|  مريوان حلبچه‌اي   |   

  بختیارعلی در سال1961 در شهر سلیمانیه‌ کردستان عراق در یک خانواده‌ پرجمعیت به‌ دنیا آمد. خیلی زود و در دبیرستان با جوانانی آشنا شد که‌ بعدها نقشی اساسی در زندگی و پروژه‌های آینده‌اش داشتند. ازجمله آراس فتاح و فاروق رفیق که‌ آن زمان جوانانی با مطالعات بسیار و اندیشه‌هایی عمیق بودند.  
در اوایل دهه‌ 80 میلادی در رشته‌ زمین‌شناسی دانشگاه سلیمانیه‌ پذیرفته‌ شد، آنجا با مریوان وریا قانع و فرهاد پیر بال آشنا شد که‌ سال‌ها بعد آن دو نیز به‌ دیگر نویسندگان مشهور کرد تبدیل شدند.  
این چند نفر در همان اوایل دهه‌ 80 و زمانی که‌ تازه‌ جنگ عراق با ایران شروع شده‌ بود نقشي فعال در جنبش دانشجویی کرد داشتند. آنها به‌ویژه در تظاهرات‌های بزرگ علیه‌ حکومت بعث و در دفاع از عدالت و آزادی‌بیان شرکت می‌کردند. همین تظاهرات‌های مکرر باعث شد تا دولت عراق دانشگاه را از سلیمانیه‌ به‌ اربیل منتقل کند و همین چند تن همراه با بختیارعلی که‌ امروزه‌ از نامی‌ترین نویسندگان کرد هستند مجددا رو به‌ تظاهرات و اعتراض علیه‌ حکومت آوردند و در یکی از همین تظاهرات‌ها بود که‌ نیروهای بعث به‌ دانشجویان شلیک کردند و بختیارعلی زخمی شد. او درحالی‌که دانشجوی ‌سال‌آخر بود از بیمارستان اربیل به‌ زندان کرکوک منتقل شد، بعد از چند ماه از زندان آزاد شد و دانشجوی اخراجی بیکاری شد که‌ نمی‌خواست به‌ سربازی برود و در جنگ شرکت کند. دو بار به‌ ایران آمد به‌ این امید که‌ از آن‌جا عازم اروپا شود و 6 ماه در کمپ پناهندگان کرد عراقی در کرج می‌ماند و در آن‌جا با ادبیات ایران آشنا می‌شود. بعد از مدتی به‌ سلیمانیه‌ برمی‌گردد.  
‌سال 1983 اولین شعر بلند خود را می‌سراید، اواسط دهه‌80 میلادی اولین رمانش را تحت عنوان«مرگ دردانه‌ دوم» می‌نویسد. هنگامی‌که‌ نویسنده‌ بزرگ کرد «شیرزاد حسن» دستنوشته‌ آن رمان را می‌خواند متحیر می‌شود و توانایی او را ستایش می‌کند و کتاب او را به‌ بغداد می‌برد تا برایش مجوز بگیرد. کتاب چندین بار رد می‌شود و نمی‌تواند از زیر تیغ سانسور بعث رد شود، آن هم در زمان جنگ و در روزگاری که‌ نویسنده‌ کتاب مدت‌ها بود از سربازی فراری بود و نمی‌خواست به‌ جنگ برود. سرانجام پس از کوشش زیاد‌ سال 1989 بعد از پایان جنگ کتاب مجوز گرفت اما از شانس بد نویسنده‌ چاپخانه‌ای که‌ قرار بود آن رمان را چاپ کند هنگام جنگ عراق و آمریکا در ‌سال 1991 با موشک آمریکایی‌ها ویران شد و کتاب در آن‌جا سوخت. این رمان بعدها و در ‌سال 1996 برای اولین‌بار در کشور سوئد چاپ شد. آرزوی بختیارعلی این بود که‌ بیشتر به‌عنوان شاعر و رمان‌نویس شناخته‌ شود، اما هنگامی‌که‌ اندیشمند و منتقد جوان آن دوران یعنی «مریوان وریا قانع» چند مقاله‌ انتقادی نوشت و بسیار مطرح شد در پی او بختیارعلی هم چندین مقاله‌ انتقادی (ازجمله سخن راندن از حاشیه‌ مسکوت) را نوشت و بعد از آن بود که‌ بیشتر به‌عنوان منتقد و تحلیلگر شناخته‌ شد. چند روزی پس از انقلاب 1991 کردها علیه‌ حکومت صدام حسین همراه با مریوان وریا قانع، فاروق رفیق، برازان فرج نخستین مجله‌ فکری کردی را به‌ نام «آزادی» منتشر کردند مجله‌ای که‌ حرکت جدیدی در فعالیت‌های فرهنگی آن زمان کردستان محسوب می‌شد.  
بختیارعلی ‌سال 1992 اولین کتابش که‌ مجموعه‌ شعری است به‌ نام گناه و کارناوال را در سلیمانیه‌ به‌ چاپ می‌رساند و با استقبال منتقدین روبه‌رو شد. از آن زمان تاکنون سمینارها و جلسات زیادی در زمینه‌ فلسفه‌ و ادبیات برگزار می‌کند و تا زمان شروع جنگ داخلی میان حزب دموکرات و اتحادیه‌ میهنی در ‌سال 1994 به‌ نوشتن رمان، شعر و نقد ادامه‌ می‌دهد. این جنگ به‌ مثابه‌ پایانی بر رویاهای چند نسل مردم کردستان قلمداد می‌شود.  همین ناامیدی باعث می‌شود پروژه‌ فکری این چند نفر و مجله‌ آزادی تعطیل شود و همه‌ به‌ اروپا مهاجرت کنند. بختیارعلی ابتدا به‌ دمشق می‌رود، بعد از چند ماه از آن‌جا رهسپار‌ فرانکفورت در کشور آلمان می‌شود و از ‌سال 1999 تاکنون در شهر کلن زندگی می‌کند. از‌ سال 1996 به‌ بعد همراه با مریوان وریا قانع، فاروق رفیق، آراس فتاح، ربین هردی و چند نفر دیگر مجله‌ فکری و وزین رهند(بعد) را همزمان در اروپا و کردستان چاپ می‌کنند. بیشتر شهرت بختیارعلی مدیون رمان دوم (غروب پروانه‌) و رمان سومش (آخرین انار دنیا) است. «آخرین انار دنیا» در مدت زمان کمی با استقبال زیاد مخاطبین و منتقدین روبه‌رو شده‌ است.  بختیارعلی پس از آن رمان چندین رمان دیگر نوشت اما هیچ‌کدام از آنها به‌ اندازه‌ «آخرین انار دنیا» با استقبال روبه‌رو نشد و مورد ستایس منتقدین قرار نگرفت. مضمون بیشتر آثار بختیارعلی به‌ویژه در زمینه‌ ادبیات جنگ، سانسور، قربانی، عشق‌های شکست‌خورده‌، نقد حکمرانی بعث و احزاب سیاسی کرد است. او در این زمینه‌ بسیار موفق بوده‌ به‌حدی که‌ پرکارترین و پرتیراژترین نویسنده‌ کرد لقب گرفته‌ است. تاکنون بیش از 28کتاب چاپ کرده‌ و بیش از 10‌ جلد از مقالاتش در زمینه‌ فلسفه‌، جامعه‌شناسی، ادبیات و نقداجتماعی آماده‌ چاپ است. ترجمه‌ای که‌ اکنون پیش روی شماست حاصل چندین  ماه کار بی‌وقفه‌ و بهره‌ بردن از نظرات منتقدین و ویراستاران خبره‌ ادبیات در ایران است ازجمله باید به‌ سخنرانی آقای رضا خندان در ‌سال 2005 در جشنواره‌ بین‌المللی گلاویژ در شهر سلیمانیه‌ اشاره‌ کنم که‌ پیرامون این ترجمه‌ بود و ابعادی از این کار را برجسته‌ کرد. در این‌جا لازم می‌دانم اکنون که‌ بعد از چند‌سال از ترجمه‌ این رمان می‌گذرد و به‌ دلایلی چند ناشر عوض کرده‌ از دوستان عزیزی که‌ در این سال‌ها مرا یاری داده‌اند تشکر کنم به‌ویژه از آقای علی‌اشرف درویشیان عزیز که‌ سال‌های پیش از بیماریش در محضر او این اثر را ترجمه‌ کردم و از راهنمایی‌های او بهره‌مند بودم. همچنین ترجمه‌ این اثر را مدیون راهنمایی‌ها و کمک‌های بی‌دریغ استاد فقید کرد ابراهیم یونسی هستم. در پایان لازم می‌دانم از آقای رضا خندان به‌ خاطر ویرایش این اثر کمال تشکر را به‌ عمل آورم.
فهرستی از مهم‌ترین آثار بختیارعلی:
1- گناه و کارناوال 1992
2- مرگ دردانه‌ دوم1996
3- غروب پروانه‌1999
4- چاپ مجموعه‌ کل اشعار1999
5- بوهیمی و ستاره‌ها2000
6- آخرین انار دنیا 2002
7- پاسخ در روزگاری بی‌پرسش(مجموعه‌ مصاحبه‌های نویسنده‌ با نشریات اروپا و کردستان)2003
8- کار در جنگل‌های فردوس 2004
9- ایمان و جنگاورانش 2004
10- مخاطبی کوشنده‌ (مجموعه‌مقالات و گفت‌وگوها)2005
11- شهر موسیقیدان‌های سفید2006
12- تا سوگ گل... تا خون فرشته‌ (مجموعه‌ کل اشعار از 1983 تا 2004)2006
13- غزل نویسی و باغ‌های خیال2008
14- قصر پرندگان غمگین2009
15- ای کشتی دشمن، ‌ای بندرگاه دوست 2009
16- عمویم جمشید خان که‌ باد او را با خود می‌برد 2010
17- کشتی فرشتگان (رمان)جلد اول2012
18- کشتی فرشتگان (رمان) جلد دوم 2013