شهروند| اراک یکی از کلانشهرهای صنعتی ایران است که سال‌هاست نبض بخشی از بزرگترین صنایع کشور در آن‌جا می‌زند. شهری که از یک سو با آلودگی هوا دست به گریبان است و از سوی دیگر شهری مهاجرپذیر است با تنوع فرهنگ‌ها. مرتضی سلیمی، رئیس جمعیت هلال‌احمر استان مرکزی در همین شهر پاسخگوی پرسشهای «شهروند» بود. از او درباره شرایط کنونی جمعیت در این استان و زیرساخت‌ها و نیازهایش پرسیدیم.
آقای سلیمی، شهر اراک یکی از استان‌های بزرگ و در عین حال استان معین شهر تهران است، زیرساخت‌ها و امکانات موجود هلال‌احمر در این استان تا چه اندازه روزآمد است و در چه بخش‌هایی کمبود وجود دارد؟
جمعیت هلال‌احمر در استان مرکزی، جمعیت پویایی است. از نظر تجهیزات و زیرساخت‌ها هم در شرایط خوبی قرار داریم و کمبودی نداریم. در هلال‌احمر استان مرکزی، یک پایگاه امداد جاده‌ای و 11 شعبه داریم و در همه شهرستان‌هایمان به جز یک شعبه که شعبه شازند باشد دارای انبار امدادی هست. سعی کردیم استاندارد اقلام امدادی را برای همه شعب رعایت کنیم. پایگاه جاده‌ای ما جزو پایگاه‌هایی فعال و موثر در حوادث و به‌ویژه برف‌گرفتگی و یخ‌زدگی جاده‌ها در زمستان‌هاست. در ماه‌های اخیر پنج‌‌هزار متر انبار در شهرستان‌های دلیجان، محلات و تفرش افتتاح کردیم. تقویت ناوگان ترابری به تعداد 55 دستگاه (آمبولانس، خودرو کمک‌دار لیفتراک، موتورسیکلت و...) با هدف پاسخگویی مطلوب‌تر به سوانح و حوادث احتمالی از دیگر اقداماتی بوده که در یک‌سال گذشته انجام شده است.
احداث ساختمان پایگاه امداد و نجات جاده‌ای دلیجان و همچنین سه‌راهی آوه در ساوه را در دستور کار داشتیم که به پایان رسید و فعالیت‌های دیگری که براساس آن حالا می‌توانیم بگوییم از نظر استانداردها در وضع خوبی هستیم. 3هزار مرکز اداری در یک‌سال گذشته افتتاح شده است. شازند، تفرش و آشتیان جزو آنها بوده است. مرکز اداری اراک را در دست ساخت داریم.
در حوزه امداد و نجات چه کردید؟
در حوزه امداد و نجات زیرساخت‌ها را تقویت کردیم. حدود 12هزار نفر را در ماه‌های اخیر در حوزه جوانان، داوطلبان و امداد ساماندهی کردیم.
بخشی از فعالیت‌های جمعیت هلال‌احمر در استان‌ها، فعالیت‌های آموزشی است. در این زمینه در استان مرکزی چه کرده‌اید و ظرفیت آموزش چه تعداد نیرو وجود دارد؟
از نظر آموزشی هلال‌احمر استان مرکزی وضع خوبی دارد و حتی نسبت به بسیاری از استان‌ها جلوتر هستیم. بخش عمده فعالیت‌های آموزشی ما در مجتمع بزرگی که در ساوه داریم دنبال می‌شود. این مجتمع دوره‌های آموزش کشوری را اجرا می‌کند و سالانه 5هزار نفر از کل کشور می‌آیند و آن‌جا آموزش می‌بینند. داخل شهر اراک یعنی در سازمان هم یک مرکز علمی و کاربری داریم. اين مركز درسال 90 با 5 رشته امداد سوانح، حرفه‌اي امداد سوانح، آتش‌نشاني(گرايش نجات)، امداد و نجات شهري و ايمني و بهداشت واحد صنفي در مقطع كارداني فعاليتش را آغاز کرد اما اين مركز درسال 92 با اخذ مجوز كارشناسي در رشته‌هاي مديريت فرماندهي عمليات در حريق و حوادث، مديريت عمليات امداد و نجات و مديريت امداد سواح طبيعي حوزه فعالیت‌هایش را گسترش داد و درحال حاضر با ظرفیت پذیرش 620 دانشجو فعاليت مي‌کند.
در چه رشته‌هایی دانشجو می‌پذیرید؟
در 4 رشته آتش‌نشانی، امداد و نجات، عملیات و مدیریت بحران هر‌سال دانشجو می‌گیریم. این دانشجویان همه از بیرون پذیرش می‌شوند و بعدها اگر نیاز به استخدام داشته باشیم می‌توانیم از آنها استفاده کنیم.
در حوزه بهداشت و درمان چه کرده‌اید؟
فیزیوتراپی ما جزو سه فیزیوتراپی برتر کشور است. ارزیابی‌ای که وزارت بهداشت به صورت شش‌ماهه انجام می‌دهد مستنداتش هست. در طرح تحول اقدامات بسیار خوبی انجام شده است، همه نیروهایی که ما باید آموزش می‌دادیم. پنج کمیته تشکیل دادیم. از حوزه شوراهای اجرایی که نیروهای داوطلب ما هستند، استفاده کردیم و همچنین جمعی از کارشناسان بیرون مجموعه را به کار گرفتیم. در حوزه بهداشت و درمان بخشی از فعالیت‌های ما به ارایه خدمات دارويي به‌خصوص در بحث شيمي‌درماني و داروهاي كمياب و تك‌نسخه‌اي اختصاص یافت. علاوه بر این بیمارستانی صحرایی را در دلیجان با همکاری ستاد بحران راه‌اندازی کردیم. تجهیزات فیزیوتراپی استان را به روز کردیم و الان جزو سه استان برتر در فيزيوتراپي در کشور هستيم.
الان در اراک مهم‌ترین حوزه فعالیت‌های جمعیت در چه زمینه‌ای است، یعنی نیروها بیشتر درگیر انجام چه ماموریت‌هایی هستند؟
یکی از مهم‌ترین مشکلات ما برف‌گیر بودن بخشی از محورهای استان مرکزی است که در فصل‌های پاییز و زمستان راه در آنها مسدود می‌شود و بخش قابل توجهی از توان هلال‌احمر هم صرف امداد و نجات جاده‌ای می‌شود. زمان‌هایی بوده که ما تا 1200 نفر مسافر درراه‌مانده را اسکان دادیم. از ابتدای پاییز تا انتهای زمستان 10 پایگاه امداد جاده‌ای هلال‌احمر در استان مرکزی به‌طور مستمر آماده‌باش هستند.
با توجه به شرایط جاده‌ها و مشکلاتی که اشاره کردید به چند اقامتگاه جدید برای اسکان مسافرانی که در راه می‌مانند، نیاز دارید؟
به ایجاد اقامتگاه‌های جدید نیازی نداریم. الان دو پایگاه داریم که همین دو پاسخگوی نیاز استان در مواقع مختلف بحران هستند. محور برف‌گیر استان مرکزی و جایی که ما اغلب آن‌جا عملیات امدادرسانی انجام می‌دهیم کلا 30 کیلومتر است. در عین حال وقتی حادثه‌ای رخ می‌دهد و جاده بسته می‌شود، هلال‌احمر، مدارس و مساجد را هم در اختیار می‌گیرد و از این نظر نیازی به احداث اقامتگاه جدید نیست.
شما می‌گویید از نظر زیرساخت‌ها و تجهیزات
به روز هستید، در چه حوزه‌ای هلال‌احمر استان مرکزی کمبود دارد؟
در استان مرکزی باید امداد هوایی را تقویت کنیم. البته داشتن بالگرد همیشه هم نمی‌تواند حُسن باشد چون وقتی بالگرد است همه سازمان‌ها و نهادهای دیگر هم از هلال‌احمر توقع دارند. البته اگر استفاده آنها در برنامه‌های امدادی باشد ایرادی ندارد اما مشکل اینجاست که اغلب درخواست‌ها برای استفاده‌های غیرامدادی است. می‌خواهند جایی بازدید بروند، می‌گویند بالگرد بدهید و ده‌ها درخواست مشابه دیگر. اما به‌هرحال استان مرکزی هم باید از نظر تجهیزات هوایی تجهیز باشد.
چه اقدامی در این زمینه کرده‌اید و بالگردهای امدادی هلال‌احمر کی به استان مرکزی می‌رسند؟
مقدمات کار تقریبا پیش رفته است و الان درحال تأمین زیرساخت‌ها هستیم. الان با استانداری توافق کرده‌ایم که آشیانه بالگرد امدادی هلال‌احمر را کنار فرودگاه اراک بسازند. قرار است این آشیانه در
15 هکتار زمین ساخته شود.
و در چه بازه زمانی؟
تا سه‌سال آینده این اتفاق می‌افتد.
وضع داوطلبان در جمعیت هلال‌احمر اراک چطور است و در جذب داوطلبان جدید چه فعالیت‌هایی انجام داده‌اید؟
نگاه ما به بحث داوطلبان نگاه کیفی است و دنبال کمی‌گرایی نیستیم که مثلا بگوییم از نظر تعداد آمار داوطلبمان چند‌هزار نفر بیشتر شده است، به جای آن سعی در جذب داوطلبانی داریم که کیفی باشند. داوطلبان استان ما امسال حدود 25هزار زمین رایگان در شهرها و روستاهای مختلف اراک را به هلال‌احمر واگذار کردند و این آمار کمی نیست. الان به‌طورکلی در استان مرکزی کمی بیش از 3هزار داوطلب داریم.
آقای سلیمی، ماهیت فعالیت هلال‌احمر داوطلبانه است، در عین حال شرح وظایف و فعالیت‌های آن این جاذبه را دارد که این سازمان در سطوح مختلف جامعه پایگاه پیدا کند اما واقعیت این است که به نظر می‌رسد برای اکثریت افراد جامعه، هلال‌احمر به‌عنوان سازمانی شناخته شده که در بحران‌هایی مثل سیل و زلزله باید بیاید و مردم را نجات دهد و ابعاد دیگر فعالیت‌های این جمعیت برای مردم شناخته‌شده نیست، برای تغییر این نگاه چه می‌توان کرد و شما چه کرده‌اید؟
اگر در مسیرمان با همان چهار هدف اصلی و 7 اصل شناخته‌شده هلال‌احمر کار کنیم، مردم به ما اعتماد می‌کنند و به سراغ ما می‌آیند اما اگر از نیروهایمان از انگیزه داوطلبی آنها استفاده ابزاری کردیم شک نکنید که اینها ریزش خواهند داشت.
استفاده ابزاری یعنی چه؟
مثلا این‌که همایشی داریم نیروها را بیاوریم به آنها کاوری بدهیم که بپوشند و ازشان عکس بگیریم و بعد هم بگوییم بروند. این به شأن داوطلبان آسیب می‌زند و اعتماد آنها را مخدوش می‌کند. ما این کار را نکردیم و الان یکی از دلایلی که می‌توانیم از پتانسیل نیروی جوان استفاده کنیم همین است که اعتماد آنها را پشت‌سر خودمان داریم. تا الان سعی‌مان این بوده که سعی کردیم هر زمان که کاری بوده نیروها را دعوت کنیم و به کار بگیریم و نگاه تبلیغاتی و نمایشی به آنها نداشته باشیم.
جدا از این موضوع میزان گرایش افراد به فعالیت‌های داوطلبانه چطور است؟
به طور کلی الان نسبت به 20سال گذشته فعالیت‌های داوطلبانه کمتر شده است.
چرا؟
دغدغه‌های مردم تغییر کرده است، مشکلات اقتصادی و دغدغه‌های زندگی روزمره موجب شده که میزان مشارکت مردم در فعالیت داوطلبانه کاهش یابد و این تاثیرش را بر فعالیت و میزان جذب داوطلبان در هلال‌احمر هم گذاشته است. من فکر می‌کنم بخشی از کار را باید از طریق آموزش در سطوح پایین‌تر دنبال کنیم و پیش ببریم. ما طرحی را شروع کردیم. در همین راستا 50هزار دانش‌آموز را آموزش امداد می‌دهیم. آموزش‌ها در مقطع دبیرستان برای ما موثر است چون فکر می‌کنیم نیروهای داوطلب جوانی که از این طریق به هلال‌احمر می‌پیوندند می‌توانند 3 تا 4سال با ما همراه باشند. بر همین اساس تفاهمنامه‌ای با آموزش و پرورش نوشتیم که 50 نفر را آموزش دهیم. از این تعداد هم برای 5هزار نفر آموزش تخصصی گذاشتیم. در میان داوطلبان بیشترین ورودی ما در حوزه امداد، جوانان و داوطلبان است و البته ما هم باید برای سازماندهی و نگهداری این افراد برنامه داشته باشیم.