راضیه زرگری| زايمان بهطور کلي به دو صورت انجام میشود، يا طبيعي است يا سزارين. بهطورکلی زایمان طبیعی یک فرآیند کاملا طبیعی است و فقط نیاز به اقدامات پیشگیری و حمایتی دارد و نسبت به زایمان سزارین دارای مزایای بیشتری هم برای مادر و هم برای جنین و نوزاد است. در دهههای اخیر برای کاهش دردهای جانبی زایمان طبیعی از روش بی حسی موضعی یا اپی دورال در زایمانهای طبیعی بدون درد (مثل هیپنوتیزم، زایمان در آب و
طب سوزنی) استفاده ميشود. روش سزارین درواقع پروسه ایمنی است که میزان عوارض جدی در آن بینهایت پایین است. با این حال خطرات شخصی آن بیشتر از زایمان طبیعی است. عوارضی مثل عفونت مثانه یا رحم، آسیب به سیستم ادراری و آسیب به جنین، زنانی که زایمان سزارین را انتخاب میکنند را تهدید میکند. همچنین سزارین ممکن است در بارداریهای بعدی مشکلاتی مثل سخت جدا شدن جفت از رحم ایجاد کند. تصمیم به انجام زایمان به روش سزارین میتواند توصیه پزشک به دلیل مشکلات جنینی و مشکلات بارداری باشد یا به زایمانهای قبلی یا تاریخچه بیماریهای خانم باردار بستگی داشته باشد.
اما امروزه مادران این اختیار را دارند که روش زایمان خود را انتخاب کنند؛ یعنی آنها حتی اگر هیچ مشکلی برای زایمان طبیعی هم نداشته باشند، میتوانند سزارین که در ظاهر روش ساده تری است را برگزینند که علت هم جلوگیری از درد زایمان و بی دردسری آن است. انجام سزارین دلبخواهی، عوارضی را به دنبال خواهد داشت. بهنظر میرسد مادر باید حداقل از مزایا و معایب روشهای زایمان اطلاع داشته باشد، آن دسته از مادرانی که هنگام زایمان طبیعی به مشکل برخورد کردهاند، ممکن بود از سزارین بهره بیشتری ببرند و یا بالعکس. درد و ناراحتی مادر بعد از سزارین حدوداً 2 برابر زایمان طبیعی مشاهده شده است. در مطالعهای درسال 2007 دلایل عمده ناخوشی مادر، عفونتهای زایمانی، خونریزی و ترومبو آمبولی (لخته شدن خون در سیاهرگها) تشخیص داده شد. در مطالعه سال 1997دیده شده که بروز پارگی مثانه به دنبال سزارین، 4/1در 1000بوده و آسیب مجاری کلیه به مثانه، 3/0در1000بوده است اگر چه آسیب مثانه، بلافاصله تشخیص داده میشود، ولی آسیب مجاری کلیه به مثانه ممکن است دیرتر تشخیص داده شود. همه این ناخوشیها، همراه با افزایش زمان بهبودی (ریکاوری) در بیمارستان، منجر به افزایش هزینهها نسبت به زایمان طبیعی میشود.
مطالعه جدید محققان هلندی نشان میدهد که خطر مرگ نوزاد در زایمان طبیعی در حالتهای فیزیکی غیرعادی جنین، بیشتر از روش سزارین است. این مطالعه توصیه میکند در صورتی که جنین در روزهای قبل از تولد به شکلی در رحم قرار بگیرد که پاهایش پایین و سرش بالا باشد، بهتر است مادر به روش سزارین فرزندش را به دنیا آورد. محققان میگویند سزارین در مقایسه با زایمان طبیعی به میزان قابل توجهی خطر مرگ این نوزادان را کاهش میدهد. همانطور که اشاره شد سزارین یک روش جراحی است که نوزاد از طریق یک برش ایجاد شده در شکم و رحم مادر متولد میشود، مادران در صورت بروز مشکلات پیشبینی نشده پزشکی که ممکن است به خودشان و نوزادشان آسیب بزند، میتوانند این روش را انتخاب کنند.
اگر کودک در رحم در موقعیت BREACH قرار داشته باشد، یعنی باسن نوزاد یا پاهای نوزاد در حالتی قرار داشته باشد که اول بیرون بیاید، جراحی سزارین به منظور کاهش خطر عوارض پس از زایمان توصیه میشود. بهگزارش انجمن بارداری آمریکا، در هر 25 زایمان طبیعی در دنیا، یک زایمان در حالت BREECH انجام میشود.
یک تیم تحقیقاتی به رهبری دکتر ولمیکس از گروه زنان و زایمان دانشکده پزشکی دانشگاه آمستردام در هلند، مطالعهای انجام داده که اشاره میکند آمار زایمان سزارین پس از مطالعهسال 2000 افزایش یافته است؛ مطالعهای که نشان داد زایمان سزارین بهطور چشمگیری خطر مرگومیر نوزادان BREECH را در مقایسه با زایمان طبیعی کاهش میدهد.
در ایالاتمتحده، آمار سزارین بین سالهای 1996 تا 2009، 60درصد افزایش یافته است؛ بهطوری که از 7/20درصد در کل زایمانها به 9/32درصد رسیده است؛ این آمار در هلند هم افزایش داشته است؛ بهطوری که بین سالهای 2000 تا 2008، از کل تولدها، تعداد زایمانهای سزارین از 50درصد به 78درصد رسیده است. در این مطالعه اخیر، دکتر ولمیکس و همکارانش بررسی کردند که چگونه افزایش آمار زایمان سزارین به تولد کودکان بریچ مرتبط است.
زایمان طبیعی و افزایش 10 برابری خطر مرگومیر نوزادان بریچ
این گروه تحقیقی اطلاعات ثبت شده تعدادی از زنان باردار هلندی ازسال 1999 تا 2007 را مورد بررسی قرار دادند. آنها 58هزار و 320 زن که نوزادان تک قلو خود را در دوران حاملگی بین 37 تا 42 هفتگی در بیمارستانهای هلند به دنیا آوردهاند را شناسایی و بررسی کردند. این محققان تأکید کردند مادرانی که مرده زایی داشتند یا نوزادانی با نقصهای بدو تولد به دنیا آورده بودند را از این بررسی حذف کردند. نتایج این مطالعه نشان داد که در میان این زنان، میزان سزارین انتخابی از 24درصد درسال 1999 به 60درصد درسال 2007. افزایش یافت که این افزایش نرخ هم منجر به کاهش مرگومیر نوزادان در زمان تولد از 3/1 در هر 1000 تولد به 7/0 در هر 1000 تولد شد. درحالیکه هیچ کاهش مرگ و میری در میان زنانی که تصمیم به زایمان طبیعی گرفتند دیده نشد. به گفته محققان این مطالعه«به رغم اینکه میزان زنانی که زایمان طبیعی را انتخاب کرده یا به این روش توصیه میشوند، کاهش یافته و باوجود اینکه تعداد زایمانهای اورژانسی به روش سزارین در مواقعی که تشخیص داده میشود جنین در حالت نامناسب است، هم افزایش یافته است، با این وجود در این مطالعه میزان زایمان طبیعی برنامهریزی شده و انتخابی هیچ افزایشی نداشته است. دکتر ولمیکس میگوید بدون در نظر گرفتن شواهدی که نشان میدهد زایمان سزارین به بهبود نتایج تولد در جنینهای حالت غیرطبیعی منجر شده است، هنوز 40درصد از زنان ترجیح میدهند زایمان طبیعی داشته باشند. به گفته او این نوع زایمانها 10 برابر خطر مرگومیر نوزادان را نسبت به روش سزارین افزایش میدهد. این محقق خاطرنشان میکند: یافتههای ما نشان میدهد هنوز هم این فضا وجود دارد که از خطرات غیرضروری در تولد نوزاد جلوگیری کنیم؛ ما توصیه میکنیم پیش از تولد، پزشکان از اقداماتی برای چرخاندن نوزاد به حالت طبیعی که سر در پایین قرار گیرد، استفاده کنند تا از زایمان طبیعی پرخطر برای بیرون آوردن جنینهایی در حالت breech جلوگیری شود؛ این نکات مشاورههایی است که ما به مادرانی که خواهان زایمان طبیعی هستند میدهیم. با وجود کسب نتایج مثبت از زایمان سزارین در این مطالعه، هنوز هم نگرانیهایی پیرامون خطرات طولانی مدت این پروسه وجود دارد. اخیرا مطالعهای در این حوزه انجام شد که نشان میدهد کودکانی که به صورت سزارین به دنیا میآیند بیشتر احتمال دارد که در بزرگسالی به اضافه وزن دچار شوند؛ یا مطالعات دیگری هم ثابت کردهاند که زایمان سزارین میتواند خطر تولد نوزاد مرده و حاملگی خارج از رحم را در آینده برای مادران افزایش دهد.