هدف اين يادداشت دفاع از شركت و موسسه خاصي نيست و عليه منافع گروههاي ديگر نيز نمينويسم. هدف اصلي این یادداشت طرح اين مسأله است كه تغييراتي در دو دهه اخير و در نظام ارتباطي رخ داده، منشای تحولی در برخي از مشاغل و حرفهها شده است و فعالان آن حرفه بايد خود را با تحولات انطباق دهند تا در ميدان و بازار کار باقی بمانند، در غير اين صورت از عرصه رقابت و بازار حذف خواهند شد. اين قاعده نه در ايران كه در همه كشورها برقرار است. مهمترين نمونه آن شركت كداك است كه زماني بازار دوربين را در جهان به تصرف خود در آورده بود. ولي وقتي كه فنآوري ديجيتال وارد ميدان شد، كداك كم آورد. هرچند يكي از اولين دوربينهاي ديجيتال را همین شرکت توليد و عرضه كرد، ولي اين فنآوري در حوزههاي ديگر جاي كداك را گرفت، و امروز تلفنهاي همراه نسل دوربينهاي كداك را برانداختهاند. در نتیجه این برند مشهور چندسال پيش بساط خود را جمع كرد و با وجود دارا بودن دههاهزار كارگر و با 130سال سابقه صنعتي اعلام ورشكستي كرد و اكنون نام كداك فقط در زمان اهداي جايزه سينمايي اسكار شنيده ميشود كه مراسم اين جايزه در سالن كداك برگزار ميشود! بنابر این همه مشاغل و شرکتها برای بقا باید خود را با
الزامات جدید همسو و هماهنگ کنند در غیراین صورت نابود خواهند شد.
فنآوري ديجيتال تمام عرصهها را در نورديده است. يكي از موارد آن خدمات حملونقل است؛ كه اخيراً شنيده شده است كه آژانسهاي داخلي شهري از وجود رقباي اينترنتي حملونقل به ستوه آمده و شكايتي را ارايه كردهاند. این مسأله در اروپا و بهطور مشخص فرانسه هم رخ داد وسال گذشته به اعتصاب و حتی درگیری میان دو طرف انجامید. بنابر این مخالفتهایی این چنینی اصلا موضوع جدیدی نیست و منحصر به ایران نیز نیست. ولی فارغ از اينكه ماهيت اين شكايت وارد باشد يا نباشد، بايد پذيرفت كه آژانسهاي داخل شهري اگر بخواهند در آينده موفق شوند و باقي بمانند راهي ندارند جز اينكه عملکرد خود را با اين فنآوري تطبيق دهند. بنگاههاي مسكن هم از سايتهاي اينترنتي خريد و فروش مسكن عصباني هستند و حتي اعلام كردهاند كه «ديوار» آنها را خراب ميكنند. شايد بتوانند در كوتاهمدت چنين كنند، ولي اگر برخي توانستند جلوي گسترش اينترنت و ماهواره را بگيرند، آنان هم ميتوانند جلوي روند رو بهرشد اين فنآوري را در هر عرصهاي ازجمله حملونقل درونشهري و خدمات مسكن بگيرند. تنها راه برای آنان بهبود خدمات به مردم و کاهش هزینههاست. مطمئن باشند که مردم براساس عقلانیت رفتار میکنند و اگر مراجعه به آنان را بهصرفه بدانند حتماً به آنان رجوع خواهند کرد. براي اينكه روشن شود چرا چنين كوششي بيثمر است مقايسهاي ميكنيم ميان تاكسيهاي اينترنتي با ساير تاكسيها بهویژه آژانسهای تاکسیرانی.
1- اولين و مهمترين ويژگي آنها، ارزانتر بودن اين تاكسيهاست. علت کاهش هزینه نيز روشن است، زیرا آنها ملزم نيستند كه پس از رساندن مسافر به مقصد به محل اوليه خود برگردند. ميتوانند از همان جا صبر كنند تا مسافر جديد را سوار كنند. به علاوه آنها ميتوانند در ابعاد بزرگ عضو يك شركت شوند. در اين صورت هزينه بالاسري شركت و سهم دریافتی از تاکسی بسيار كم خواهد بود. اداره 20 تا 30 خودرو در يك آژانس، نيازمند خدمات زيادي ازجمله مغازه، محل خواب، پارك، مدير و... است كه اين هزينهها در يك شركت با عضويت 2000 راننده بسيار كمتر است. بنابراين هم به نفع مشتري و حتي به نفع رانندگان هم است و از هر دو مهمتر به نفع ترافيك و كشور است كه رانندهها يك سر خالي نروند.
2- قطع رابطه مالي ميان مسافر و راننده از حیث تعیین مبلغ کرایه كه بسيار مهم است و موجب مشكلات گوناگوني ميشود. در اين سيستم كرايه حملونقل مستقيماً به وسیله شرکت تعيين و پیش از سوار شدن از طرف شرکت اعلام میشود. مسافر حتی میتواند از حسابی که نزد شرکت دارد مبلغ کرایه را پرداخت کند و نیازی به پرداخت نقدی در هنگام استفاده ندارد.
3- قطع رابطه راننده با مدير كه موجب پارتيبازي و... ميشد. در اين ساختار نوبتها به صورت برنامهريزي شده و خارج از اراده مدير انجام ميشود. درحالیکه در آژانسها انواع تبعیضها را میان رانندگان ایجاد میکنند. البته افزایش درآمد هم علت دیگری است که برخی از رانندگان آژانس را علاقهمند کرده که فعالیت در آژانس را برای حضور در این سیستم جدید ترک کنند.
4- افزايش امنيت مسافر، از طريق تحت كنترل بودن لحظهاي خودرو و راننده.
5- سيال بودن قيمت برحسب ساعت و مسير و ميزان ترافيك.
6- آزاد بودن راننده براي انتخاب زمان، جهت آغاز به كار و استفاده بهينه از اوقات شخصی خود.
7ـ ارزيابي رفتاري و اخلاقي رانندگان از سوي مسافر و دادن امتياز مثبت يا منفي به راننده و تأثيرگذاري نظاممند اين ارزيابيها بر كارآيي رانندگان نیز اهميت بسيار زيادي دارد. همچنین در ساعاتی که حضور رانندگان در خیابان کم میشود و تقاضای سفر افزایش پیدا میکند با افزایش کرایه به صورت خودکار و برنامهریزی شده رانندگان را برای انتقال مسافران به سوی خیابانها جلب میکنند.
گفتوگوهايي كه با مسافران اين تاكسيها انجام شده است، عموماً از رضايت خاطر بيشتر مسافر حكايت ميكند. اين اتفاقي است كه در عرصه فنآوري رخ داده است. براساس قانون داروين كه بقاي موجودات را به توانايي آنان در تطبيق با تغييرات محيطي ميداند و اينكه بهصورت طبیعی انتخاب اصلح صورت ميگيرد، هرگونه مقاومتي در برابر اين فنآوري و امتيازات آن، مثل مشت در آهن كوبيدن است و جز شكست و از دست رفتن فرصت نتيجه ديگري ندارد. اين كار چه از طرف بنگاههاي مسكن انجام شود چه از طريق آژانسهاي تاكسي و چه در هر حوزه ديگر محكوم به شكست است. پس بهترین کار تطبیق دادن خود با محیط جدید است تا فرصت از دست نرفته باید اقدام کرد.