پرچم نیمهافراشته جمهوری اسلامی ایران در سفارتخانهها و سرکنسولگریهای جمهوری اسلامی درخارج ازکشور، برای جهانیان نشان از ضایعهای بزرگ در ایران دارد. درگذشت ناگهانی آیتالله اکبر هاشمیرفسنجانی، یکی از چهرههای پیشرو درتاریخ جمهوری اسلامی ایران و سیاستمداری که به واسطه رویکرد معتدلش درقبال دیگر کشورها شناخته میشد، واکنشهای جهانی بسیار گستردهای را در برداشته است. علاوه بر پوشش خبری رسانههای بینالمللی از درگذشت آیتالله رفسنجانی، بسیاری از سیاستمداران و دولتمردان، به درگذشت وی واکنش نشان دادهاند.
وزارت امورخارجه آمریکا، با ابراز تسلیت به خانواده «رئیسجمهوری سابق ایران»، او را «چهرهای برجسته» بعد از انقلاب ایران خوانده است. «جان کربی» سخنگوی وزارت امورخارجه آمریکا درنشست خبری درپاسخ به سوالی درباره موضع آیتالله رفسنجانی درگذشته که خلاف آمریکا بوده است، اظهار کرد: آیا ما باید خانواده و عزیزان وی را به دلیل آنچه رئیسجمهوری پیشین ایران انجام داده و ما دوست نداشتهایم، مسئول بدانیم. این مرد از دنیا رفت و ما به خانوادهاش تسلیت گفتیم. ما پیش از این نیز، زمانی که فیدل کاسترو فوت کرد، کار مشابهی انجام دادیم. بدون شک اگر در آینده نیز فرد دیگری با داشتن سوابق مشابه و اقدامات، تصمیمات، سیاستها و اظهارات که تأییدش نمیکنیم از دنیا برود، باز هم خانوادهای وجود دارد که عزادار است. همچنین «جاش ارنست»، سخنگوی کاخ سفید نیز آیتالله رفسنجانی را «یکی از شخصیتهای برجسته و مهم در تاریخ ایران» توصیف کرد و گفت: آمریکا درگذشت ایشان را به مردم ایران تسلیت میگوید. آقای ارنست اما از گمانهزنی درباره تأثیر درگذشت آیتالله هاشمی بر سیاستهای ایران در قبال آمریکا، خودداری کرده است. «رائول کاسترو» رئیسجمهوری کوبا درپیامی خطاب به حسن روحانی رئیسجمهوری اسلامی ایران، درگذشت آیتالله اکبر هاشمیرفسنجانی را به وی و خانواده هاشمیرفسنجانی تسلیت گفت. «ولادیمیر پوتین» رئیسجمهوری روسیه با ارسال پیامی به رئیسجمهوری ایران درگذشت آیتالله هاشمیرفسنجانی را تسلیت گفت. دراین پیام که ازطریق مجاری دیپلماتیک ارسال شده، از نقش آیتالله هاشمیرفسنجانی طی سالهای گذشته تجلیل
شده است.
«بشار اسد»، رئیسجمهوری سوریه نیز پیام تسلیت خود را در بیانیهای ابراز داشته و گفته است که آیتالله رفسنجانی به خاطر «مواضع شجاعانه و صریح و سختکوشی برای کرامت و آزادی مردم ایران» شناخته میشود. یکی از واکنشهای سریع، مربوط به وزیر امورخارجه بحرین بود. کسی که مدت طولانی است ایران را به دخالت در امور آن کشور متهم میکند، دریک پیام توییتری ساده نوشت: «خداوند، رفسنجانی را رحمت کند». همچنین، حمد بن عیسی آل خلیفه پادشاه این کشور درپیامی درگذشت هاشمیرفسنجانی را به حسن روحانی تسلیت گفت.
با این حال، عربستان سعودی که از اوایل سال 2016 رابطه خود را با ایران قطع کرده است، پیام تسلیتی برای درگذشت آیتالله رفسنجانی نفرستاد. «فواد معصوم» رئيسجمهوری عراق درپيامي به حسن روحاني، درگذشت آيتالله هاشميرفسنجاني را تسليت گفت و از مواضع آيتالله هاشمي درحمايت از دولت و ملت عراق تقدير کرد. حسن نصرالله، دبیرکل حزبالله لبنان دربیانیهای، هاشمیرفسنجانی را «تکیهگاهی بزرگ، پدری مهربان و مدافعی سرسخت» معرفی کرد.
میشل عون، رئیسجمهوری لبنان با ارسال پیام تسلیتی، درگذشت اکبر هاشمیرفسنجانی، را تسلیت گفت. محمد نوازشریف، نخستوزیر پاکستان هاشمیرفسنجانی را یک «پراگماتیست (عملگرا) عاقل» خوانده و اعلام کرده که برنامههای اصلاحاتی وی برای ایران، راهنمایی بسیار ضروری برای وحدت جهان اسلام بوده است. همچنین «گری لوئیس» نماینده سازمان ملل در ایران، درپیامی توییتری نوشت: «تسلیت صمیمانه خود را برای درگذشت رئیسجمهوری سابق ایران، هاشمیرفسنجانی، ابراز میدارم». «نیکلاس مادورو» رئیسجمهوری ونزوئلا طی پیامی درگذشت هاشمی را تسلیت گفته است. «سرژ سرکیسیان» رئیسجمهوری ارمنستان مراتب همدردی خود را با ملت و دولت جمهوری اسلامی ایران اعلام کرده است.
«مسعود بارزانی» رئیس اقلیم کردستان عراق با ارسال پیامی گفت : درگذشت آیتالله رفسنجانی ضایعه بزرگی است و از خداوند میخواهم که به مسئولان جمهوری اسلامی ایران و خانواده آن فقید و همچنین ملت ایران صبر عطا فرماید. «مولود چاووش اوغلو» وزیر امورخارجه ترکیه با انتشار پیامی درصفحه توییترخود نوشت: «از شنیدن خبر فوت هاشمیرفسنجانی، رئیسجمهوری پیشین ایران به شدت متأثر شدم. باشد که خداوند روح وی را در آرامش قرار دهد.» همچنین «عبدالله گل» رئیسجمهوری سابق ترکیه با انتشار پیامی درحساب رسمی توییتر خود ضمن ابراز ناراحتی شدید از درگذشت آیتالله هاشمیرفسنجانی، این واقعه را تسلیت گفت. شیخ خلیفه بن زاید آل نهیان، رئیسجمهوری امارات به حسن روحانی پیام تسلیت فرستاد و شیخ محمد بن راشد آل مکتوم، معاون رئیسجمهوری امارات و حاکم دوبی، شیخ محمد بن زاید آل نهیان، شاهزاده ابوظبی و معاون فرمانده ارشد نیروهای مسلح امارات نیز درپیامهایی مشابه درگذشت اکبر هاشمیرفسنجانی را به خانواده او تسلیت گفتند. شیخ عبدالله بن زاید آل نهیان، وزیرخارجه امارات هم درصفحه توییتر خود رفسنجانی را «یکی از صداهای سیاسی واقعگرا و میانهروی ایران که نامش با جمهوری و انقلاب علیه شاه گره خورده» نامید. ملک عبدالله دوم، پادشاه اردن، دوشنبه پیام تسلیتی را به مناسبت درگذشت رئیس مجمع تشخیص مصلحت نظام ایران ارسال کرد. براین اساس، پادشاه اردن درپیام تسلیت خود درگذشت آیتالله هاشمیرفسنجانی را به «حسن روحانی» رئیسجمهوری ایران تسلیت گفت.
«عبدالله عبدالله»، رئیس اجرایی حکومت وحدت ملی افغانستان، با انتشار پیامی درگذشت هاشمیرفسنجانی را تسلیت گفت و او را یکی از چهرههای شاخص و تأثیرگذار جمهوری اسلامی دانست. «الهام علیاف»، رئیسجمهوری جمهوری آذربایجان، «جیکوب زوما»، رئیسجمهوری آفریقای جنوبی، «عبدالعزیز بوتفلیقه»، رئیسجمهوری الجزایر، «سلطان قابوس»، پادشاه عمان، «لو کانگ»، سخنگوی وزارت خارجه چین، «حامد کرزای»، رئیسجمهوری سابق افغانستان، «دانیل اورتگا»، رئیسجمهوری نیکاراگوئه، «امامعلی رحمان»، رئیسجمهوری تاجیکستان، «عبدالملک بدرالدین الحوثی»، دبیرکل جنبش انصارالله یمن، «حمد ولد عبدالعزیز»، رئیسجمهوری موریتانی و بسیاری دیگر، درپیامهایی جداگانه، درگذشت آیتالله هاشمیرفسنجانی را تسلیت گفتهاند.همچنین، درپی درگذشت آیتالله هاشمیرفسنجانی دفاتر یادبودی درتعدادی از سفارتخانهها و سرکنسولگریهای جمهوری اسلامی ایران درخارج از کشورگشایش یافت.
رسانهها
خبرگزاریهای مختلف دنیا خبر درگذشت هاشمیرفسنجانی را بازتاب دادند. روزنامه «نیویورکتایمز»، درمقالهای آیتالله هاشمی را فردی پراگماتیست و میانهرو و یک لیبرال اقتصادی نامیده است. این روزنامه مدعی شده که بسیاری از تحلیلگران غربی، وی را دارای نگاه تقابل کمتری درمواجهه با آمریکا نسبت به سایر افراد شاخص درحکومت ایران که نگاهی خصمانه به آمریکا دارند، میدانند و این حاکی از تغییر جهت و تعادل ایدئولوژیکی در اواخر زندگی وی بوده است.
«واشنگتنپست» نقش احتمالی اکبر هاشمیرفسنجانی در انتخاب رهبر آینده جمهوری اسلامی را برجسته دانسته و او را از «بانفوذترین چهرهها و از نیروهای محرکه برای اصلاحات» معرفی کرد. خبرگزاری «سیانان»، درگزارشی، اکبر هاشمیرفسنجانی را «مردی که منعکسکننده تغییر دایمی برای ایران بود» نامیده است که در دودهه اخیر، سیاستهای خارجی و رویکرد وی درقبال همسایگان ایران و جامعه بینالمللی، بسیار «پراگماتیک و واقعگرایانه» شد.
خبرگزاری «رویترز»، آیتالله هاشمیرفسنجانی را یکی از «ستون انقلاب» نامیده که نفوذ گستردهای درنهادهای هستهای تصمیمگیران ایران داشته است. خبرگزاری «بیبیسی انگلیس»، آقای هاشمی را فردی «محافظهکار و عملگرا» و یکی از «اعضای برجسته نظام ایران» نامیده که در اواخر عمر خود، محبوبیت زیادی درمیان میانهروها کسب کرده و به دنبال آزادی بیشتری برای ایرانیان بود. مجله «اکونومیست»، درمقالهای مدعی شده که «مرگ [آیتالله]هاشمیرفسنجانی، بالانس قدرت در ایران را به هم میزند». این مقاله، به ویدیویی اشاره کرده که در آن، آیتالله رفسنجانی درحال خواندن بخشی از کتاب زندگینامه امیرکبیر و فعالیتهای اوست و برای ناکامی امیرکبیر و جفاهایی که درحق وی درمسیر اصلاحات رفته، اشک میریزد. اکونومیست درمقاله خود نوشته: «اشکهای رفسنجانی، درواقع برای خود او و تلاش بهثمرننشستهاش برای اصلاح امور در ایران بود». همچنین «فاکسنیوز» او را از قدرتهای پرنفوذ جمهوری اسلامی و پشتیبان حسن روحانی خوانده است.