|  محسن صفایی‌فرهانی  |  کارشناس اقتصادی |

بخشی از رشد اقتصادی در هر جامعه‌ای به میزان ارزش‌افزوده‌ای که در تولید ایجاد می‌شود، ارتباط دارد. در بسیاری از کشورها سهم قابل‌توجهی از این رشد به میزان بهره‌وری نیروی کار ربط دارد، درحال حاضر بهره‌وری نیروی کار در ایران منفی است. اگر به برنامه چهارم رجوع کنید، مشاهده می‌کنید پیش‌بینی شده بود ۳درصد از رشد اقتصادی از محل بهره‌وری باشد که باید با رشد بهره‌وری این ارزش‌افزوده ایجاد می‌شد، حال این‌که تا چه حد توانسته‌اند این موضوع را عملیاتی کنند، از دید من صفر است. هیچ بستر مناسبی برای رشد بهره‌وری به‌وجود نیامده است، وقتی سهم قابل توجهی از اقتصاد کشور در اختیار دولت و شبه‌دولتی‌هاست، مکانیسم‌های انگیزشی لازم، کمتر فراهم می‌شود. کمااین‌که در سال‌های ۹۲-۱۳۸۴ که کشور مطلقا مشکل ارزی نداشت، مشکل تولید و ارتقاي بهره‌وری در ایران حل نشد. درحالی‌که رشد و میزان بهره‌وری نیروی انسانی یکی از پارامترهای تعیین‌کننده در اقتصاد اکثر کشورهای دنیاست که کارآفرینی و حمایت از آن بی‌شک می‌تواند اقتصاد را در رسیدن به این بهره‌وری یاری کند. همیشه صحبت از ارایه تسهیلات به کارآفرینان برای اشتغال وجود داشته و هر دولت با توجه به برنامه‌های خود مبالغی را برای این تسهیلات در نظر گرفته است، البته باید گفت این بخش از اقتصاد نیازمند تسهیلات گسترده و برنامه‌ریزی شده است و با مبالغ صدمیلیون و خرد نمی‌توان به چشم‌انداز مدنظر رسید. به اعتقاد من سرمایه‌گذاری‌های کوتاه‌مدت یعنی هدررفت سرمایه. هر بخش از چرخه اقتصاد را که در نظر بگیرید تنها سرمایه‌گذاری بلندمدت جوابگو است. تنها در فعالیت‌های بلندمدت است که اشتغال به وجود می‌آید. منابع اختصاص یافته زمانی کارایی دارد و به اصطلاح عامه به‌درد بخور است که بتوانید آن را صرف سرمایه‌گذاری کنید و از طریق آن ارزش‌افزوده ایجاد شود، یعنی شغل به وجود بیاید و نیروی کار جذب کند. این‌که مبلغی در نظر گرفته شود که به‌عنوان مثال تنها کفاف خرید یک چرخ ‌تراش را بدهد، کارگشا نیست، چون در بازده این مبلغ نیز مشکلاتی به وجود خواهد آمد، همچنین در تأمین هزینه‌های جاری کسب‌وکار نیز چالش‌هایی به وجود خواهد آمد. به اعتقاد من تجمع تسهیلات ارایه‌شده گرهگشاتر است، چون مبلغ درشتی به وجود می‌آید که می‌توان آن را در  کسب‌وکارهایی قرار داد که  مدتی است فعالیت‌ می‌کنند و به دلیل شرایط اقتصادی با مشکلاتی روبه‌رو شده‌اند، تعدیل نیرو داشته‌اند و نیازمند نقدینگی هستند. تسهیلات با مبالغ کم ظاهر زیبایی دارند و دنباله‌رو طرح‌های پیشین می‌شوند که نتیجه دلخواه را نداشتند. یکی از نمونه‌های طرح بنگاه‌های زودبازده دولت نهم که درنهایت 25هزار میلیاردتومان از جیب بانک‌ها رفت؛ طرحی برای اشتغال، بود.