عفیفه عابدی*| سیاست‌های خارجی دولت یازدهم درمقایسه با دولت دهم نشان می‌دهد که ایران در دولت جدید به‌خصوص بعد از برجام در ارتباط با کشورهای خارجی بسیار فعال‌تر شده است. پیام سفرهای خارجی آقای روحانی این است که دیگر ایران در انزوا قرار ندارد و با مجموعه کشورها از شرق تا غرب مناسبات سیاسی و اقتصادی جدیدی دنبال می‌کند. اگرچه درمجموع دستورکارهای سیاست خارجی ایران به دلایل شرایط منطقه‌ای خاورمیانه مشخص است، اما با این حال سعی می‌کند که نشان دهد کشور ما مجموع موضوعات متنوع را در سیاست‌های خارجی دنبال می‌کند. علاوه بر آن، در یک نگاه جزيی‌تر نیز باید خاطرنشان کرد که در ارتباط با کشورهای همسایه نیز ایران توانسته چهره فعالی از خود نشان دهد.
اگرچه ارتباط ما با کشورهای عربی، به جز برخی از آنها، درشرایط خوبی نبوده، اما ازسوی دیگر این روابط بین دولی با همسایه‌های شرقی مانند افغانستان و پاکستان و کشورهای شمالی‌مان خیلی بهتر شده است. دولت دهم معمولا جهان‌بینی دیگری را دنبال می‌کرد؛ آن دولت بیشتر با کشورهای آمریکای لاتین و آفریقایی ناشناخته با هدف حمایت از مستضعفین جهان ارتباط برقرار می‌کرد اما منافع متقابل در دولت یازدهم با همسایگان بیشتر مدنظر است. فکر می‌کنم که مجموعه روابط کنونی ایران با همسایگانش به استثنای حوزه خلیج‌فارس خیلی بهتر شده است.
آمارهای اقتصادی و همچنین مجموع تبادل سفرهای دیپلماتیکی کشورمان نشان می‌دهد که این نوع روابط در مناطق دیگر افزایش پیدا کرده است. برای مثال، روابط ما با جمهوری آذربایجان خیلی بهتر شده است. درمقابل برخی گمان می‌کنند که باید تأثیر این سفرهای خارجی دولت را مردم مستقیما لمس کنند اما از نگاه من این‌که انتظار داشته باشیم نتایج این سفرها را مردم مستقیما لمس کنند کارشناسی نیست. تأثیرات روانی این نوع روابط خارجی قطعا در زندگی مردم تعیین‌کننده است. این روابط گسترده بر روحیه مردم به این شکل تأثیر می‌گذارد اما تأثیرات اقتصادی آن را باید در میان‌مدت، بلند‌مدت و طولانی‌مدت مشاهده کرد.
تمرکز اصلی دو‌سال اول دولت آقای روحانی برحل مسأله هسته‌ای بود که بسیاری ازجنبه‌های سیاست خارجی درکشور ما را تحت‌الشعاع قرار می‌داد و برنامه‌های ما برای سیاست‌ورزی درحوزه سیاست خارجی را محدود می‌کرد. بعد از آن هم مسائل جدیدی پیش آمد که این روابط را متأثر کرد. برای مثال، بحران‌های سوریه و عراق و همچنین شرایط جدیدی که در ارتباط ایران با عربستان پیش آمد، بر سیاست خارجی ما تأثیر گذاشت. حالا کشور ما بعد از عبور از این حاشیه‌ها تصمیم گرفته که وقت بیشتری برای کشورهای اطراف خود بگذارد.
در این مدت هم مناسبات خوبی با برقراری این سفرها ایجاد شده است. مجموع سفرهای ریاست‌جمهوری به کشورهای همسایه و آسیای مرکزی مناسب ارزیابی می‌شود. می‌توان ادعا کرد که موفقیت در برجام بر ارتباط‌مان با مالزی بسیار موثر بوده اما در نگاه کلان‌تر می‌توان گفت، ارتباط ایران با دنیا در ادامه برجام، کشورهای آسیای جنوب‌شرقی را به ارتباط با ایران مشتاق کرد. در دولت دهم ایدئولوژی دیگری بر سیاست خارجی مسلط بود اما دولت کنونی در این زمینه عمل‌گراتر است. به‌ویژه کشور مالزی یکی از موثرترین کشورها در جنوب‌شرقی آسیاست و می‌تواند تأثیرات سیاسی و اقتصادی خوبی در ایران بگذارد.
*کارشناس مسائل بین‌الملل