آزاده جعفریان | هر سکوتی به معنای سکون نیست. گاهی تصویری چنان حرکت و پویایی دارد که ناگفته، فریادها را به خاطر هر بیننده‌ای می‌اندازد. نقش هنر هم همین است که با استفاده از استعاره و انتزاع نکاتی را به مخاطب ارایه کند که شاید در دنیای واقعی یافتن‌شان سخت باشد ولی با تماشای یک فیلم و گوش سپردن به یک قطعه موسیقی و دیدن یک نقاشی خوب چنان تجربه مشترکی به دست می‌آید که گویی سال‌هاست قرابت و نزدیکی میان خالق اثر و مخاطب بوده است. در چنین لحظاتی است که مخاطب درون اثر گم می‌شود و بخشی از درونیات و خواسته‌های خود را می‌جوید حتی اگر ظاهر تصویر با خاطراتش مشترک نباشد ولی دنیای انتزاع آن‌قدر گسترده است که وی را تا سر حد دوستی دیرینه پیش می‌برد و بیننده در تصور این است که انگار مدت‌هاست با هنرمند آشناست و این دقیقا رسالت کار هنرمند است. در این میان نمایشگاهی با عنوان سایلنس در گالری شکوه تهران درحال برگزاری است که 12 اثر از تازه‌ترین نقاشی‌های «بهنوش فروتن» در این نمایشگاه روی دیوار رفته است. آنچه از عنوان این نمایشگاه برمی‌آید سکوت را به تصویر می‌کشد ولی مخاطب در لحظه رویارویی با اثر، نمایی ثبت شده از یک تصویر از پیش تعیین شده را نمی‌بیند. فروتن وی را به تماشای انتزاعی دعوت می‌کند که در خود پویایی و حرکتی مستتر دارد و این همان پیام هنرمند است. مخاطب با ایستادن مقابل آثار به درون تابلو می‌رود و گویی خود درحال تجربه کردن است. بزرگ بودن سایز آثار از دیگر وجوه تمایز این نقاشی‌های انتزاعی است. قطع آثار انتزاعی هر چه بزرگتر باشد و زمانی که مخاطب برای تماشای‌شان می‌گذارد طولانی‌تر، به‌حتم دانسته‌ها و دریافته‌های بیننده از اثر هنری بیشتر خواهد بود. فروتن که پیش از این برگزاری چهار نمایشگاه انفرادی را در کارنامه خود دارد، این‌بار بافت را هم وارد بوم‌هایش کرده و فضایی وهم گرفته و سکوتی بی‌پایان را به همراه بافت و رنگ القا می‌کند. آثار این دوره هنرمند که همگی با تکنیک اکرلیک و رنگ روغن روی بوم خلق شده‌اند، خاستگاه طبیعت دارند و به نوعی ملهم از نماهای موجود در طبیعت‌اند که هنرمند با زبان خودش فضایی انتزاعی را برایشان در نظر گرفته است. بهنوش فروتن پیش از این نیز در اردیبهشت 1391 در پنجمین هفت نگاه عنوان پرفروش‌ترین هنرمند را کسب کرد. اثر وی در حراج دوم تهران در سال 1392 رکورد 15میلیون تومان و در سومین حراج تهران رکورد 26 میلیونی را به نام خود ثبت کرده است.
از او درباره نمایش تازه‌ترین آثارش و سبک‌های مختلفی که تاکنون دنبال کرده، پرسیدیم.
ایده این نمایشگاه از کجا آمد و چه مدت روی آن متمرکز بودید؟
این نمایشگاه شامل 12 اثر رنگ روغن و اکریلیک روی بوم است که در حدود سه‌سال روی آن کار کرده‌ام. آثار مجموعه «سایلنس» را می‌توان در ادامه نمایشگاه قبلی‌ام با عنوان «کهکشان من» دانست، با این تفاوت که فیگورها به‌طور کل از کارها حذف شده و فضای رئال و انتزاع در هم آمیخته شده است تا معنای تازه‌تری از وجوه انسان معاصر بازتاب یابد.
از عنوان نمایشگاه بگویید. چرا سایلنس را برای چنین آثاری مناسب دانستید؟
«سایلنس» به معنای سکوت با رویکرد سکوت فعالانه است، سکوتی که نشانه رضایت نیست، اتفاقا این سکوت فریاد است، تلاطم موج‌ها و سکوت حاصل صبر و درایت انسان که به این سادگی‌ها حاصل نمی‌شود؛ پیشنهاد این نمایشگاه به انسان امروزی این است که به جای هیاهو و فریاد، سکوت معنادار کند و خشم و نارضایتی خود را با سکوت بازتاب دهد؛ به نظرم گاهی سکوت بهترین راه حل است و می‌تواند کمک کند تا مسائل در بستر زمان با آرامش بیشتری جلو رود.
آسمان آثارم گاهی ابری و گرفته، گاهی صاف و معدودی نیز با صاعقه همراه است، اما در زمین سکوتی حکمفرماست و روشن است این سکوت سرشار از ناگفته‌ها و مادر فریاد‌هاست. آرامش اکسیر و کیمیای بشر معاصر، اوج خوشبختی است؛ باید حرف خود را زد اما دقت داشت جار و جنجال‌ها آرامش را از ما نرباید.
نمایشگاه حاضر در گالری شکوه پنجمین نمایشگاه انفرادی شما محسوب می‌شود و شما تا کنون سبک‌ها و تکنیک‌های مختلفی را تجربه کرده‌اید.
بله، مدام درحال تغيير فرمال و نيز محتواي آثارم هستم و از اين رفت‌وبرگشت‌ها به سبک‌هاي مختلف هنري لذت مي‌برم. مجموعه «درها» یکی از مجموعه‌های قدیمی من است که شامل 30 اثر بود. براي به تصوير کشيدن اين درها از مکان‌هاي مختلف عکس مي‌گرفتم يا از عکس‌هايي که دوستانم گرفته بودند، استفاده مي‌کردم. «در» از نظر من حرمت دارد زيرا پشت هر دري يک اتفاق درحال رخ دادن است و باز يا بسته بودن اين در بسيار اهميت دارد. مجموعه «پرتره‌ها» را بعد از «درها» شروع کردم که شامل پرتره‌هايي با مدل‌هاي مختلف بود که بيشتر اين پرتره‌ها زن بودند به غير از سه اثر که مرد‌هايي با کلاه به تصوير کشيدم که درحال سيگارکشيدن بودند. بعد از آن روي «مجموعه کاهگل» متمرکز شدم. اين آثار اکثرا ابعادي بزرگ داشت و موضوع آنها خانه‌هاي قديمي‌اي بود که روي بوم‌هاي کاهگلي به تصوير مي‌کشيدم. به نظرم کار روي بوم کاهگل بسيار راحت‌تر از نقاشي روي بوم سفيد است. در اين بين مجموعه‌اي از «کاشي‌هاي قديمي» داشتم. اين آثار رنگ‌هاي قديمي ايراني و تمي عرفاني داشت... تا اينکه به مجموعه «کهکشان من» رسيدم. حدود دوسال و نيم روي آن مجموعه کار کردم و حدود سه‌سال پیش آن را نمایش دادم و اکنون هم پس از دوسال و نیم «سایلنس» را که فضایی انتزاعی دارد، ارایه داده‌ام، البته در اين بين مجموعه «درخت‌ها» را هم که شامل پنج اثر است کار کردم، زيرا با انجام مداوم يک کار که احتياج به تمرکز زيادي دارد، خسته مي‌شوم و دوست دارم در اين بين کار ديگري انجام دهم و بعد با فکر باز و آزاد کارم را از سر بگيرم. از آثار ديگري که در طول اين سال‌ها کار کرده‌ام، تک اثر «دختر افغان» است که نمايي از يک دختر افغان با چادري پاره را نشان مي‌دهد که با دست حنايي و کبره‌بسته‌اش چادرش را گرفته است. مضاف بر همه اينها وعده‌اي با خود دارم؛ اينکه هر سال ابتداي پاييز، يک کار کاملا رئال از طبيعت پاييز نقاشي کنم. خلاصه به همه جور سبکي سرکي مي‌کشم و از تجربه کردن هراسي ندارم.
شما در دوره حراج تهران حضور داشتید. در نمایشگاه و فروش بزرگ «هفت نگاه» پنجم هم عنوان پرفروش‌ترين هنرمند را از آن خود کرديد. اين موفقيت‌ها در بازار هنر، چه دستاوردي برايتان به همراه داشته است؟
نخستین تاثيرش اين بود که آثارم بيشتر ديده شد. علاوه بر آن، حضور در اين رويدادهای بزرگ هنري، تجربه هنري بسيار خوبي برايم بود زيرا به شناخت‌هاي تازه‌اي در وادي هنر و مارکت هنري رسيدم. در هفت نگاه پنجم نيز آثار مجموعه «درها» را به نمايش گذاشتم که 10 اثر از اين مجموعه به فروش رسيد و من لقب پرفروش‌ترين هنرمند هفت نگاه پنجم را از آن خود کردم که حس بسيار خوبي را برايم به همراه داشت. از آن پس حتي آثارم در فضاي مجازي بازديدکنندگان بيشتري يافت و در سايه همين تعامل‌ها ايده‌هاي نويني برايم شکل گرفت، البته واضح است فضاي هنر، فضاي رقابت ورزشي نيست. در وادي هنر همه برنده‌اند و دريافت عناوين پرفروش‌ترين و گران‌ترين، انرژي‌هاي رسانه‌اي است که براي جلب توجه افکار عمومي به اين‌سو به وجود مي‌آيد و در جاي خود بجا و الزامي هم هست، اما غايت و هدف هنر، چيز ديگري است که همه به آن باور داريم و نبايد به واسطه حضور ناگزير در بازار رقابتي هنر از آن غافل شويم.
علی مرادخانی، معاون امور هنری وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی از بازدیدکنندگان این نمایشگاه بود. تازه‌ترین آثار «بهنوش فروتن» را چگونه دیدید؟
من نمایشگاه‌های خانم فروتن را دنبال کرده‌ام. او در این مجموعه رویکرد جدیدی دارد و طبیعت و انتزاع را در هم آمیخته است و مخاطب را با دنیای تاویل‌پذیر روبه‌رو می‌سازد.
هنرمند در این نمایشگاه کوشیده تا نگاه ژرف‌تری را در قاب نقاشی‌هایش جا دهد و سعی دارد این نگاه ویژه و انتزاعی را که دیگران آن را نمی‌بینند به‌صورت متفاوتی ارایه دهد. طبیعت را مادر آموزه‌های انسانی می‌دانند و این تغزل‌گرایی فروتن، حرف‌هایی تازه را با مخاطب در میان می‌گذارد.