مجتبی طحان| رساله بلاياي طبيعي و انسان ساخت بسیاری مانند سيل، زلزله، طوفان، آتش‌سوزي، انفجار كپسول‌هاي گاز، تصادفات مرگبار رانندگي و حوادث دیگر علاوه بر وارد كردن خسارات مالي فراوان، خسارات جبران‌ناپذيري بر پيكره جامعه وارد مي‌كنند كه باعث از بين رفتن قسمت‌هايي از زيربناي جامعه مي شود. نگاهي گذرا به بخش حوادث رسانه‌های مختلف، بيانگر اخباری راجع به همین حوادث است كه در اكثر موارد علل واقعي اين اتفاقات فقدان فرهنگ ايمني در افراد جامعه و عدم اطلاع کافی نسبت چگونگی رویارویی با آن حوادث است و همین امر باعث شده كه ما دفاعي متناسب در برابر حوادثي كه به يك‌باره بر زندگي‌مان هجوم مي‌آورند، نداشته باشيم و كوچكترين حادثه‌ها، علاوه بر صدمات و لطمات زیاد، غم‌ها و مصيبت‌های سنگینی را بر ما تحميل كنند. همچنین عوامل فوق باعث شده كه ايران جزو 10كشور حادثه‌خيز مهم دنيا قرار گيرد. همچنین عدم آشنایی خانواده‌ها با آموزش‌هاي لازم و اقدامات مفيد كه به هنگام بروز حوادث و سوانح جهت كاهش سطح ضايعات بايد صورت گيرد و محيط‌زيست را براي پيشگيري و مقابله با خطرات احتمالي ايمن سازد، خسارات ثانويه را چندين برابر مي‌كند، از طرفي با پيشرفت دانش بشري هنوز نيز انسان در پيش‌بيني و كنترل حوادث طبيعي عاجز است، با این وجود مي‌تواند با كنترل و هوشمندي از شدت فاجعه بكاهد، پس ضروري است تمهيدات ويژه‌اي براي آمادگي در برابر اين پديده‌ها انديشه شود.
در حال‌حاضر یکی از برنامه‌های ملی جمعیت هلال‌احمر که با هماهنگی مستمر معاونت آموزش، پژوهش و فناوری مجلس شورای اسلامی درخصوص اجرای احسن آن، درحال پیگیری است و روند اجرای آن دنبال می‌شود، برنامه خانواده آماده در مخاطرات یا خادم است. آنگونه که می‌دانیم هدف کلی برنامه خادم، جلب مشارکت خانواده‌ها برای یادگیری و یاددهی در زمینه تحقق جامعه آماده در برابر مخاطرات و هدف اختصاصی آن، آموزش تمام خانواده‌های ساکن در کشور تا پایان ‌سال 1400 به منظور رساندن شاخص آمادگی خانوار (HDPI) به رقم حداقل 30‌درصد تعیین شده است و در این زمینه جامعه هدف این برنامه ملی، تمامی خانواده‌های ساکن در کشور خواهد بود.
پس جامعه هدف اصلی در برنامه ملی خادم، خانواده‌ها هستند و براساس برخی تئوری‌های تغییر رفتار که می‌توان از آنها برای تغییر رفتار افراد در بلایا استفاده کرد، تغییر رفتار در سطح خانواده، مستلزم تغییر نگرش‌ها، هنجارهای ذهنی و باورهای کنترلی است که سطح مداخله را فراتر از خانواده‌ها می‌برد. بنابراین علاوه بر خانواده‌ها - که گروه هدف اصلی هستند برای موفقیت و ماندگاری آثار این برنامه، مداخلات آموزشی باید در گروه‌های هدف پیرامونی ازجمله سیاست‌گذاران و مدیران ارشد، رهبران اجتماعات محلی، گروه‌های مرجع، گروه‌های داوطلب در اجتماعات محلی و گروه‌های اجتماعی صورت بپذیرد.
شاید در نگاه نخست و با توجه به تجربه‌های گذشته جمعیت از قبیل اجرای طرح‌های همگانی مانند طرح طاها، اجرای این برنامه گسترده، آسان به نظر برسد لیکن به هنگام ورود به این برنامه، درخواهیم یافت که اجرای این طرح بزرگ نیازمند عزم جدی متولیان امر و دست‌اندرکاران آن است که در غیراین صورت، اقبالی نخواهد یافت.
توجه به این‌که پس از سال‌ها تلاش در عرصه آموزش‌های همگانی با هدف ارتقای سطح آمادگی افراد در مواجهه با حوادث و کاهش آسیب‌پذیری و به تبع آن افزایش تاب‌آوری جامعه، میزان آمادگی مردم ایران در برابر خطر بلایا و آسیب‌های حوادث از 100‌درصد تنها 3/9‌درصد است، عزم ما را در اجرای این برنامه باید به مراتب بیشتر کند چرا که در برهه کنونی بیش از پیش نیازمند این هستیم که مردم کشور نسبت به مخاطراتی که آنها را تهدید می‌کند، به فهم و درک بیشتر و عمیق‌تری برسند و آگاهی و حساسیت بالاتری نسبت به مخاطرات پیرامون خود و خانواده داشته باشند.
از سوی دیگر باید به این باور برسیم که با وجود پتانسیل‌های بسیاری که در جای جای جامعه وجود دارد، برای انجام برنامه‌های گسترده و بزرگ می‌بایست از این موقعیت‌های بالقوه استفاده بهینه کرد برای مثال می‌توان از پشتوانه و پتانسیل سازمان‌های مردم‌نهاد بسیار بهره‌مند شد چرا که این سازمان‌ها یاد گرفته‌اند با کمترین امکانات و نیروی پشتیبانی، بهترین کارها را با بیشترین نتیجه انجام دهند.
به‌نظر می‌رسد برنامه ملی خادم نیازمند عزم جدی و مشارکت تمامی دستگاه‌های ذیربط و سازمان‌های مردم نهاد است تا بتوان در آینه اجرای آن به نتایج مطلوبی که از اهداف اصلی جامعه آماده در مخاطرات محسوب می‌شود، دست یافت.
البته باید به این نکته هم توجه کامل داشت که یکی از آفت‌های مهم هر نوع فعالیتی در کشور ما، شعارزدگی است. بدین معنا که بسیاری از برنامه‌ها در یک بازه مشخص زمانی و بعضا مکانی آغاز می‌شوند و بعضا پر رنگ و لعاب می‌شوند و سپس  به یک طرح کوتاه‌مدت بدل می‌شوند یا پس از آن بازه مشخص، رو به فراموشی می‌روند و در خوش‌بینانه‌ترین حالت، چند‌درصدی به جلو حرکت می‌کنند.
امیدواریم که با عزم ملی و حرکت‌های جهادی شاهد اجرای احسن برنامه ملی خادم باشیم که بی‌شک در پیاده‌سازی این برنامه استراتژیک و توسعه‌محور می‌توان به چشم‌انداز ایران 1404 نزدیک‌تر شد.