند امكان برنامه‌ریزی‌های کلان‌تر را فراهم و افق روشنی را برای آنها ترسیم کند و درعین‌حال می‌تواند تهدیدهایی نیز به همراه داشته باشد.
تولیدکنندگان داخلی را فراموش نکنیم
اگر چه درهای جهان به ایران گشوده است، اما نباید این گشایش به تولید‌کننده داخلی ضربه بزند. مرات در این‌باره می‌گوید: البته باید با دید مثبت به موضوع برجام و رفع تحریم‌ها نگریست؛ چون اندیشیدن راهکارهایی برای ورود شرکت‌ها و دانش و فناوري به کشورمان و استفاده از تجارب و تکنولوژی‌های روز دنیا فرصتی است که بعد از رفع تحریم‌ها برای ما به وجود آمده و از سویی دیگر اگر بدون تدبیر و برنامه‌ریزی به استقبال این موضوع رفت و بی‌محابا اجازه خروج ارز در ازای كالاي تمام‌شده را به کشور داد، طبیعی است که برای تولیدکنندگان داخلی و درنهایت اقتصاد کشور خطرناک خواهد بود.
مدیرعامل این شرکت بیان کرد: در گام اول سیاست کشورمان باید تهیه تجهیزات از تولیدکنندگان داخلی باشد و به موضوع حمایت از تولیدات داخلی توجه شود و اصولاً حوزه‌هایی كه محصول داخلي داريم مورد بحث ما نيست و از نظر ما روشن است كه بايد به محصولات داخلي اولويت داده شود. ولي در حوزه‌هایی كه هنوز محصول داخلي نداريم، می‌توان از اين فرصت استفاده مناسبي كرد.
او گفت: دولت و شرکت‌های توليدي باید سياست هماهنگی كه به نفع توليد و كشور است را دنبال كنند و به بهترين نحو از اين فرصت استفاده كنند؛ اين سياست هماهنگ بايد در اين راستا باشد كه به‌جای آنکه کشورمان فقط بازار مصرفی كشورهاي خارجي باشد، در ازای دادن امتياز دسترسي به بازار كشورمان، از شرکت‌های خارجي انتقال دانش، فناوري و سرمايه و صادرات متقابل بخواهيم.
او ادامه داد: به‌عبارت‌دیگر در ازای خروج پول از كشور، فقط محصول تمام‌شده دريافت نكنيم، بلكه دانش توليد، تحقيق و توسعه را نیز دریافت کنیم و به فكر استفاده از ابعاد مثبت اين فرصت براي توانمندسازي صنايع نیز باشیم؛ همچنين گام مهم ديگر می‌تواند دستيابي به بازار جهاني (صادرات) از طريق همكاري با شرکت‌های خارجي باشد که همه اینها مستلزم آن است كه دولت، شرکت‌های خارجي را كه مايل به دسترسي به بازار ايران هستند به نحوي ملزم كند كه از طريق مشاركت با صنايع توانمند داخلي و با ارایه تعهد صادرات مشترك وارد بازار كشور بشوند.
زمینه صادرات برای محصولات دانش‌بنیان فراهم شده است
صادرات محصولات دانش‌بنیان یکی از مهم‌ترین زیرساخت‌های اقتصاد مقاومتی است. مرات در بخش دیگری از سخنان خود می‌گوید: با توافقات بین‌المللی صورت‌گرفته زمینه‌های صادراتی برای محصولات دانش‌بنیان ایجاد می‌شود که این قابلیت در گذشته به دلیل محدودیت‌هایی که برای کشور ایجادشده بود، وجود نداشت و يا محدودتر بود. در این راستا بايد گفت كه صنعت مخابرات ایران درمجموع از توانمندي و پتانسيل بسيار بالایی برخوردار است و شرکت‌های دانش‌بنیان بسیار قوی هم در این صنعت فعالیت دارند.
او افزود: شرکت‌های دانش‌بنیان باید به‌منظور ایفای نقش فعال در عرصه رقابت با جهت‌گیری صحیح فعالیت‌های خود را طراحی کرده و با بکارگیری برنامه‌های هدفمند، بازارهای جدید را در چشم‌انداز اهداف خود لحاظ کنند. مديريت صنايع مخابراتي ما بايد توجه داشته باشند كه این یک صنعت جهانی بوده و مختص نقاط محلی نیست.
مرات با بیان اینکه ظرف پنج سال آینده، بر اساس ره نگاشت شرکت مخابرات ایران باید تبدیل به شرکت تمام IT شود و اگر شرکت‌ها به‌موقع و قوی عمل کنند، می‌توانند سهم مهمي از بازار را داشته باشند، ادامه داد: شرکت صنایع ارتباطی آوا نیز به سهم خودش به‌عنوان یکی از شرکت‌های صنعت مخابرات کشور توانسته میلیون‌ها دلار صرفه‌جویی ارزی برای کشور ایجاد کند، زیرا محصولات اصلی آن اکثراً نمونه داخلی نداشته و تنها جایگزینشان نمونه‌های خارجی است.
او با اشاره به نقش مهم شرکت‌های دانش‌بنیان در اقتصاد کشور نیز یادآور شد: شرکت‌های دانش‌بنیان هم به‌عنوان رقیب و هم به‌عنوان الگو باعث می‌شوند که به‌تدریج نگاه دانش‌محور در بدنه اقتصاد كشور نفوذ کند و نتايج اين نگاه در عملکرد و محصولات دیده شود.
برجام تأثیرات غیرمستقیمی
روی بازار موبایل داشته است
غلامحسین کریمی، رئیس اتحادیه دستگاه‌های مخابراتی به «شهروند» می‌گوید: برجام روی دستگاه‌های مخابراتی تأثیرات غیرمستقیم مهمی داشته است. واردات انواع دستگاه‌های مخابراتی تسهیل شده و سرویس‌دهی و خدمات بهبود یافته است. شاید برجام هنوز تأثیر مستقیم و قابل توجهی از خود نشان نداده است؛ برای مثال یکی از مشکلات نمایندگی اپل است. هنوز نتوانستیم نمایندگی اپل را به‌طور رسمی در دست بگیریم اما نمی‌توان منکر تأثیرات غیرمستقیم این اتفاق خوب شد. مهندسان ایرانی توانسته‌اند در طی این یک سال سرویس خدمات بهتری ارایه بدهند. واردات ما این روزها در قالب یک واردات رسمی انجام می‌شود. موضوع اپل را کنار بگذاریم اما برندهای دیگر توانستند
نقل و انتقال ارز را راحت‌تر انجام بدهند و همین باعث شده که با قاچاق کالا کنترل‌شده‌تر برخورد شود. او می‌گوید اگر برجام نبود، هم تاثیرات و امکانات نسبی را هم از دست می‌دادیم. مشکل اینجاست که امروز ما به لحاظ ساختاری خودمان مشکل داریم. تا مادامی که مشکل‌های داخلی را بین خود حل نکنیم، نمی‌توان انتظار داشت برجام معجزه کند. برای مثال موضوع مالیات بر ارزش افزوده یکی از موانع واردات است که به قاچاق کالا دامن زده و می‌زند.
برجام اتفاق خوشی بود، حالا باید مشکلات داخلی را بین خودمان حل کنیم. توافق هسته‌ای سال گذشته تأمین اعتبار را آسان و راه مبادلات را تسهیل کرده است و اگر مشکل قوانین داخلی را حل کنیم، می‌توانیم قاچاق کالا را به صفر برسانیم.
این موضوع نه فقط درباره گوشی‌های تلفن همراه بلکه در مورد سایر دستگاه‌های مخابراتی هم صدق می‌کند.
گفتنی است؛ تأمین مواد اولیه برای تولید قطعات مخابراتی یکی از مهم‌ترین ارکان این صنعت به شمار می‌آید که بخش زیادی از آن وارداتی هستند و تحریم‌ها توانسته بودند سد بزرگی در این میان ایجاد کنند؛ اما حالا با برداشته‌شدن تحریم‌ها افق‌های روشنی پیش‌روی این صنعت شکل گرفته است و به نظر می‌رسد با حذف واسطه‌ها، آینده درخشانی را برای این بخش شاهد باشیم.