شهروند| بو ندارد، اگر هم دارد، ساکنان محلی دیگر به آن عادت کرده‌اند و حسش نمی‌کنند. می‌گویند، هر روز حجم زیادی دود قهوه‌ای از نیروگاه خارج می‌شود و به خورد آنها می‌رود. نگرانند، سلامتی‌شان در خطر است و دلگیرند از این‌که تاکنون برای تغییر وضع کاری نشده است.
نه حرف امروز و دیروز است و نه یک‌ماه و دوماه گذشته. چند سالی می‌شود که نیروگاه سیکل ترکیبی شهید سلیمی نکا، به مشکلی زیست‌محیطی در شرق مازندران تبدیل شده. نیروگاهی که 6درصد برق کشور را تأمین می‌کند اما برای تأمین این میزان انرژی، هر روز دود قهوه‌ای‌رنگ ناشی از سوختن 8هزار تن مازوت را به آسمان نکا و میانکاله می‌فرستد. دودی قهوه‌ای که بارش اسیدی می‌شود و بر سر مردم، مزارع و دام‌های شرق مازندران می‌بارد.
حر منصوری‌عبدالملکی مسئول انجمن دیده‌بان میانکاله، با اشاره به این‌که سلامت مردم دهستان میانکاله، با باران‌های اسیدی و ریزگردهای ناشی از سوختن بیش از 8هزار تن مازوت در نیروگاه شهید سلیمی نکا تهدید می‌شود، می‌گوید: «به واسطه سوختن مازوت در نیروگاه به‌عنوان سوخت، کشاورزی، دامپروری، آبزی‌پروری و سلامت مردم در خطر جدی قرار دارد.»
مکانیزم تبدیل انرژی در این نیروگاه که در سال‌های پایانی دهه 50شمسی وارد مدار شد، براساس مصرف گاز طبیعی طراحی شد. قرار بود، نیروگاه با گاز طبیعی کار کند تا آلودگی کمتری را به همراه بیاورد، اما مشکلات تأمین گاز به‌خصوص در فصل سرد سال، استفاده از این سوخت و استانداردهای زیست محیطی را به فراموشی سپرد. به گفته سروش مدبری، مدیرکل سابق دفتر آب و خاک سازمان محیط‌زیست، «استفاده از سوخت مازوت به جای گاز طبیعی، اجباری بود که در دولت محمود احمدی‌نژاد ابلاغ شد و سازمان محیط‌زیست مخالف آن بود.» کم‌کم مازوت، سوخت اصلی نیروگاه شد و دیگر نه در فصل سرد سال که در گرما گرم تابستان هم در نیروگاه از مازوت استفاده شد و سایه دود قهوه‌ای را پهن‌تر کرد. مسئول انجمن دیده‌بان میانکاله در این‌خصوص می‌گوید: «لحاظ کردن استانداردهای زیست‌محیطی باتوجه به حساسیت‌های منطقه و رعایت اصول بهداشتی باعث شد پیمانکاران آلمانی نیروگاه را با بالاترین تکنولوژی و استاندارد زمان خود بسازند تا کمترین میزان آلایندگی را داشته باشد. این در حالیست که در سال‌های اخیر به واسطه کمبود تولید گاز، نیروگاه با سوخت جایگزین مازوت کار می‌کند که آلودگی بسیار زیادی دارد.» او ادامه می‌دهد: «مازوتی که در این نیروگاه استفاده می‌شود، حدود 3 تا 5درصد ترکیبات گوگرد دارد که گازهای آن بر پایه گوگرد، نیتروژن و کربن است. با توجه به آمار ارایه شده در مقایسه با گاز طبیعی خسارت استفاده از این سوخت پنج برابر است.» به گفته منصوری، «یکی از عوارض استفاده از مازوت در نیروگاه‌ها باران اسیدی است که باعث تخریب جنگل‌ها، زمین‌های کشاورزی و مسمومیت آب در محیط زندگی است.» او یادآور می‌شود: «دود و ذرات ریز قهوه‌ای روی مرکبات و سطوح سفید قابل مشاهده است و ما هر روز آن را تنفس می‌کنیم.» وقتی نیروگاه از گاز استفاده می‌کند، ساکنان محلی تا چند کیلومتر آن طرف‌تر هم دود سفیدی که از واحدهای نیرگاه خارج می‌شود را می‌بینند، اما در هفته‌ها و ماه‌های گذشته دودی که از نیروگاه خارج شده قهوه‌ای بوده و این نشان می‌دهد که نیروگاه شهید سلیمی نکا حتی در تابستان که مصرف گاز زیاد نیست هم از سوخت دوم خود برای تأمین انرژی استفاده کرده است. هر چند سروش مدبری، استفاده از مازوت را اجبار دولت دهمی‌ها می‌داند، اما در سیزدهم اردیبهشت ماه سال‌جاری، دولت یازدهم مصوبه مقابله با آلودگی هوا را به تصویب رساند که در این مصوبه صراحتا اعلام شده است، «دستگاه‌های اجرایی از جمله وزارتخانه‌های نفت، نیرو، کشور، راه‌وشهرسازی، امور اقتصادی و دارایی، صنعت، معدن و تجارت، بهداشت، درمان و آموزش پزشکی، آموزش‌وپرورش، ارتباطات و فناوری اطلاعات، سازمان حفاظت محیط‌زیست، معاونت راهنمایی و رانندگی نیروی انتظامی و سازمان صدای و سیمای جمهوری اسلامی موظفند با توجه به لزوم اهتمام جدی برای مقابله موثر با آلودگی هوا، اقداماتی در زمینه سوخت، خودروهای در حال حرکت، منابع ساکن، خودروهای نو، نیروگاه‌ها، مدیریت حمل‌ونقل و تقاضای سفر، پایش و پیش‌بینی هوا، آموزش و اطلاع‌رسانی و زیرساخت‌های شهری را طی زمان‌بندی تعیین شده، محقق کنند.» به این ترتیب وزارت نیرو موظف شده تا سوخت کم آلاینده مورد نیاز نیروگاه‌ها را تأمین کند. وظیفه‌ای که با گذشته حدود 5ماه از این مصوبه به اجرا درنیامده و نیروگاه سیکل ترکیبی شهید سلیمی نکا همچنان از مازوت، سوخت دوم خود برای تأمین انرژی و تبدیل آن به برق استفاده می‌کند.
این امر از سوی فعالان محیط‌زیستی به معنای در خطر بودن سلامتی ساکنان محلی و محیط‌زیست منطقه معنی می‌شود، معنایی که به شکایت از نیروگاه منتهی شده است. ناصر مهردادی مدیرکل حفاظت محیط‌زیست مازندران با اشاره به این‌که ما تلاش‌های بسیاری کردیم که نیروگاه از سوخت مازوت استفاده نکند اما نتیجه‌ای نگرفته‌ایم، می‌گوید: «باید روی وزارت نیرو فشار وارد شود تا جلوی فعالیت نیروگاه با سوخت مازوت را بگیرد.» او از انتظاری حکایت می‌کند که محقق نشد و مدیران نیروگاه هیچ‌گاه به آن پاسخ درستی ندادند، «انتظار داشتیم در فصل تابستان از گاز طبیعی استفاده شود اما در این فصل هم که مشکل تأمین گاز وجود نداشت، از سوخت مازوت استفاده شد.» او از شکایت قضایی خبر می‌دهد که از نیروگاه شده و به «شهروند» می‌گوید: «ما وظیفه داشتیم، موضوع را پیگیری کنیم. اکنون پرونده نیروگاه در دادگاه است و از طریق مراجع قضایی تخلفات زیست‌محیطی نیروگاه را پیگیری می‌کنیم. همچنین با سازمان محیط‌زیست نامه‌نگاری کرده‌ایم تا موضوع آلایندگی‌های زیست‌محیطی نیروگاه از طریق سازمان محیط‌زیست و معاون رئیس‌جمهوری هم پیگیری شود تا به این واسطه بتوانیم توجه ویژه‌ای را به آن جلب کنیم.»
مذاکره با مدیران نیروگاه برای حل مشکل به صورت مسالمت‌آمیز، موضوعی بود که مدیرکل حفاظت محیط‌زیست مازندران به آن اشاره کرده و یادآوری می‌کند: «از مدیریت نیروگاه هم خواسته‌ایم برنامه مدیریت زیست‌محیطی به ما ارایه دهد که در آن، برنامه‌های مدیران نیروگاه برای کاهش آلایندگی مشخص شده باشد. قرار است به ما برنامه بدهند، اما هنوز برنامه‌ای برای کاهش آلایندگی و تلاش مدیران نیروگاه در این خصوص به ما ارایه نشده است.»
او درخصوص میزان آلایندگی نیروگاه هم ادامه می‌دهد: «پایش‌های آلایندگی هوا نشان می‌دهد، میزان آلاینده‌ها در نزدیکی نیروگاه بالاست.» مهردادی درخصوص نگرانی از آلایندگی آب و خاک که مسئول دیده بان میانکاله از آن حکایت می‌کند، هم با صراحت می‌گوید: «پایش‌های زیست‌محیطی منطقه به صورت دوره‌ای از سوی محیط‌زیست انجام می‌شود، هنوز گزارشی از آلودگی آب و خاک نداشتیم. با این حال باید جلوی فعالیت نیروگاه با سوخت مازوت را بگیریم، با توجه به این‌که منطقه از نظر زیست‌محیطی شرایط مناسبی دارد، این واحد در بلندمدت مشکلات جدی ایجاد می‌کند.»
به گفته مهردادی «پایش‌های محیط‌زیستی از آلودگی آب و خاک در این منطقه حکایت نمی‌کنند» اما به‌هر حال آنچه در منطقه در حال روی دادن است، سوختن هزاران تن مازوت در روز و ورود دود قهوه‌ای به آسمان شرق مازندران است، دودی که با بارش پاییزی بر سر ساکنان محلی و زمین‌های حاصلخیز منطقه خواهد بارید و تهدیدی جدی برای سلامت آنها خواهد بود.