زهرا جعفرزاده| معاون اول رئیسجمهوری با صدای صلوات، پشت تریبون رفت و میکروفن را صاف کرد: «از جوانی و جوانان نترسیم و مدام در حال کنترلشان نباشیم؛ متاسفانه هنوز عدهای جوانی را با جرم یکی میدانند، باید گفت که جوانی جرم نیست، بلکه فرصت استثنایی است.» اسحاق جهانگیری یکی از سخنرانهای نخستين کنگره ملی مدیریت امور جوانان بود. کنگرهای که از سوی وزارت ورزش و جوانان با حضور معاون ریاستجمهوری در امور زنان و خانواده، تعدادی از استانداران، نمایندگان مجلس و نمایندگان جوانان برپا شد.
بیستونهم آذر بود که وزارت ورزش و جوانان در نشستی با عنوان هماندیشی جوانان با اعضای کابینه دولت یازدهم، تعداد زیادی از جوانان را در سالنی گرد هم آورد تا آنها از مشکلاتشان بگویند و وزیر ورزش و جوانان، وزیر ارتباطات و وزیر ارشاد گوش دهند. آنها فقط گوش دادند و حالا کمی بیشتر از یک ماه از آن ماجرا، این بار در سالن کوچک هتل المپیک، بار دیگر، جمع کوچکی از آنها را جمع کردند، بدون اینکه فرصت دوبارهای برای اعلام مشکلاتشان باشد. در کنگره روز گذشته، تریبون بیش از اینکه در اختیار جوانان باشد، در دست مسئولان دولتی بود و در روزی که بهعنوان عزای عمومی برای آتشنشانان جانباخته حادثه پلاسکو اعلام شده بود، با صلوات حاضران در سالن به روی سن میرفتند.
معاون اول رئیسجمهوری سخنرانیاش را به سمت حادثه پلاسکو برد: «مسائل مربوط به حادثه پلاسکو و موضوعات پس از آن در دولت بررسی میشود.» و به موضوع جوانان برگشت: «جوانان سرمایه اصلی توسعه ملی کشور هستند؛ این موضوع در هر کشوری بهویژه کشور ما که بیش از یکسوم جمعیتش جوان است، صدق میکند بنابراین ما باید از هر ظرفیتی برای توجه به موضوع جوانان که مهمترین سرمایه کشور هستند، استفاده کنیم. اگر کنگرههایی مثل کنگره امروز بتوانند به این دو سوال پاسخ دهند که نظام حقوق و مشارکت جوانان چه الزاماتی دارد، میتوانیم با تفاهم ملی به آن ضرورتها برسیم.» او در عین حال که تأکید کرد ما نمیتوانیم و نباید تشخیصهای خودمان را بر جوانان تحمیل کنیم، اهمیت انتصاب مدیران جوان را مورد توجه قرار داد: «زمانی که شورای عالی جوانان تشکیل شد، هیچ یک از مدیران کمتر از 50 سال نداشتند، این برای من عجیب بود، حداقل باید در بخشهایی که برای جوانان تصمیمگیری میشود، خود آنها هم حضور داشته باشند.» جهانگیری با بیان اینکه باید در جامعه بهویژه در میان جوانان امید وجود داشته باشد، گفت: «جوانان باید اطمینان شغلی، امنیت اجتماعی و احساس منزلت و حرمت انسانی داشته باشند؛ دولت تدبیر و امید وظیفه خودش میداند که در این زمینه گام بردارد.»
افزایش اعتیاد دختران از سال 91 به بعد
شهیندخت مولاوردی، معاون رئیسجمهوری در امور زنان و خانواده سخنران بعدی بود. او زمانی که پشت تریبون رفت، نتیجه تحقیقی که درباره فرصتهای شغلی زنان انجام شده را خواند: «بررسیها نشان میدهد كه نرخ بیکاری دختران جوان کشور در سال 94 بالاترین رقم را در 20سال گذشته داشته است که این موضوع در میان دختران دانشآموخته دانشگاهی بسیاری شدیدتر است. به استناد تحقیقات، نرخ بیکاری زنان جوان به مراتب بیشتر از مردان جوان است.» به گفته او، بیکاری زنان منجر به نداشتن استقلال مالی آنها و در نتیجه وابستگی زیستی و اقتصادی به خانواده پدری و همسر، جمعشدن مطالبات زنان به حوزه فرهنگی و سیاسی و احتمال گرایشات منحرفانه اخلاقی برای استقلال مادی و... میشود: «به نظر میرسد در سالهای اخیر، دامنه آسیبهای ناشی از مصرف مواد مخدر با وسعت بیشتری در میان جمعیت زنان کشور بهویژه دختران جوان گسترش یافته است؛ آمارهای نیروی انتظامی تأکید میکند که تعداد و میزان دختران معتاد از سال 85 تا سال 91 کاهش یافته اما از سال 91 به بعد، به صورت سینوسی افزایش یافته است.»
معاون رئیس جمهوری در امور زنان و خانواده به جمعیت زنان و دختران جوان در سال 94 اشاره کرد: «تعداد کل دختران جوان کشور 10میلیون و 574 هزار نفر یعنی 27.1درصد از جمعیت زنان در این سال بوده است. بر اساس همین آمارها، 5.9درصد زنان در این سال دارای مدرک تحصیلی فوق لیسانس و بالاتر، 45درصد دارای مدرک متوسطه و پیشدانشگاهی و یکدرصد هم دارای تحصیلات در مقطع راهنمایی و پایینتر و 45درصد هم دارای مدرک فوقدیپلم و لیسانس هستند.» او به استناد همین آمار اعلام کرد: «گرایش دختران جوان به تحصیل بهویژه در مقاطع عالی رو به افزایش و حتی این گرایش از مردان جوان بیشتر است.»
سال 90، کرمانشاه، خوزستان و لرستان
رکورد بیکاری زنان را زدند
براساس اعلام او، بین سالهای 75 تا 93، نرخ بیکاری جوانان 3.68 درصد، نرخ بیکاری مردان جوان 3.59درصد و نرخ رشد بیکاری زنان جوان 4.30درصد بوده است: «در میان این سالها، نرخ بیکاری جوانان کشور روند افزایشی داشته، بهطوری که از 14.8درصد در سال 75 به 21.9درصد در سال 93 رسیده است، این درحالی است که در سال 90 هم استانهای کرمانشاه، خوزستان و لرستان با 60 تا 55.4درصد بیشترین نرخ بیکاری زنان و دختران جوان را داشتهاند.»
مولاوردی در ادامه این گزارش به تغییراتی که در ازدواج و طلاق رخ داده هم اشارهای کرد: «تغییر و تحولات اجتماعی و اقتصادی اخیر در کشور، باعث ایجاد تغییر در الگوی زناشویی در میان دختران جوان شده است که نمونه آن تأخیر در سن ازدواج و بالا رفتن آمار طلاق است، بهطوری که از سرشماری سال 65 تا 90، کاهش 10.5درصدی نسبت به زنان دارای همسر دیده میشود.» حالا بر اساس آنچه معاون رئیسجمهوری گفت، بخش قابل توجهی از مهاجران حاشیه شهرها را زنان تشکیل میدهند: «زنان و دختران پس از مهاجرت به کلانشهرها، یکی از مهمترین گروههای عمده حاشیهنشینی را تشکیل میدهند.»
او در ادامه با اشاره به تغییرات ساختار سنی جمعیت در دهههای اخیر گفت: «ایجاد تغییر در نیازها و ظرفیتهای اجتماعی و نهادی جامعه، افزایش سهم جوانان از ساختار سنی جامعه و تغییر ساختار جمعیت بنا بر عوامل مختلف، ازجمله اتفاقاتی است که در یک دهه اخیر در جامعه ما رخ داده است.» مولاوردی در ادامه، برخی از سیاستهای پیشنهادی برای بهبود وضع زنان و دختران جوان را مورد توجه قرار داد: «توانمندسازی و آگاهیبخشی به زنان و دختران جوان برای مقابله با آسیبهای اجتماعی، توانمندسازی زنان فارغالتحصیل دانشگاهی با مفاهیم کارآفرینی، حمایت از ارتقای کمی و کیفی سازمانهای مردمنهاد تخصصی در حوزه زنان و خانواده و برنامهریزی برای تحقق عدالت جنسیتی در حوزههای مختلف، میتواند منجر به بهبود وضع زنان و دختران جوان شود.»
جوانان موتور توسعه کشور هستند
مسعود سلطانیفر، وزیر ورزش و جوانان هم که میزبان این کنگره بود، گفت: «حل مشکلات جوانان بهعنوان یک امر فرابخشی نیازمند مشارکت کلیه دستگاههای مرتبط با امور جوانان خواهد بود.» او اینها را گفت و با بیان اینکه نخستین جلسه شورای عالی جوانان در زمان ریاست مرحوم آیتالله هاشمی رفسنجانی تشکیل شد، ادامه داد: «جوانان موتور توسعه کشور هستند و بهترین راه فعال کردن این نیروی محرکه دخیل کردن آنها و همسویی تصمیمگیریهای پیرامون آنهاست. تقویت شادی و نشاط در میان جوانان و بالا بردن سطح امیدواری در میان جامعه وظیفه ماست که دستیابی به آن نیازمند عزم و اراده ملی و همراهی تمام متولیان مربوطه است.»
نگاه امنیتی به جوانان
یک چالش کلیدی در گذشته بود
محمدرضا رستمی، معاون امور ساماندهی جوانان هم در این نشست با بیان اینکه پیش از این با چالشهایی در حوزه جوانان در بخش ارزشها، نگرشها و رفتارها مواجه بودیم، ادامه داد: «در بخش ارزشی با جوانهراسی روبهرو بودیم. در حوزه نگرشی نگاه امنیتی یک چالش کلیدی بود که تا امروز هم باقی مانده و به فقدان اعتماد به آنان تبدیل شده است. در بخش ارزشها، رها کردن امور جوانان و توسعه فردگرایی را شاهد بودیم. براساس مجموعه این چالشها، دولت یازدهم گفتمان جوانمحوری را ایجاد کرد. تصمیم به سازماندهی امور جوانان کلید دولت یازدهم در حوزه جوانان بود.»
ظریفیان، رئیس کمیسیون مشارکتهای اجتماعی جوانان هم در این کنگره صحبتهایی انتقادی درباره توجه به مشکلات جوانان کرد: «میگویند جوانان آیندهسازان ایران هستند، اما پرسش جوانان این است که برای الان ما میخواهید چه کنید؟» در پایان این کنگره، معاون اول رئیسجمهوری، وزیر ورزش و جوانان و معاون رئیسجمهوری در امور زنان و خانواده از استانداران بوشهر، ایلام، فارس و چهارمحال و بختیاری به دلیل تصمیمهای ویژه در حوزه جوانان تقدیر کردند. همچنین در این کنگره از سامانه آرشیو الکترونیکی ستادهای ساماندهی ملی استانی رونمایی شد.