علیرضا کیانپور| زور خورشید هنوز به سوز صبحدم نچربیده بود که اولینها آمدند. خیابان «انقلاب» که از نخستین ثانیههای بیستویکمین روز دی ماه خود را آماده وداع با نزدیکترین «یار امام» کرده بود، در آرامش پیش از حادثه بهسر میبرد و هنوز ۷ صبح هم نشده بود که از محدوده چهارراه ولیعصر به سمت دانشگاه تهران مسدود شد تا سیاسیترین خیابان کشور میزبان حضور میلیونی مردمی باشد که بینیاز به انگیزههای بیرونی و تبلیغات تلویزیونی برای هاشمی رفسنجانی سنگتمام گذاشتند. مردمی که تعدادشان به گفته استانداری استان تهران تا حدود ۵/۲میلیون و بنابر آمارهای غیر رسمی تا حدود ۵/۳میلیون نفر نیز تخمینزده شد و این حضور میلیونی در شرایطی که هاشمی در سالهای اخیر کمتر از طریق تریبونهای رسمی با مردم صحبت کرده، بهترین دلیل بر مردمیبودن شخصیت آیتالله و علاقه خاص ملت به مردی بود که در این سالها از زبان آنان سخن گفته است.
مردم تهران که در چند سال گذشته و پس از نماز جمعه ۲۶ تیر ۸۸ از حضور آیتالله در نماز جمعه تهران و اقامه نماز به امامت او محروم بودهاند، در روزی که مقام معظم رهبری امام جماعتشان بود، آخرین نماز هاشمی را در کنار یکدیگر و در صفوفی پیوسته اقامه کردند و پیش و پس از اقامه نماز نیز با شعارهایشان یکصدا با امام جمعه خود خداحافظی کردند.
با وجود نظم قابل قبولی که در برگزاری مراسم روز گذشته به چشم میآمد، این مراسم نیز همچون برخی دیگر از مراسم و رویدادهای سیاسی و غیرسیاسی سالهای گذشته، به محل و بهانهای برای انتقاد از صداوسیما تبدیل شد. رسانه ملی که این سالها کمتر به هاشمی پرداخته است، روز گذشته هدف برخی انتقادهای مردمی قرار گرفت و شرکتکنندگان مراسم تشییع پیکر آیتالله هاشمی با وجود آنکه در تمامی شعارهای خود بر حمایت از نظام و مصالح و منافع ملی تأکید میکردند، هرازگاهی شعارهای انتقادی علیه صداوسیما سرداده و نسبت به نحوه برخوردهایی که در این مدت از طریق تریبون رسانه ملی با یار دیرین امام صورت میگرفت، اعتراض کردند. این در حالی بود که رئیس سازمان صداوسیما نیز از قضا در صفوف نخست نماز روز گذشته حضور داشت و آنچنان که ایلنا گزارش کرد، در حاشیه مراسم با انتقادهای چهرهبهچهره برخی شهروندان نیز روبهرو شد. عبدالعلی عسكری در رابطه با این انتقادها گفت که سعی خواهند کرد در ادامه راه عملکرد صداوسیما را اصلاح کنند.
نماز بر پیکر همسنگر ۵۹ساله
در حالی که مردم از ساعاتی پیش از آغاز مراسم اصلی و همچنین در حین و حتی تا ساعاتی پس از اقامه نماز، در خیابانهای اطراف در حمایت از آیتالله هاشمی شعار میدادند، صحن حیاط دانشگاه تهران میزبان برجستهترین مقامهای سیاسی و فرهنگی کشور بود که به امامت مقام معظم رهبری برای یار دیرین انقلاب و امام (ره) اقامه نماز میکردند. پس از آنکه حضرت آیتالله خامنهای حدود ساعت ۱۰ صبح برای اقامه نماز وارد دانشگاه تهران شدند و لحظاتی بعد نیز نماز آخر را برای «رفیق و همسنگر ۵۹ساله»شان خواندند، روسای سه قوه و برخی دیگر از مقامهای کشوری و لشکری در صفوف نخست نماز جمعه، بیتوجه به صفبندیهای جناحی به نماز ایستادند.
وداع بر اوج موج
هنوز ساعت ۱۱ نشده بود که نماز آخر آیتالله نیز به پایان رسید و پس از این واپسین وداعِ مقام معظم رهبری و روسای سه قوه با آیتالله هاشمی، پیکر یار دیرین امام و همراه همیشگی مردم برای تشییع بر دستان مسئولان و مردم از دانشگاه تهران خارج شد و سوار بر سیل خروشان مردم به سمت چهارراه ولیعصر و در ادامه تقاطع انقلاب-حافظ به حرکت افتاد و این صحنه ماندگار هنگامی به اوج زیبایی رسید که پیکر آیتالله هاشمی در میان سیل مردم، به پل کالج رسید؛ آنجا که قوس بزرگ این پل کهنسال، تصویر موجی عظیم بود که آرام اما پرشور به سمت بینهایت کش میآمد.
دیدار با امام (ره)
با این حال این پایان راه نبود و هنوز تا آرامگرفتن پیکر آیتالله هاشمی در جوار مراد و رهبر سیاسی و اخلاقیاش، چند گام دیگر باقی مانده بود. پس از اقامه نماز ظهر، بالاخره پیکر آیتالله هاشمی به حرم مطهر بنیانگذار انقلاب رسید و در مراسمی که همچنان به همراهی مردم آراسته بود، در حضور مقامهای بلندپایه کشوری و لشکری و البته اعضای خانواده هاشمی در آرامگاه ابدی قرار گرفت.
شور احساسات یاران دیرین
در لحظات واپسین
لحظات بعد به وداع نوبت به نوبت برخی از این مقامهای بلندپایه با پیکر یار دیرین امام گذشت و با ورود به ضریح حضرت امام(ره) و حضور در کنار تابوتی که پیکر آیتالله هاشمی را دربرگرفته بود، فاتحه خوانده و با مرد بزرگ و تکرارناشدنی تاریخ انقلاب خداحافظی کردند و این در حالی بود که در تمام این مدت، مردمی که به عشق هاشمی تا حرم با پیکرش آمده بودند، در شعارهایی پیام تسلیت دادند و به شیوه خود با این مجاهد نستوه بدرود گفتند. فضای احساسی آخرین وداع با هاشمی بهقدری سنگین بود که علاوهبر برخی از اعضای خانواده و فرزندان آیتالله، تعدادی از یاران دیروز این مرد انقلابی ازجمله آیتالله حسن صانعی و امامی کاشانی بهدلیل رقت بیش از حد احساسات، بدحال شدند. همچنین آیتالله سیدحسن خمینی نیز دقایقی با مشکل روبهرو شد و این در حالی بود که آیتالله موسوی بجنوردی نیز که بهشدت از فقدان هاشمی رفسنجانی متأثر شده بود، گوشهای شیون و زاری میکرد و در ادامه برخی علمای حاضر در مرقد امام (ره) با حلقهزدن گرداگردش، به او تسلی خاطر دادند.
#همه_آمدند
همزمان با مراسمی باشکوهی که در خیابانهای پایتخت درجریان بود، سیل عظیمی از شهروندان نیز در فضای مجازی به میدان آمدند و با انتشار عکسها و ویدیوهای مراسم و همچنین اظهارنظر درباره این رویداد و البته شخصیت آیتالله هاشمی، به مردی که از او بهعنوان «صدای مردم» یاد میشد، ادای احترام کردند. این درحالی بود که رئیس دولت اصلاحات که بنابه دلایلی قادر به شرکت در مراسم تشییع نشد، خود را برای مراسم تدفین و خاکسپاری به حرم امام(ره) رساند. همچنین حسن روحانی رئیسجمهوری نیز علاوه بر حضور در مراسم تشییع، با همراهان مجازی آیتالله همگام شد و در توییتی نوشت: «امروز برای وداع با آن مرد تاریخساز همه آمده بودند؛ بیاییم از این فضا برای دوست، آشتی و وحدت ملی استفاده کنیم، بهجای دیوار، پل بسازیم.»
احمدینژاد؛ تنها در خانه
با این حال اما مراسم روزگذشته یک غایب نیز داشت: محمود احمدینژاد که از همان ابتدا، هویت سیاسیاش را در ضدیت با آیتالله هاشمی تعریف کرده بود، روز گذشته درحالی که همه به میدان آمده بودند، تنها در خانه ماند!
و اینک آرامش ابدی!
ساعت که به ۱۴رسید، پیکر آیتالله در خانه ابدی آرام گرفته بود؛ مردم اما همچنان با همان شوری که از ابتدای روز در دل و زبان داشتند، شاهد و ناظر این لحظات تاریخی بودند و هنگامی که هر یک از اعضای خانواده هاشمی با چشمانی سرخ، پدر را ترک میکردند و با خروج از ضریح، از میان سیل جمعیت عبور میکردند، مردم با شعارهای خود به آنها تسلی و قوت قلب میدادند.
بیانیه قدردانی خانواده هاشمی از حضور مردم در مراسم تشییع آیتالله
ایلنا| خانواده آیتالله هاشمی با انتشار اطلاعیهای از حضور مردم در مراسم تشییع آن مرحوم قدردانی کردند. در بخشی از این بیانیه آمده: لحظه لحظه امروز در بدرقه شکوهمند و مردمی پدر در تاریخ این سرزمین ثبت شد؛ وداع مردم با مردی که برای مردم زیست، برای مردم مجاهدت کرد و سرافرازی مردم را میخواست و چه زیبا همین مردم سرافرازش کردند. این بیانیه اضافه کرد: امروز تنها وداع با هاشمی نبود؛ مردم با مظلومیت بهشتی، تفکر مطهری، آزاداندیشی طالقانی و شجاعت و صلابت خمینی کبیر وداع کردند. چشمان ظاهر هاشمی اگر چه امروز بسته بود اما میلیونها چشم «تر» دیدند چگونه خدا به صبر او در برابر تیرهای زهرآگین تخریب و تهمت، جزایی نیکو داد و به این مجاهد نستوه آبرو بخشید. در بخش دیگری از این بیانیه آمده: عصاره عمر هاشمی، اعتدال و وحدت بود و رحلتش نمایشگاهی بینظیر از اثبات حقانیت اعتدال و ضرورت وحدت پدید آورد. همانگونه که در حیاتش مردممدار بود، رحلتش نیز مردممدار شد. اما چگونه میتوانیم هاشمی را زنده ندانیم در حالیکه امتداد تفکر او را در چشمان غمگین و خیل انبوه بیشمار مردمانی میبینیم که مانند هاشمی میاندیشند و مانند او دغدغه سرافرازی ایران با اعتدال و آرامش را دارند. در ادامه این بیانیه آمده: این سرزمین، هر چند بزرگمردی نستوه را از دست داد که جلوتر از زمان خود بود و همواره به آینده میاندیشید اما در مقابل، صاحب نسلی شده است که پای در راه ساختن ایرانی بهتر نهادهاند. این بیانیه اضافه کرد: امروز ایران فرزندی بزرگ، مردم پدری آیندهنگر و رهبر انقلاب دلسوزترین رفیق خویش را از دست داده است؛ اما همانگونه که لحظه لحظه حیات هاشمی راهگشای کشور بود، وداع و بدرقه بینظیر مردم نیز میتواند سرمایهای بزرگ برای ایران و مبدأ بازگشت جامعه به مسیر اعتدال و وحدت باشد.
روایت یادگار امام از درد دل «عفت مرعشی» با بدن بیجان آیتالله هاشمی
شهروند| یادگار امام در نوشتهای کوتاه که در صفحه کاربری خود در اینستاگرام قرار داد، نوشت: امروز تن حضرت آیتالله هاشمى را در خاک گذاشتند و من که به اندازه عمرم از این مرد خاطره دارم، ناباورانه نگاه میکردم. سيوشش سال همسایه دیوار به دیوار بودیم و با فرزندان ایشان از کودکى همبازى و همدرس و هم مدرسه. سیدحسن خمینی خاطرنشان کرد: روزى همراه ایشان به سفر رفتم. جنگ بود و هزار خطر. مادرم از پدرم پرسید براى حسن خطر ندارد؟ یادم نمىرود که جواب شنید اگر خطرى آشیخ اکبر را تهدید کند، بگذار حسن را هم تهدید کند. نمىدانم چرا ولى بسیار دوستش مىداشتم. او ادامه داد: نوشتهاند الحبّ و البغض یتوارثان (حب و بغض به ارث مىرسند) شاید این نیز میراث ماست.
یادگار امام در ادامه این نوشتار کوتاه که در کنار عکسی از «عفت مرعشی» همسر آیتالله هاشمی رفسنجانی منتشر شد، اضافه کرد: در این سالها و سالهاى مبارزه همسر مکرمهاش که سالها از نزدیکترین دوستان و همدمان همسر امام بود، بسیار سختى کشید. کمتر به ایشان تسلیت گفته شده است. لازم دانستم به این بانوى بزرگوار که از نوادگان مرجع عظیمالشأن حضرت آیتالله العظمى سیدمحمد کاظم یزدى(ره) است، مستقلاً تسلیت بگویم. پریشب خطاب به بدن بىجان آقاىهاشمى مىگفت بىمعرفت مگر قرار نبود، مرا تنها نگذارى؟ حالا من بىتو چه کنم؟ تقدیر دیگراینگونه رقم خورد!