سال‌هاست چرخ به گل نشسته هنرهای بومی رنگ از رخسار هنرمندان خراسانی پرانده و در این میان آفرینندگان آثار هنری پیاده‌روها را به‌عنوان ویترینی برای نمایش آثار خویش برگزیده‌اند و امید دارند تا میراث فرهنگی با برپایی بازارچه دایمی، رنگ غربت را از چهره صنایع‌دستی این استان بزداید؛ رویایی که تا به امروز تعبیر نشده است.
به‌گزارش مهر، طی سال‌های اخیر هنرمندان صنایع‌دستی خراسان چاره‌ای جز نمایش آثار خود روی سنگفرش‌های پیاده‌روها نداشته‌اند، چرا که هیچ گاه رویای برپایی بازارچه‌ای دایمی برای عرضه صنعت دست در این استان به واقعیت نزدیک نشده و این امر از یک سو دلسردی هنرمندان را به دنبال داشته و از سویی دیگر موجب نابودی برخی رشته‌های صنایع‌دستی شده است.
از مجموع 250 رشته هنرهای صنایع‌دستی شناخته شده حدود 35 رشته بومی خراسان رضوی است اما درحال حاضر به دلیل عدم حمایت‌های لازم از هنرمندان و نبود بازارچه‌ای برای عرضه این محصولات حدود 9 رشته صنایع‌دستی در این استان به کلی منسوخ شده است.
امروزه هنرهای سنتی و بومی این استان نظیر گیوه‌دوزی، جاجیم‌بافی، شعر‌بافی، کلنگری، صحافی سنتی، برک بافی، قفل‌سازی، علامت سازی و دباغی منسوخ شده‌اند.
یکی از کارشناسان صنایع‌دستی در این‌باره گفت: فاصله گرفتن از سنت‌ها و روی آوردن به زندگی ماشینی موجب شده تا کمتر به صنایع‌دستی و بومی این استان توجه شود اما در حقیقت این وظیفه میراث فرهنگی است تا زمینه رونق این صنعت را فراهم کرده و با ایجاد نمایشگاه و بازار دایمی در مسیر حفظ سرمایه‌های بومی استان حرکت کند.
بهزاد کاشانی افزود: امروزه پیاده‌روها به ویترینی برای نمایش آثار هنرمندان صنایع‌دستی تبدیل شده و این امر به نابودی 9 رشته صنایع‌دستی انجامیده و حتی بسیاری از هنرمندان از ادامه فعالیت در این عرصه دلسرد شده‌اند، طوری‌که عدم برنامه‌ریزی مناسب به مشکلات صنعت دست دامن زده و این امر درحالی است که باید تولید و صادرات گسترده این محصولات در خراسان رضوی انجام می‌گرفت.
وی ادامه داد: در گذشته خاستگاه رشته‌های هنری همچون ابریشم‌بافی، قلمزنی روی سنگ، ارغوان بافی، زیورآلات سنتی، کاشی سنتی، پوستین دوزی، گلدوزی، سنگ‌تراشی و... خراسان بود اما با گذر زمان و در سایه کم‌توجهی مسئولان امر کمتر می‌توان سراغی از این آثار هنری گرفت و اگر هم پیدا شود باید در گوشه و کنار خیابان و در پیاده‌روها این آثار را خریداری کرد.
این کارشناس صنایع‌دستی عنوان کرد: حراج آثار هنری در پیاده‌روها در شأن صنایع ارزشمند خراسان نیست و به‌نظر می‌رسد میراث فرهنگی به‌عنوان متولی این صنعت باید با جذب سرمایه‌گذار، بازارچه‌ای مختص صنایع‌دستی ایجاد کرده و با این اقدام موقعیت اشتغالزایی، تولید ثروت و معرفی هنرمندان این صنعت را بیش از گذشته مهیا سازد.
آفرینندگان و خالقان صنایع‌دستی همچنان به دنبال تحقق آرزوی خود در زمینه برپایی بازارچه‌ای برای عرضه آثار هنری خویش هستند و عنوان می‌کنند که سال‌هاست حسرت برپایی چنین بازاری بر دل آنان مانده است.
یکی از هنرمندان صنایع‌دستی که در بخش قلمزنی روی سنگ تخصص دارد دراین‌باره گفت: برای هنرمندان صنایع‌دستی ایجاد نمایشگاه یا بازارچه‌ای دایمی؛ رویایی است که تعبیر نمی‌شود و سال‌هاست که وعده‌هایی از سوی میراث فرهنگی در این خصوص داده می‌شود اما هیچ زمان عملیاتی نمی‌شود.
آتنا خوش‌چهره بیان کرد: اگر مکان مناسبی برای عرضه و نمایش صنایع‌دستی در نظر گرفته شود آنگاه ظرف مدت‌کوتاهی هم بساط محصولات بی‌کیفیت چین جمع می‌شود و هم با رونق صنایع بومی این استان، درآمد هنرمندان این عرصه افزایش می‌یابد.
وی ادامه داد: درحال حاضر مسأله ایجاد بازارچه و حمایت از هنرمندان صنایع‌دستی موضوعی نخ‌نما شده و سال‌هاست که همگان می‌دانند بزرگترین مشکل ما نبود محلی برای نمایش آثار هنری است.
داریوش صاحب کار هم که در حوزه سفالگری فعالیت دارد از موضوع حراج آثار هنری در پیاده‌روها انتقاد کرده و افزود: در کجای دنیا نسبت به هنرمندان صنایع‌دستی چنین بی‌مهری روا داشته می‌شود، مگر قرار بر حمایت از هنرمندان این عرصه نیست؟ آیا قرار است تا همیشه در کنج منازل خود آثاری را خلق کنیم و بعد در انتظار بمانیم تا در گوشه و کنار خیابان‌ها و پیاده‌روها کسی این آثار را خریداری کند؟
وی بیان کرد: مسئولان و متولیان فرهنگ و هنر این استان باید پیش از این به داد هنر این سرزمین می‌رسیدند و مشکلات هنرمندان را در رابطه با ایجاد بازار یا نمایشگاهی برای ارایه آثارشان حل می‌کردند.
صادق صبورملکی که در رشته سنگ‌تراشی کار می‌کند، گفت: سال‌هاست که چرخ صنایع‌دستی و بومی این استان لنگ می‌زند و امروز به دلیل عدم حمایت‌ها و فرهنگسازی لازم، صنعت دست نوعی سنت‌گرایی قلمداد می‌شود و این درحالی است که تولیدات وارداتی و بی‌هویت خارجی هنرهای ما را از صحنه رقابت به پستوی موزه تاریخ رانده و بر زخم هنرمندان این مرز و بوم نمک پاشیده است.
این هنرمند اظهار کرد: بی‌مهری متولیان و دست‌اندرکاران نسبت به هنرهای صنایع‌دستی حکایتی است که تمامی ندارد و اگر به راستی هدف متولیان فرهنگی شناساندن صنایع‌دستی به بازارهای جهانی است باید فکری برای حمایت از این هنرمندان بکنند و از سویی دیگر اگر هدف دولت استفاده از این صنعت در حوزه اقتصاد و اشتغالزایی است، باید ارزش افزوده بالا و ارزآوری این صنعت را مدنظر قرار دهند.
وی عنوان کرد: هنرمندان صنایع‌دستی سال‌هاست هرگونه بی‌مهری را تاب آورده‌اند اما درحال حاضر دیگر نمی‌توانند نسبت به مسأله عدم ایجاد بازارچه برای عرضه آثار هنری خویش کوتاه بیایند.
ابراز گلایه‌مندی هنرمندان صنایع‌دستی از نبود جایگاهی برای ارایه کارهای هنری، واکنش مدیرکل میراث فرهنگی خراسان‌رضوی را در پی داشت و او کمبود اعتبارات و عدم حمایت‌های دولتی را از مهم‌ترین دلایل عدم ایجاد این بازارچه عنوان کرد.
مدیرکل میراث فرهنگی خراسان رضوی نیز یکی از مشکلات هنرمندان صنایع‌دستی را نبود مکانی برای عرضه آثار هنری آنان دانست و افزود: ایجاد بازارچه صنایع‌دستی یکی از راه‌های حمایت از هنرمندان این عرصه است اما این امر بدون کمک بخش خصوصی محقق نمی‌شود.
رجبعلی لباف خانیکی اظهار کرد: ایجاد بازارچه صنایع‌دستی یکی از آرزوهای بزرگ میراث فرهنگی این استان است که در صورت حمایت دولت و کمک‌های بخش خصوصی محقق می‌شود.
وی عنوان کرد: ما اعتقاد داریم که صنایع‌دستی، دارای ارزش بالایی است و به خوبی می‌دانیم که یک هنرمند صنایع‌دستی در شرایط مناسبی قرار ندارد و نیازمند بازارچه و نمایشگاهی برای عرضه آثار خویش است و در این راستا محمد پژمان، معاون وزیر راه و شهرسازی قول مساعد داده تا زمینی را برای ایجاد بازار صنایع‌دستی در اختیارمان قرار دهد اما مهم‌ترین مسأله در این بخش تأمین اعتبار است.
مدیر کل میراث فرهنگی خراسان رضوی تصریح کرد: برای تجهیز این بازارچه نیازمند جذب سرمایه‌گذاران و تشکیل تعاونی برای هنرمندان هستیم البته این امر را هم باید مورد توجه قرار داد که صنایع‌دستی خراسان به دلیل وجود مضجع شریف امام رضا(ع) ارزش و اعتبار دیگری دارد و یک هنرمند در این سرزمین می‌تواند برجسته‌ترین آثار را خلق کند.
وی ادامه داد: تاکنون هیچ‌گونه منابع دولتی برای ایجاد بازارچه صنایع‌دستی اختصاص نیافته و این درحالی است که می‌توان با ایجاد این مکان مانع جولان کالای چینی و توجه به تولید‌کننده داخلی شد.
مدیر کل میراث فرهنگی خراسان رضوی با بیان این‌که صنایع‌دستی یکی از راهکارهای موثر در تولید ناخالص داخلی و عدم وابستگی به نفت است، افزود: راه‌اندازی این بازارچه زمینه مناسبی برای عرضه تولیدات هنرمندان به صورت مستقیم از تولید به مصرف است اما متاسفانه هیچ‌گونه منابع اعتباری برای ایجاد بازارچه‌های صنایع‌دستی وجود ندارد به همین دلیل به دنبال کمک گرفتن از سرمایه‌گذاران بخش خصوصی هستیم.
لباف خانیکی عنوان کرد: ایجاد بازارچه‌های دایم محصولات تولیدی و صنایع‌دستی در اولویت برنامه‌های اداره میراث فرهنگی است و در این راستا ساخت و تأسیس بازارچه‌های محلی هم با هدف هم‌افزایی، فروش و تبلیغ محصولات صنایع‌دستی امری ضروری و انکارناپذیر است.
وی بیان کرد: با ایجاد بازارچه صنایع‌دستی؛ تولید و توزیع این صنایع نیز ساماندهی می‌شود و بی‌تردید ناشناخته بودن ظرفیت‌های استان در این زمینه و نقش پررنگ واسطه‌ها و دلالان، ضرورت‌های ایجاد بازارچه صنایع‌دستی به‌ویژه در مسیرهای پرتردد و گردشگری را دو چندان می‌کند.
نماینده مردم مشهد و کلات نیز در رابطه با حمایت مجلس از هنرمندان صنایع‌دستی گفت: هم‌اکنون در مجلس شورای اسلامی برای حمایت از هنرمندان صنایع‌دستی آمادگی وجود دارد اما در رابطه با ایجاد بازارچه‌ای برای هنرمندان این حوزه باید میراث فرهنگی این استان از سرمایه‌گذاران و بخش خصوصی کمک بگیرد.
هاشم بنی‌هاشمی عنوان کرد: صنایع‌دستی در ایجاد اشتغال و توسعه اقتصادی نقش دارد اما این صنعت در صورتی در توسعه اقتصادی نقش دارد که هنرمندان مورد توجه و حمایت قرار گرفته و بازاری مناسب برای عرضه این محصولات ایجاد شود.
وی با اعلام این‌که امروز باید برنامه‌ریزی مناسبی برای سامان دادن به وضع صنایع دستی تهیه شود، افزود: این محصولات برای تولید مداوم نیازمند به مشتری دایمی هستند. بنابراین باید بازارچه‌ای برای عرضه این محصولات ایجاد شده و از این طریق زمینه افزایش تولید و صادرات صنایع‌دستی و تولید ناخالص ملی نیز فراهم شود.
به‌گفته بنی‌هاشمی با توجه به بومی بودن صنایع‌دستی افزایش تولید و صادرات آن در توسعه تولید ناخالص ملی تاثیرگذار است و از مهم‌ترین معیارهای توسعه اقتصادی به حساب می‌آید.