شهروند| انگار روی تابلوی محیط‌زیست ایران، رنگ قرمز پاشیده‌اند. می‌گویند از تمام خطوط قرمز طبیعت عبور کرده‌ایم و وضع محیط‌زیست کشور بحرانی است. نه از سبزی دشت‌ها خبری هست و نه از آبی آب. هرچه هست، خطوط قرمزی است که از آن رد شده‌ایم و بیماری رو به مرگ را از محیط‌زیست پرتنوع ایران به جای گذاشته‌ایم. رفتارمان آن‌قدر بد بوده که شاید بتوان وضع این روزهای محیط‌زیست کشور را «قهر طبیعت» دانست. طبیعتی که در چاه خشکسالی افتاده و حالا برخی راه برون‌رفت از شرایط کنونی را اصلاح رفتار با طبیعت می‌دانند.
«مدیریت رفتار با طبیعت، تنها راه عبور از بحران خشکسالی است»، این را حمید چیت‌چیان می‌گوید و معتقد است که «اگر امروز دچار مشکل شده‌ایم قطعا به دلیل نوع رفتار انسان با منابع آبی است.» او در نشست هم‌اندیشی نقاشی ایرانی و محیط‌زیست در آثار فاخر استاد فرشچیان با اشاره به این‌که اکنون در دوره‌ای زندگی می‌کنیم که با خشکسالی طولانی مواجه هستیم اظهار کرد: «هفت‌سال متوالی است که متوسط بارش در کشور نسبت به سال‌های گذشته کمتر شده است. ایران کشوری است که در منطقه خشک و نیمه خشک قرار دارد و قطعا با خشکسالی نمی‌توان مقابله کرد، اما باید با آن زندگی کنیم و اگر امروز دچار مشکل شده‌ایم قطعا به دلیل نوع رفتار انسان با منابع آبی است.» او با تأکید بر این‌که اگر هنر مدیریت مصرف آب و رفتار با طبیعت را بدانیم قطعا طبیعت بر ما سخت نخواهد گرفت حتی در دورانی که با خشکسالی مواجه شویم، ادامه داد: « اگرتمام انسان‌ها به‌ویژه مردم ایران به مسئولیت خطیری که در قبال طبیعت، محیط‌زیست و توجه به آب دارند به درستی عمل کنند می‌توانیم بر این بحران بزرگ غلبه کنیم.» دیروز تنها وزیر نیرو نبود که بحران این روزهای محیط‌زیست کشور را ناشی از رفتار نادرست با طبیعت دانست و مدیریت رفتار را راه برون‌رفت از بحران اعلام کرد. استاد محمود فرشچیان هم با تأکید بر این‌که اگر محیط‌زیست خود را تمیز نگاه داریم، خدا هم به ما رحم خواهد کرد، گفت: «از همه مردم می‌خواهم محیط‌زیست خود را حفظ کنند و مطمئن باشید آن زمان خدا هم به ما رحم خواهد کرد.»
رفتار انسان‌ها با نعمات خداوند مناسب نیست
در ادامه این مراسم که آثار استاد فرشچیان از جنبه محیط‌زیست و مسائل مربوط به آن مورد بررسی قرار گرفت، رئیس سازمان حفاظت محیط‌زیست با بیان این‌که هنر زنگ بیدار باش انسانیت برای حفظ محیط‌زیست است، گفت: «آثار استاد فرشچیان از ویژگی فوق‌العاده‌ای برای ایجاد یک حرکت اجتماعی برای حفظ محیط‌زیست و حفاظت از گونه‌های در خطر انقراض است.»
معصومه ابتکار رئیس سازمان حفاظت محیط‌زیست در این مراسم با اشاره به این‌که آثار این استاد بزرگ حفاظت از محیط‌زیست را در ابعاد مختلف تأکید می‌کند، ادامه داد: «امروزه رفتار انسان با طبیعت مناسب نیست و در بسیاری موارد منجر به شکارهای بی‌رویه می‌شود. هنری که بتواند با الهام گرفتن از طبیعت حفاظت از محیط‌زیست را به تصویر بکشد یک معجزه‌گری است که در آثار استاد فرشچیان به خوبی قابل رویت است که قطعا از این آثار ارزشمند می‌توان برای یک حرکت اجتماعی مانند حفاظت از محیط‌زیست و جلوگیری از نابودی گونه‌های در خطر انقراض استفاده کرد.» به گفته او، یکی از ویژگی‌های خلقت خداوند، تنوع گونه‌های جانوری و گیاهی است که روی زمین آفریده اما رفتار انسان با این نعمات مناسب نیست، به گونه‌ای که از دست رفتن آن، پیام خطرناکی برای بشریت است.
چاره‌ای جز پرستاری از محیط‌زیست نداریم
«امروز از تمام خط قرمزهای طبیعت عبور کرده‌ایم و چاره‌ای جز رعایت اصول و رویه پرستاری از محیط‌زیست نداریم.» رئیس سازمان میراث فرهنگی، صنایع‌دستی و گردشگری هم در این مراسم با اشاره به این‌که میراث فرهنگی ما تنیده در میراث طبیعی ما است، گفت: «امروز از تمام خط قرمزهای طبیعت عبور کرده‌ایم و چاره‌ای جز رعایت اصول و رویه پرستاری از محیط نداریم.»
به گزارش پایگاه اطلاع‌رسانی سازمان حفاظت محیط‌زیست (پام)، مسعود سلطانی‌فر افزود: «مناسبات ایرانی و محیط‌زیست ایران در بستر تاریخی و فرهنگی‌اش از سه منظر درخور بررسی است. نخست آن‌که فلات ایران به‌خاطر قرار گرفتن در محل اتصال سه قاره آسیا، اروپا و آفریقا ناخواسته تبدیل به یک پل وسیع شده است که هم بخشی از خصوصیات بخشی را به عاریت گرفته و هم تبدیل به زمینه آمیزش طیف متنوعی از ویژگی‌های طبیعی آنها شده است.»
به گفته او، به این اعتبار محیط‌زیست ایران هم به آنها شبیه است و هم خصوصیات منحصربه‌فرد و بدیعی دارد. سلطانی‌فر با بیان این‌که سرزمین ایران اصولا در کمربندی بیابانی کره زمین واقع شده است، گفت: «به واسطه موارد مزبور چهره‌ای یکدست بیابانی مثل صحرای شمال آفریقا یا شمال شرقی آسیا ندارد. در ایران هم جنگل‌های هیرکانی قاره اروپا وجود دارد و هم پلنگ آسیایی.»به گفته او، ایرانی نمی‌تواند به مانند همنوعانش در هند، چین و بین‌النهرین و مصر، زمین را با آب رودهای پهناور سیراب کند. همچنین نمی‌تواند مانند همنوعانش در اروپا چوب درختان را برای ساختن سرپناه و ابزار، آسان در اختیار گیرد.
رئیس سازمان میراث فرهنگی، صنایع‌دستی و گردشگری یادآور شد: «هنر ایرانیان در طول دوران سکونتشان در این سرزمین این بوده که پرده از استعدادهای محیط‌زیستشان کنار زده و ظرفیت‌های بالقوه آن را با تلاش و حوصله بالفعل کرده‌اند که در این مسیر ناچار بوده‌اند به دقت حال و احوال آن را مطالعه کنند و زیر و بم‌های آن را بررسی و حساسیت‌هایش را به جا آورده و مراعات کنند.» معاون رئیس‌جمهوری با بیان این‌که ایرانی با دقت و ظرافت از ایران طرفداری کرده، گفت: «تمام آثار و بقایای هنری، ادبی، فنی و علمی ما و به اعتباری تمام میراث فرهنگی ما شهادت می‌دهند بر این‌که ایرانیان در طول تاریخ بلندمدت خود موفق شده‌اند معماهای پیچیده محیط مستعد ایران را با حکمت پرستارانه حل‌وفصل کنند.»
به گفته او، میراث فرهنگی ما شاهدی بر این مدعاست که ایرانی‌ها هیچگاه در پی مداخله سلطه‌جویانه و تسلط جبری بر محیط‌زیست نبوده‌اند، میراث فرهنگی ما نشان می‌دهد که حضور چند هزار ساله انسان در این سرزمین هیچگاه باعث برانگیختن واکنش‌های نامطلوب طبیعت نسبت به حضور انسان نشده است.
سلطانی‌فر افزود: «هنرهای ایرانی نیز به‌عنوان شاخه‌ای از میراث فرهنگی ما بر این مسائل دلالت دارند. این هنرها هم از کیفیت منحصربه فردی در تاریخ هنر بشر برخوردارند، زیرا زاییده کیفیت تعامل ایرانی با سرزمینش هستند و هم آدمی را چون عضوی از سامانه بزرگ طبیعت نشان می‌دهد که در کنار تمام مراتب و مظاهر در آن به مثابه پاره‌ای از این تن مشترک حضور دارند». به گفته رئیس سازمان میراث فرهنگی، صنایع‌دستی و گردشگری اگر گل در نگارگری ایرانی وجود دارد، گل بریده شده از ریشه نیست. اگر درخت در نگاره‌ها ترسیم شده است درختی که از جای خود درآمده و در گلدان پرورش داده شده نیست. همه عناصر طبیعت در صورت کمال خود حضور دارند و وجه آسمانی آنها پررنگ‌تر از وجه خاکی و زمینی‌شان است. او تصریح کرد: «در دوران معاصر اما متاسفانه به دلایل مختلف و متعدد، کل جامعه جهانی نیز دچار این توهم شده که می‌تواند در طبیعت خود تصرف جبری و در سامانه طبیعت رفتار مداخله‌جویانه کند. ما نیز ناخودآگاه سهیم در اجرای این برنامه شده‌ایم که به چرایی‌اش کاری ندارم، اما درحال حاضر از تمام خط قرمزهای طبیعت عبور کرده‌ایم و این مادر بخشاینده ما، تصمیم به دفع عامل مخل تعادل خود یعنی خود ما گرفته است.»
معاون رئیس‌جمهوری تأکید کرد: «باید به جبران رفتار خود بپردازیم، لذا چه راهکاری بهتر از رجوع به سنت پرستاری از محیط و درس آموختن از میراث فرهنگی چند هزار ساله کشور، ما چاره‌ای جز رعایت نداریم.» اوضاع زیست‌گاه که از آن با عنوان مادر انسان هم یاد می‌شود، آن‌قدر بحرانی است که مراقبان بد دیروز حالا باید لباس سفید بپوشند و پرستار حال بد زمین شوند. پرستارانی که خود تیشه به ریشه محیط‌زیست زده‌اند و حالا باید مراقب زخم‌های آن باشند.