محبوبه قوام| تلویزیون بر مدار شبکه نسیم می‌چرخد، اما قیچی همه جا کاربرد دارد! از برنامه «دورهمی» گرفته تا «خندوانه» و حالا هم «چرخ و فلک». همین هفته پیش بود که بهاره افشاری از سانسور صحبت‌هایش در برنامه «دورهمی» و «خندوانه» گفت. او در صفحه اینستاگرامش نوشت: «عجباااااا که نزدیک به ٢٠ دقیقه حذف شدم درست مثل خندوانه…. چون این روزها به علت احترام به شعور مخاطب تمایلى به بازى در سریال‌هاى تلویزیونى ندارم، سعى کردم با حضور در برنامه‌های پرمخاطبى مثل «دورهمى» آقاى مدیرى و به احترام ایشون و حفظ ارتباط هرچند کوتاه با شما عزیزان دل، حضور داشته باشم ولى انگار اینم نشدنیه دیگه... دوستان عزیز قیچى به دست، من همون بازیگر ١٠ساله تلویزیون این مملکت هستم. چطور وقتى به‌عنوان خود حقیقى جلوى دوربین «خندوانه» و «دورهمى» می‌روم غیرقابل پخش می‌شوم!» البته افشاری اعتراضی داشت که می‌توان آن را نتیجه حذف‌های پی‌درپی دانست، اما به احتمال زیاد خبر از سانسورهای گسترده در برنامه‌های دیگر نداشته والا شاید واکنشی نشان نمی‌داد. ماجرا از این قرار است که خبر اختلاس‌های بزرگ همه‌جا حتی در صداوسیما به گوش مردم رسیده، اما ممیزان برای یک سریال دست به قیچی برده‌اند و حتی تاب دیدن تصویر یک خرده‌اختلاس را هم نداشته‌اند. عزیزالله حمیدنژاد، یکی از کارگردانان سریال «چرخ و فلک» که این روزها از شبکه یک روی آنتن است، در گفت‌وگو با مهر پرده از این واقعیت برداشته و از حذف بخش‌هایی که درباره اختلاس بوده، خبر داده است.
حذف کجا اتفاق افتاد؟
مجموعه «چرخ و فلک» به تهیه‌کنندگی مجید مولایی در 28 قسمت و به شکل اپیزودیک ساخته شده است، اما ممیزان در قسمت ششم دست برده‌اند و بخش اختلاس و رانت‌خواری را از قصه‌ بیرون کشیده‌اند. جالب اینجاست که ممیزان صداوسیما و مدیریت مجموعه درحالی دست به سانسور این بخش برده‌اند که در سریال اشاره‌ای به اختلاس در مدیریت‌ها هم نبوده است. درواقع درحالی این حذف صورت می‌گیرد که حتی ممیزان نسبت به تکرار واژه «اختلاس» حساس شده‌اند، آن هم در شرایطی که کل سایت‌های داخلی و روزنامه‌ها در ماه‌های اخیر حول محور آن صحبت کرده‌اند، حتی خود تلویزیون هم در بخش‌های مختلف به این اختلاس‌ها پرداخته است. البته به نظر می‌رسد با توجه به مسائلی که درباره شهرداری مطرح شد، ممیزان قدمی جلوتر از مقامات قضائی برداشته‌اند و تصمیم گرفته‌اند حتی واژه «اختلاس» را هم از فرهنگ لغات حذف کنند! چون آن‌طور که یکی از کارگردانان این مجموعه توضیح داده تنها ممیزی این سریال به حذف شخصیت اختلاس‌گر قصه بازمی‌گردد. حمیدنژاد با شگفتی از این ماجرا یاد کرده و گفته: «بارها اخبار بسیاری از اختلاس‌های بزرگ از طریق همین صداوسیما پخش شده است. من با توجه به شرایط سیاسی، اجتماعی مملکت می‌گویم که وقتی تلویزیون رسما در بخش‌های مختلف خبری این موضوع را پوشش می‌دهد پس من هم به‌عنوان فیلمساز باید اجازه داشته باشم بخش کوچکی از آن را منعکس کنم.» این کارگردان با اشاره به نقش ناصریان به‌عنوان اختلاس‌گر با بازی طهمورث تأکید کرده: «ناصریان اختلاس‌گری بود که سال‌ها پیش در دستگاه‌های دولتی کار می‌کرد و در فیلمنامه کامل به آن اشاره شده بود اما این جنبه از شخصیت او حذف شد. در شرایط بغرنج اقتصادی که بر مملکت حاکم است و اختلاس‌گران این‌گونه مردم را غارت می‌کنند، چرا نباید به اندازه یک خرده‌اختلاس‌گر اجازه پرداختن داشته باشیم؟»
آسیب جدی به سریال
عزیزالله حمیدنژاد به‌تازگی در گفت‌وگو با مهر از حذف بخش‌هایی از این سریال که به موضوع اختلاس و رانت‌خواری برمی‌گردد، اشاره کرده است. او در بخشی از این گفت‌وگو می‌گوید: «خوشبختانه اپیزودهایی که من ساختم، پنج‌تایشان هنگام پخش زیاد تغییر نکرد و اگر اعمال نظرهایی کردند، می‌شد چشم‌پوشی کرد اما در اپیزود «سیدرضی» چندین سکانس اساسی آن حذف شد که به عقیده من آسیب اصولی به کار وارد کرد. کاراکتری که از سیدرضی دوست داشتم به نمایش درآید چند بُعدی بود و تنها دغدغه قتل پسرش را نداشت، بلکه می‌خواست نسبت به پدر قاتل بر سر رانت‌خواری و اختلاس مقابله کند ولی این جنبه مبارزه سیدرضی با یک اختلاس‌گر دولتی از سریال حذف شد.»
کوچ به رسانه خانگی
عزیزالله حمیدنژاد در پایان این گفت‌وگو با اشاره به فضای بسته تلویزیون تأکید کرد: «اگر فضایی مثل نمایش خانگی شرایط تولید یک سریال را بهتر کند و کارگردان بتواند با ابراز نظرهایش ارتباط بهتری با مخاطب بگیرد، حتما رسانه خانگی را انتخاب می‌کنم. به نظر من آزادی عمل و حفظ کیفیت مهم‌تر از هر چیز دیگری است. سینما، تلویزیون و رسانه خانگی؛ هر جا که بشود با آزادی عمل کیفیت را حفظ کرد باید کار کرد. مهم این‌ است که اثر تولیدشده قابل دفاع باشد و به اندیشه و آگاهی مخاطب بیفزاید.»