شهروند| 10‌سال از زمستان تلخ ‌سال 83 گذشت. از روزی که بخاری نفتی در نزدیکی درِ کلاس آتش گرفت و 13 دانش‌آموز روستای سفیلان را میهمان مرگ کرد. کمی کمتر از 10‌سال گذشته، از روزهایی که دولت هشتم محکوم به کوتاهی شد؛ کوتاهی در ایمن‌سازی مدارس. صداها بالا رفت. می‌گفتند، دولت در تأمین ایمنی و امکانات مدارس کوتاهی کرده است و دانش‌آموزان در آتش فقر و بی‌امکاناتی سوخته‌اند.  در آن روزها دولت محمد خاتمی لایحه‌‌ای تقدیم مجلس هفتم کرد تا براساس آن چهار‌میلیارد دلار از صندوق ذخیره ارزی برای نوسازی و تجهیز مدارس برداشت شود. مجلسی‌ها تصویب آن لایحه را دو‌سال به تأخیر انداختند. لایحه‌ای که ‌سال 83 و پس از آتش‌سوزی مدرسه‌ای در سفیلان به خانه ملت رفت و فروردین‌ماه ‌سال ۸۵ و در دولت محمود احمدی‌نژاد به تصویب رسید.  اجازه برداشت چهار‌میلیارددلار از صندوق ذخیره ارزی برای نوسازی و تجهیز مدارس به دولت محمود احمدی‌نژاد داده شد تا در راه ایمنی مدارس قدمی برداشته شود، اما هشت ماه بعد، هشت دانش‌آموز کلاسی در درودزن شهرستان مرودشت در آتش سوختند. این بار هم پای بخاری نفتی و سیستم گرمایشی ناایمن در میان بود.  اتفاق مشابه بعدی، شش‌سال بعد افتاد. زیبایی‌ از چهره دختران شین‌آبادی رخت بست و زخم عدم امکاناتی که هشت‌سال پیش از آن، مخالفان دولت هشتم بر سر دولتی‌ها فریاد می‌زدند، بر چهره دختران شین‌آبادی خودنمایی کرد.  10‌سال گذشته و هنوز مدارس ناایمن کشور در شهرهای کوچک و روستاهای دور و نزدیک، هیزم آتش بی‌توجهی هستند.  10‌سال از سوختن 13 دانش‌آموز ایرانی در کلاس درس گذشته اما هنوز هم ایمن نبودن کلاس‌های درس در آغاز ‌سال تحصیلی خبر است.  دیروز رئیس سازمان نوسازی و تجهیز مدارس کشور، نسبت به مجهز نبودن یک‌سوم مدارس به سیستم گرمایشی استاندارد هشدار داد؛ هشدار، پس از سه حادثه‌ای که سایه مرگ را بر سر دانش‌آموزان ایرانی انداخت.  مرتضی رئیسی با اشاره به این‌که رقمی حدود یک‌هزار‌میلیارد تومان برای تجهیز مدارس به سیستم‌های گرمایشی استاندارد نیاز است،  به خانه ملت می‌گوید: «طبق برآوردی که‌ سال 1391 صورت گرفت مشخص شد که حدود یک‌سوم کلاس‌های درس نیازمند سامانه حرارتی مناسب هستند. درحال حاضر سامانه گرمایشی یک‌سوم مدارس کشور با استفاده از تجهیزات کاربراتوری یا بخاری‌های گازی تأمین می‌شود که با استانداردهای مورد تأیید وزارت آموزش و پرورش فاصله دارند.»  او با اشاره به این‌که مجلس در‌سال گذشته رقمی حدود 200‌میلیارد تومان اعتبار از محل عوارض گاز مصرفی مشترکان به سازمان نوسازی مدارس اختصاص داده، ادامه می‌دهد: «این اعتبارات جهت کاهش تعداد مدارسی که از لحاظ سیستم گرمایشی دارای استانداردهای مطلوبی نبودند از سوی مجلس به تصویب رسید که از این 200‌میلیارد تومان، 146‌میلیارد تومان آن در‌سال 92 پرداخت شد. با این اعتبار توانستیم حدود 28‌هزار مدرسه را به سیستم‌های گرمایشی استاندارد مجهز کنیم بدان معنا که مدارس بزرگ به موتورخانه و رادیاتور و مدارس کوچکتر به پکیج‌های حرارتی و رادیاتور مجهز شدند.» مدارس مناطق سردسیر و محروم اولویت سازمان نوسازی برای تجهیز به سیستم‌های گرمایشی جدید هستند. رئیسی در همین خصوص با بیان این‌که با تزریق اعتبارات مصوب مجلس، تجهیز مدارس به‌ویژه در مناطق سردسیر و محروم در دستور سازمان نوسازی قرار خواهد گرفت، می‌گوید: «مدارس روستایی اولویت اول سازمان نوسازی و تجهیز هستند چراکه موضوع نگهداری تجهیزات فنی در این مدارس متاسفانه در حد مطلوب نیست و دسترسی مناطق آموزش و پرورش به بعضی از روستاها به آسانی صورت نمی‌پذیرد.» رئیسی با تأکید بر این‌که براساس آمارها دوسوم دانش‌آموزان در کلاس‌های ایمن و مقاوم در مقابل زلزله مشغول به تحصیل هستند، گفت: «بر این اساس اما یک‌سوم دانش‌آموزان هنوز در فضاهای عمدتاً نیازمند مقاوم‌سازی و بخشی هم درواقع نیازمند تخریب و بازسازی مشغول تحصیل هستند.»
پولی برای تجهیز مدارس وجود ندارد
نیاز‌ هزار‌میلیاردتومانی برای نوسازی و تجهیز مدارس کشور به سیستم‌های گرمایشی درحالی از سوی رئیسی مطرح می‌شود که فرسودگی و مجهز نبودن مدارس کشور، دیگر زخم کهنه‌ای در نظام آموزشی محسوب می‌شود. این موضوع سال‌هاست ضعف بزرگ وزارت آموزش و پرورش نام دارد و بسیاری از کارشناسان این حوزه معتقدند، وقتی بیش از 90‌درصد بودجه این وزارتخانه صرف حقوق می‌شود، دیگر بودجه‌ای برای نوسازی و تجهیز مدارس باقی نمی‌ماند. آنها اعتباری را که کشورهای پیشرفته و حتی برخی کشورهای منطقه برای آموزش صرف می‌کنند با بودجه آموزش و پرورش کشور مقایسه کرده و می‌گویند: اگر دغدغه ایمنی مدارس را داریم باید بودجه نظام آموزشی کشور را افزایش دهیم. مهدی بهلولی کارشناس آموزش و پرورش در این خصوص به «شهروند» می‌گوید: «اگر نظام آموزشی کشور را با کشورهای منطقه یا کشورهای همسایه مقایسه کنیم، متوجه تفاوت نگاه و توجه به آموزش در کشور خودمان و سایر کشورها می‌شویم.  ترکیه در ‌سال گذشته میلادی 5/52 میلیارد یورو برای بخش آموزش خود هزینه کرده است.  عربستان 6‌درصد از سهم تولید ناخالص داخلی خود را به این بخش اختصاص داده. ژاپن، 220‌میلیارد دلار در بخش آموزش هزینه کرده و این در حالی است که در ایران سالانه حدود 7‌میلیارد دلار برای آموزش اختصاص می‌یابد که 90‌درصد این رقم هم صرف پرداخت حقوق می‌شود.»
او با اشاره به این‌که ایران یک‌درصد تولید ناخالص داخلی خود را به آموزش و پرورش اختصاص می‌دهد، یادآور می‌شود که فقیرترین کشورهای جهان یک‌درصد از تولید ناخالص داخلی خود را به آموزش و پرورش تخصیص می‌دهند.  بهلولی با تأکید بر این‌که یک‌سوم مدارس کشور ایمن نیستند و هنوز هم با سیستم گرمایشی غیراستاندارد، کلاس‌ها گرم نگه داشته می‌شوند، معتقد است که اگر نسبت بگیریم، تعداد مدارس ناایمن در مناطق محروم بسیار بالاست. مدارسی که از بخاری نفتی استفاده می‌کنند.
کسری بودجه مزمن در آموزش و پرورش
زمستان‌ سال گذشته بود که رئیس سازمان نوسازی و تجهیز مدارس کشور، وعده داد طی سه‌سال مدارس کشور نوسازی شده و به سیستم گرمایشی ایمن مجهز شوند.  این وعده از آن زمان با نگاهی تردیدآمیز از سوی فعالان حوزه آموزش همراه شد. آنها معتقد بودند که با هزینه شدن بیش از 90‌درصد بودجه آموزش و پرورش به حقوق کارکنان خود، دیگر بودجه‌ای برای نوسازی و تجهیز مدارس باقی نمی‌ماند. محمدتقی فلاحی کارشناس آموزش و پرورش به «شهروند» می‌گوید: «با هزینه‌ای که آموزش و پرورش برای تأمین حقوق کارکنان خود می‌کند، دیگر چیزی برای مدارس و نوسازی آن باقی نمی‌ماند. در این خصوص دو موضوع نظام آموزشی کشور را آزار می‌دهد؛ نخست آن‌که آموزش و پرورش با کسری بودجه مزمن مواجه است.  دوم آنکه، نظام آموزشی با ضعف مدیریت و بر زمین ماندن مسائلی همچون همین موضوع نوسازی و تجهیز مدارس که همواره مطرح می‌شود روبه‌رو است و هیچ توجهی هم به آن نمی‌شود .» او درخصوص این‌که بعد از آخرین حادثه یا به عبارتی سومین آتش‌سوزی، آیا تحرکی در نوسازی و تجهیز مدارس کشور مشاهده شد یا خیر، یادآور می‌شود: «در خبرها خواندیم که پس از حادثه شین‌آباد، مدرسه به سیستم گرمایشی پکیج مجهز شد.  فقط آن مورد خاص را دیدیم. به نظر می‌رسد، اتفاق خاصی در سایر نقاط و مدارس دیگر نیفتاده است. به نظر می‌آید وقتی موضوعی رسانه‌ای می‌شود، برای حل آن مشکل اقدام خواهد شد و در غیراین صورت، کاری برای حل مشکلات مزمن نمی‌شود.» کسری بودجه مزمن درحالی همچنان سایه خود را بر سر آموزش و پرورش انداخته و امکان تجهیز مدارس به سیستم‌های گرمایشی حرارت مرکزی و پکیج را از این وزارتخانه گرفته است که فروردین‌ سال 85،  اجازه برداشت از حساب ذخیره ارزی به منظور نوسازی و تجهیز مدارس داده شد اما هنوز مدارس کشور زیر سایه همان فقر و بی‌امکاناتی هستند.  بر همین اساس، رئیس سازمان نوسازی و تجهیز مدارس معتقد است:  «اگر مشابه اقدامی که در‌سال 85 صورت گرفت، بار دیگر در آموزش و پرورش کشور اتفاق افتد و چنین اعتباری طی سال‌های آتی در اختیار آموزش و پرورش قرار گیرد، می‌توان برای همیشه مشکل مدارس ناامن را در کشور حل کرد.»