شهروند| روستاها یکی پس از دیگری خالی از سکنه می‌شوند. این سرنوشت تلخ زندگی روستایی کشور است. روزگاری بیکاری و سودای زندگی شهری، روستاییان را از خانه و کاشانه‌شان جدا می‌کرد، حالا بی‌آبی و خشکسالی، سایه خود را بر سر روستاهای کشور انداخته است. آمارها از کاهش چشمگیر جمعیت روستایی کشور حکایت دارند.
براساس سرشماری سال 90، جمعیت روستایی کشور به حدود 29درصد کاهش یافته است. افزایش مهاجرت روستاییان در 10سال گذشته به شهرها و به شهر تبدیل شدن برخی روستاها، همواره از عوامل اصلی کاهش جمعیت روستایی کشور اعلام می‌شود. این در حالی است که در سال‌های اخیر، دلیل دیگری به مجموعه دلایلی که روستاییان را به مهاجرت دعوت می‌کرد، اضافه شده است. دعوتی اجباری که از سر بحران شکل گرفته، «بحران آب». چند سالی می‌شود که خشکسالی تهدید بزرگ زندگی روستایی شده و طی چند‌سال اخیر، چند‌هزار روستا را خالی از سکنه کرده است. از شرق و غرب تا مرکز و جنوب کشور. کم‌آبی و بحران خشکسالی حتی حواشی رودخانه‌های پرآب کشور و تالاب‌ها را هم زیرسایه خود برده است. چند ماه پیش خبر آمد که 11روستا از 17روستای شهرستان مرند در آذربایجان شرقی، درست در نزدیکی پرآب‌ترین رود مرزی کشور، خالی از سکنه شده است. پیش از آن هم خبر آمده بود که بیش از 300روستا در نزدیکی تالاب هامون در سال‌های اخیر به دلیل خشکسالی چندساله این تالاب، متروکه شده و کسی ساکن این روستاها نیست و حالا صحبت از خالی از سکنه شدن 200روستا در سیستان‌وبلوچستان است، سکنه‌ای که بسیاری از آنها تامین‌کننده امنیت مرزهای جنوب شرقی کشور بوده‌اند اما خشکسالی و بحران تأمین آب، آنها را از خانه و کاشانه فراری داده یا ساکن روستاهایی دورتر شده‌اند یا حاشیه‌نشین شهرها. این خبر را جواد هروی نماینده مردم قائنات در مجلس می‌دهد و می‌گوید: «بحران کم‌آبی در مناطق شرقی و مرکزی ایران از بیش از یک‌دهه قبل قابل پیش‌بینی بود و کاملا روشن بود که ما به این‌جا می‌رسیم، اما در سطح برنامه‌ریزی‌ها و مدیریت هیچ توجهی نسبت به آن وجود نداشت.»
مهاجرت خزنده آغاز شده است
«مهاجرت خزنده در بسیاری از روستاهای شرقی کشور آغاز شده است.» مهاجرتی که چندی پیش خبر خالی شدن بیش از 8هزار روستا در کرمان را در سکوت، رقم زد. حالا سایه خود را بر سر مناطق شرقی کشور انداخته است. هروی در این خصوص می‌گوید: «آمارها نشان می‌دهد در منطقه سیستان‌وبلوچستان تقریبا ۲۰۰روستا به دلیل بحران آب خالی از سکنه شده است. در خراسان جنوبی هم وضع همین‌طور است و باید سریعا اعلام وضع قرمز کنند.»
نماینده مردم قائنات در حالی خواستار اعلام وضع قرمز است که بیش از 5هزار روستا در کشور با تانکر آبرسانی می‌شوند. حتی روستاهای شمالی کشور هم از این بحران در امان نیستند. در برخی روستاها آبرسانی هر 24ساعت یک‌بار است و در برخی دیگر از روستاها، چند ساعت در روز آب به لوله‌ها بازمی‌گردد و مردم با ذخیره آن، باقی روز را با آب در منابع می‌گذرانند. به گفته او «در خراسان جنوبی آب شرب نزدیک به ۴۵۰روستا با تانکر تأمین می‌شود و این عدد هم در حال افزایش است.»
کاهش بارش، خشکسالی و بهره‌برداری بیش از حد از آب‌های زیرزمینی، بحران این روزهای خشکسالی را جدی‌تر کرده و دسترسی به آب‌های زیرزمینی را سخت‌تر. به گفته هروی، هم‌اکنون متوسط عمق چاه در مناطق شرقی و استان‌هایی چون خراسان جنوبی از مرز ۲۵۰متر نیز گذشته و به حدود ۳۰۰متر رسیده است، اگر مسئولان و مدیران بخواهند همین‌طور ادامه دهند باید منتظر یک مهاجرت غیرمترقبه از مناطق کم‌آب ایران باشند. بر همین اساس، به وزارت نیرو اولتیماتوم داده‌ایم که معاون آب این وزارتخانه باید آخر هفته به منطقه بیاید وگرنه ما هم به بحث استیضاح وزیر نیرو ورود خواهیم کرد.
به گزارش ایلنا، اظهارات هروی را مسئولان دولتی هم به نحوی تأیید کرده‌اند. از جمله این‌که بحث آبرسانی سیار به روستاییان خراسان جنوبی قبلا هم مطرح شده بود و علی‌اکبر بسکابادی، مدیرعامل شرکت آب و فاضلاب روستایی خراسان جنوبی آمار روستاییانی که به شیوه سیار آب مورد نیاز خود را تأمین می‌کنند را نزدیک به ۵۹هزار نفر اعلام کرده بود.
با این وضع جواد هروی هشدار می‌دهد: «اگر این سوءمدیریت تا ۵سال آینده ادامه داشته باشد بسیاری از مناطق شرقی کشور خالی از سکنه خواهند شد. همچنان که در حال حاضر در منطقه قائنات مهاجرت مردم از روستاها با سرعت بالایی ادامه پیدا می‌کند و عمومی‌ترین و اصلی‌ترین دلیل آن هم بحران آب است.»
او هشدار می‌دهد: اگر این اتفاق بیفتد بحث امنیت کشور ما شدیدا به خطر خواهد افتاد. اولا مناطق مرزی ما خالی می‌شود و این زمینه را برای برخی خرابکاری‌ها آماده می‌کند و مضافا این جمعیت غالبا به دلیل وضع اقتصادی که دارند باید به حاشیه شهرها وارد شوند و در آن‌جا ساکن شوند و بدین ترتیب ما باید منتظر یک حاشیه‌نشینی بسیار بزرگ و گسترده باشیم. خب همین حاشیه‌ها هم خودش کانون تولد بسیاری از جرایم است.» بر همین اساس است که نماینده قائنات تأکید دارد که بحران آب می‌رود تا تبدیل به یک بحران امنیتی شود، بحرانی که او درباره‌اش می‌گوید: «شورای عالی امنیت ملی بهتر است بسیار سریع وارد موضوع بحران آب شود وگرنه این بحران در آینده نه‌چندان دور خطرات امنیتی هم برای کشورمان به‌دنبال خواهد داشت.»
دامنه بحران در منطقه وسیع است
نماینده مردم قائنات در شرایطی از خالی شدن 200روستا در سیستان‌وبلوچستان به دلیل بحران آب خبر می‌دهد که نماینده سراوان، سوران و زابل، آمار روستاهای خالی از سکنه شده را بسیار بیشتر از این میزان می‌داند و به «شهروند» می‌گوید: «تعداد روستاها بسیار بیشتر از 200روستاست. روستاییان، به روستاهای دیگر و شهرهای اطراف می‌روند، چرا که بدون آب نمی‌توان ماند و زندگی کرد.»
«دامنه بحران در منطقه وسیع است، اما کسی به وسعت آن توجهی نمی‌کند.» این را هدایت‌الله میرمرادزهی، می‌گوید و با اشاره به این‌که هر روز به وزارت نیرو و دولت در این خصوص هشدار می‌دهیم که جلوی خروج آب از کشور را به واسطه رودهای استان بگیرد، ادامه می‌دهد: «متاسفانه با وجود این‌که دولت هم مصوب کرده است که جلوی خروج آب از کشور به واسطه رودخانه‌های مرزی گرفته شود، اما توجهی به آن نمی‌شود و در روزهایی که کشور به شدت به آب نیازمند است، آب از کشور خارج شده و به پاکستان می‌رود.»
او یادآور می‌شود: «در حال حاضر مردم استان با گالن، کوزه و هر وسیله‌ای که بتوان در آن آب نگه داشت، از جاهای مختلف آب به روستاها می‌آورند تا بتوانند زندگی کنند، اما تا کی می‌توان به زندگی با این روش ادامه داد. پس مردم روستاها را رها کرده و به مناطق دیگر مهاجرت می‌کنند.»
داستان مهاجرت اجباری از روستاها به دلیل خشکسالی داستان این روزهای روستاهای سیستان نیست، یزد، خراسان جنوبی، کرمان و حتی آذربایجان‌شرقی هم پیش از این قربانی خشکسالی و بحران آب شده‌اند. بحرانی که حالا قد خود را به اندازه کل کشور بلند کرده و به‌دنبال قربانیان بیشتر است.