امیر ‌هاتفی‌نیا روزنامه‌نگار

«هنوز ناله‌های سوزناک و دردآور از ارتفاعات مسلط بر شهر به‌گوش می‌رسد؛ هنوز وقتی‌ که پرندگان مهاجر از شمال‌غرب ایران به جنوب سفر می‌کنند و به این‌جا می‌رسند با ادای احترام به‌نام این منطقه مظلوم اشک از چشمان‌شان سرازیر می‌شود؛ هنوز بُزهای کوهی و آهوهای پوست‌پلنگی که بر بالای ارتفاعات شهر نگاه به خرابه‌های آن می‌کنند و درختان و نخل‌های سوخته‌اش را می‌بینند، اشک سوزان خود را بر سنگ‌های سنگدل سومار سرازیر می‌کنند....» (بخشی از مقدمه کتاب «سومار سخن می‌گوید» نوشته «عبدالله رفیعی» که به وضع مردم سومار در جنگ 8ساله می‌پردازد.) سومار یکی از شهرهای شهرستان قصرشیرین در استان کرمانشاه است. ﺷﻬﺮی که علاوه بر ویژگی «مرزی‌بودن» با قرار گرفتن در دره‌ای میان بلندی‌های چغامان و اردوبان از موقعیت متمایزی بهره می‌بَرد. سومار تنها 15کیلومتر با یکی از شهرهای کشور عراق فاصله دارد و از نزدیک‌ترین شهرهای ایران به بغداد به‌شمار می‌رود. این منطقه دارای آب‌‌و‌هوایی ملایم است، سطح آن با تپه‌ماهور پوشیده شده و همچنین دارای منابع گازی و نفتی است. شانزدهمین روز از مهرماه ‌سال 66 شمال شهر سومار که مقر ارتش (اردوگاه رزمنده‌ها و بیمارستان 501) بود مورد حمله جنگ‌افزارهای شیمیایی ارتش عراق - که حامل گازهای اعصاب و خردل بودند- قرار می‌گیرد و طی آن 700نفر از نظامیان و مردم بومی مصدوم و 160نفر از آنان شهید می‌شوند. سومار قبل از این اقدام هم در 25 دی‌ماه 65 بعد از عملیات کربلای5 تحت بمباران شیمیایی ارتش عراق 200مصدوم و 20شهید تحویل می‌دهد. ارتفاعات این شهر که دوران جنگ به ارتفاعات 402 معروف بوده، برای مدتی به تصرف نیروهای عراقی درمی‌آید و طی عملیاتی با نام «مسلم‌بن عقیل» تحت تسلط کامل رزمنده‌های کشور قرار می‌گیرد. تعداد حملات شیمیایی ارتش عراق به ایران 572مرتبه بوده است. عراق در طول 8‌سال جنگ 286مورد عامل تاول‌زا، 143مورد اعصاب و روان، 81مورد سیانور، 48مورد خفه‌کننده، 8مورد فسفری و ناپالم و 6مورد هم عامل ناتوان‌کننده استفاده کرده است. مرور این ارقام و آمار قربانیان سلاح‌های شیمیایی در دیگر کشورها آدم را به ‌سمت این رؤیاپردازی می‌کشاند که «کاش می‌شد به چند قرن پیش برگشت؛ آن‌جا که از نفت و قیر و گوگرد به‌عنوان عامل شیمیایی استفاده می‌کردند؛ کاش می‌شد جلوی آتش توپ‌های حاوی اسیدپیکریک (عامل تهوع‌زا) سینه‌سپر کرد و قبل از شروع جنگ‌های جهانی به جنگ‌طلبان فهماند که باهمین تعداد مستعمره هم می‌توان چرخ نابرابری و بی‌عدالتیِ دنیا را چرخاند.»