لیلا مهداد| دنیای امروز، دنیای رقابت است. درواقع رقابت جزو لاینفک دنیای صنعتی امروزی است و در این میان شرکت‌های بیمه نیز سعی دارند از این قافله عقب نمانند، برای همین صندوق‌های بيمه‌ای تلاش می‌كنند خدمات خود را صرفا به تامين بخشي از هزينه‌هاي درماني محدود نكنند و با ارایه خدمات حمايتي اجتماعي به بيمه‌شدگان تحت پوشش خود گامی موثر در بالابردن رضایتمندی بیمه‌شدگان بردارند. در كشور ما نيز صندوق‌هاي بيمه‌ای علاوه بر تامين بخشي از هزينه‌های درمانی، خدمات ديگری همچون مستمری بازنشستگی، ازكارافتادگی و کمک‌هزینه ازدواج را به بیمه‌شدگان تحت‌پوشش خود ارایه می‌کنند و شاید برای همین است که  بیمه ازدواج به بازار آمده. بیمه‌ای که قرار است آمار 75هزار ازدواج در‌ سال را کمی تکان داده و به بیش از 10میلیون جوان در سن ازدواج این اطمینان را بدهد که می‌توانند  وارد زندگی مشترک شوند. درواقع بیمه ازدواج به‌وجود آمده تا آمار ازدواج را مورد قبول کند؛ بیمه‌نامه‌ای که به‌منظور صیانت از ساختار خانواده  به‌ویژه جوانان و در دهه توسعه عدالت اجتماعی و در جهت شعارهای دولت به‌خصوص نشاط اجتماعی و امید به جوانان است. بیمه یک سرمایه‌گذاری برای آینده است که امید و نشاط را برای جوانان به همراه دارد. توجه به موضع بیمه در ابعاد اجتماعی، اقتصادی و شغلی می‌تواند سرمایه اجتماعی و اعتماد را در جامعه جوان ارتقا دهد، زیرا جوان امروز نسبت به خود، روابط و نظام اجتماعی حاکم دچار بی‌اعتمادی است و این بیمه‌نامه در جهت افزایش اعتماد اجتماعی برنامه‌ریزی شده است. اما چرا بیمه ازدواج باید دغدغه صندوق‌های بیمه باشد؟! شاید برای این‌که امروزه دیگر شنیدن از بالا رفتن سن ازدواج، سن قطعی تجرد و ... برایمان عادی شده است. شاید هم برای این است که امروزه تحصيلات خوب، تهيه مسكن و حتي ازدواج ساده با هزینه‌های سرسام‌آورشان ما را از رسیدن به رؤیاهای‌مان دلسرد کرده‌اند. شاید هم روشی باشد برای ترغیب جوانان به ازدواج؛ با دادن حس اعتماد به آینده و مشکلات و سختی‌های احتمالی زندگی مشترک. البته احتمال قوت داشتن دلیل آخر بیشتر است، چون مدیرکل دفتر ازدواج وزارت ورزش ‌و جوانان اذعان داشته بیمه‌نامه جدید «مهریه زنان» و «مخارج تولد و تمامی هزینه‌های فرزند اول» زوجین را براساس میزان سپرده، تحت پوشش قرار می‌دهد، البته شواهد دال این هستند که قبل از این نیز بیمه ایران خدماتی از این دست را به مشتریان خود ارایه می‌داده است؛ فرد پنج‌سال پس از خرید بیمه‌نامه می‌توانست از مزایای آن بهره ببرد و افراد تا 35سالگی مهلت داشتند این بیمه‌نامه را بخرند اما در بیمه‌نامه جدید که بیمه تعاون آن را ارایه می‌کند، مهلت پنج‌سال به چهار‌سال کاهش پیدا کرده و به مهلت سنی نیز 5سال اضافه شده است، یعنی فرد تا 40سالگی می‌تواند خود را تحت پوشش این بیمه قرار بدهد. براساس گفته‌های ناصر صبحی یکی از مزیت‌های تفاهمنامه جدید با بیمه تعاون که در طول تاریخ برای نخستین‌بار در کشورمان رخ داده این است که براساس این قرارداد بخشی از هزینه‌های خدمات تخصصی مشاوره ازدواج و خانواده تحت پوشش بیمه قرار می‌گیرد. علاوه بر آن، براساس تفاهمنامه اخیر تمامی خدمات مشاوره شامل پیش، حین و پس از ازدواج حتی تا دوره میانسالی و سالمندی مشمول بیمه می‌شود. برای نخستین‌بار اولویت اشتغال جوانان در حوزه‌هایی که مرتبط با بیمه تعاون است، دیده شده است. علاوه بر آن جوانان دارای تحصیلات در امور بیمه‌ای در استخدام بیمه تعاون در اولویت قرار می‌گیرند. یکی دیگر از مزایای این تفاهمنامه تحت پوشش قرار دادن مخارج تحصیلات بین 40 تا 90‌درصد برای جوانان است. هر موضوعی که در حوزه جوانان بتواند تحت پوشش قرار گیرد، در آینده مشمول بیمه خواهد شد. یکی دیگر از مزیت‌هایی که می‌توان برای این بیمه‌نامه برشمرد این است که براساس این بیمه‌نامه مراحل مختلف ازدواج تحت‌پوشش بیمه قرار گرفته است. درواقع پس از آن‌که دختر و پسر با استفاده از خدمات مشاوره قبل از ازدواج تصمیم به آغاز زندگی مشترک خود گرفته‌اند، جهیزیه و مسکن آنها نیز براساس میزان سپرده‌گذاری تحت پوشش بیمه قرار می‌گیرد. واقعیت این است که مهریه زنان هم مشمول بیمه ‌شده و شرایط به‌گونه‌ای فراهم می‌شود که در صورت جدایی زوجین مشکلی بابت بازپرداخت مهریه به وجود نیاید. علاوه بر آن مخارج تولد و تمامی هزینه‌های فرزند اول زوجین براساس میزان سپرده تحت‌پوشش قرار می‌گیرد. مدیرکل دفتر ازدواج وزارت ورزش‌ و جوانان از فعالیت 54مرکز مشاوره روانشناسی و ازدواج با مجوز سازمان نظام روانشناسی و وزارت ورزش‌ و جوانان خبر داده، البته مجوز 60 مرکز دیگر نیز بررسی شده است. رؤسای آنها مراحل اداری و دوره‌های آموزشی را طی کرده‌اند و طی یک کمیسیون مشترک درباره پروانه فعالیت‌شان تصمیم‌گیری می‌شود. در حال حاضر 1809 پرونده ثبت‌شده برای اعطای مجوز داریم و کارهای مدیریتی و گزینشی آنها انجام شده است، 257 پروانه آماده اعطا به رؤسای مراکز است و 30 مرکز نیز در نوبت رسیدگی قرار دارد. 87 نفر هم برای مصاحبه به‌منظور اعطای پروانه مراکز مشاوره روانشناسی دعوت شده‌اند. اگر خانواده‌ای ماهانه 50هزارتومان حق بیمه برای تهیه بیمه‌نامه ازدواج پرداخت کند، در پایان‌ سال بیستم بابت مشاوره ازدواج 2میلیون و 600‌هزار تومان، کمک هزینه عقد و عروسی 18میلیون تومان، کمک هزینه جهیزیه 18‌میلیون تومان (برای خانم‌ها)، کمک هزینه مسکن 18‌میلیون تومان (برای آقایان) و تولد نخستین فرزند 12‌میلیون تومان دریافت می‌کند، به عبارت دیگر اگر خانواده‌ای هر ماه 50‌هزار تومان به مدت 20‌سال پرداخت کند، سرمایه‌ای معادل 52‌میلیون تومان برای فرد ایجاد شده است. البته محمدرضا موحد، کارشناس مسئول بیمه ازدواج معتقد است مبلغ پایه برای خرید بیمه‌نامه ازدواج کف و سقفی ندارد و مبلغ 50هزار تومان که به‌عنوان پایه خرید بیمه‌نامه مطرح‌شده فقط یک پیشنهاد است. افراد می‌توانند با رقم‌های پایین‌تر حتی تا 10هزار تومان در ماه از خدمات این بیمه‌نامه برخوردار شوند اما سقف ارایه خدمات با مبالغ پایین، چشمگیر نخواهد بود. درواقع کارشناسان به این نتیجه رسیده‌اند اگر کسی 20سال دارد و می‌خواهد 5سال بعد در 25سالگی ازدواج کند اگر با مبلغ پایین وارد شود، ظرف 5سال به ذخیره فنی و پوشش بیمه‌ای خوبی نمی‌رسد، به‌ویژه در شرایط تورمی، بنابراین پیشنهاد کارشناسان برای مبالغ پایین‌ این است که مبلغ کمتر از 50هزارتومان نباشد. مگر این‌که بیمه‌نامه از سنین کودکی یا نوزادی خریداری شود تا پوشش بیمه‌ای قابل توجهی هنگام ازدواج کسب کند. اکبر افتخاری، مسئول فنی بیمه‌نامه ازدواج یکی از ویژگی‌های این بیمه‌نامه را منعطف‌بودن آن در پرداخت حق بیمه می‌داند، به‌طوری که افراد می‌توانند در طول مدت واریز حق بیمه میزان واریزی ماهانه خود را افزایش دهند. درواقع بیمه ازدواج و جوانان براساس تشویق جوانان به ازدواج ارایه شده است، از همین‌رو پوشش‌های بیمه‌ای آن اتفاقات و حوادث زمان مراسم ازدواج را دربرمی‌گیرد؛ کمک‌هزینه مشاوره ازدواج، کمک‌هزینه برگزاری مراسم ازدواج، کمک‌هزینه تهیه مسکن یا جهیزیه، جبران هزینه ناشی از لغو ناگهانی مراسم ازدواج، کمک هزینه پرداخت مهریه، کمک‌هزینه تولد نخستین فرزند زوجین و سرمایه فوت عادی و فوت حادثه. اما واقعیتی که در میان مزایای بیمه ازدواج نادیده گرفته شده این است که آیا این بیمه‌نامه در آینده نیز کاربرد دارد یا تنها برنامه‌ای کوتاه‌مدت است؟ امروز ازدواج بسیار سخت گرفته می‌شود؛ تعهداتی که دو نفر برای ازدواج باید بدهند هم برای خودشان و هم خانواده بسیار سنگین است. با این‌حال این‌که برای این هزینه بیمه در نظر بگیریم ناشی از در نظر گرفتن یک افق کوتاه‌مدت است و جز منفعتی خاص برای بیمه‌گر نیست. در نتیجه بیمه ازدواج مسیر درستی را نمی‌پیماید. جوان‌ها در آینده با همت بلندی که دارند قیدوبندها را کنار خواهند زد. درواقع در سال‌های آینده به‌دلیل خواست خود جوان‌ها، تغییرات فرهنگی هزینه ازدواج کمتر و موانعی که درحال حاضر وجود دارد، کنار زده خواهد شد، در نتیجه بیمه ازدواج آینده را پیش‌بینی نکرده‌ است، البته نه این‌که بگویم تا 20‌سال دیگر سنت‌ها و خرج‌های دست‌وپاگیر ازدواج به‌طور کامل از میان خواهند رفت، اما چاره‌ای هم جز حذف بسیاری از آنها وجود نخواهد داشت. درنهایت این‌که طرح بیمه ازدواج به نظر می‌رسد براساس یک پیش‌فرض غلط بوده و بدون در نظرگیری شرایط اجتماعی آینده به آن عمل شده‌ است.