| حسین زندی |
تالاب شیرین سویکی از مهم‌ترین زیستگاه‌های پرندگان استان همدان است که درهر فصل بیش از 150 گونه پرنده در آن زندگی می‌کند. علاوه برآلودگی‌هایی که از طریق احشام، دام‌ها، زباله‌ها و پسماندهای شهری وارد دریاچه تالاب می‌شود در سال زراعی جاری، شرکت آب منطقه‌ای استان همدان، بخش عمده این آب را به کشاورزان فروخته است که با هر پمپ آب در ثانیه شش‌اینچ آب از تالاب خارج می‌شود. برداشت آب توسط کشاورزان باعث خشک شدن آب تالاب شده است و زندگی گونه‌های مختلف گیاهی و جانوری را تهدید می‌کند.
جمعه گذشته نمایندگان و اعضای سازمان‌های غیردولتی حوزه محیط‌زیست و گردشگری استان همدان از جمله اتاق‌فکر تشکل‌های محیط‌زیستی همدان، انجمن دوستان زمین همدان، کمیته محیط‌زیست بنیاد مهر، حیات سبز سرزمین، پویشگران سفرپاک، سبز پژوهان الوند، نبض سبز حیات، فردای سبز کبودرآهنگ و دو انجمن محلی با تشکیل زنجیره انسانی در کنار تالاب شیرین‌سو و مقابل فرمانداری کبودرآهنگ به این موضوع اعتراض کردند، در این گردهمایی که بخشدار شیرین‌سو نیز حضور یافت اعضای تشکل‌ها ازمقام‌های استانی درخواست کردند هرچه سریع‌تر از ادامه برداشت آب دریاچه جلوگیری کنند و مخالفت خود را با این بحران اعلام کردند.
مهدی سعادتمند، بخشدار شیرین‌سو دراین‌باره می‌گوید: به علت مراجعه کشاورزان منطقه به آب منطقه‌ای استان و نیازی که به آب این تالاب داشتند، «آب منطقه‌ای» نیز اقدام به این کار کرده است. از ابتدای این امر و زمان عقد قرارداد وقتی مطلع شدیم با ایشان وارد مکاتبه و مناظره شدیم تا از این کار صرف‌نظر کنند اما چون قراردادی توسط یک نهاد دولتی با بخش خصوصی منعقد شده بود این کار عملی نشد و مجبور شدند تا 20 مهرماه و پایان عقد قرارداد این کار ادامه پیدا کند.
مهدی سعادتمند می‌گوید: مجوز سه موتور برداشت آب توسط آب منطقه‌ای استان همدان صادر شده است. با پیگیری‌هایی که از طریق کشاورزان صورت گرفته است نشان می‌دهد که آب این تالاب به جهت تحولات طبیعی که در تالاب انجام شده است برای کشاورزی مناسب نیست، از لحاظ کیفی مناسب محصولات کشاورزی نیست و مجبورشده‌اند از کود و مواد شیمیایی استفاده کنند. ما به اتفاق فرمانداری شهرستان و مسئولان محلی مخالفت خود را اعلام کردیم اما دوستان آب منطقه‌ای به بهانه فلسفه تشکیل سد مخزنی که در کنار تالاب برای تأمین آب کشاورزی احداث شده است، پاسخ روشنی به ما نداده‌اند. حرف ما در مقابل موضع‌گیری دوستان این بود که باید دقت‌نظر بیشتری داشته باشند و باید کارشناسی درستی برای این موضوع انجام می‌گرفت.
اما نکته مهم این است که مجوز آبیاری زمین‌های کشاورزی را جهاد کشاورزی صادر می‌کند. چون آن‌جا زمین‌های زیرکشت سابقه کشت آبی نداشته و همه زمین دیم بوده است آیا از جهاد کشاورزی برای کشت این محصولات مجوزی اخذ شده است، یا آزمایش‌های اولیه برای استفاده از این آب برای کشت محصول به عمل آمده است. آیا براساس روابط خاص، شرکت آب منطقه‌ای استان اقدام به فروش آب تالاب شیرین سو کرده است؟ اینها پرسش‌هایی است که مهدی سعادتمند بخشدار شیرین‌سو درباره آن می‌گوید: هرگونه مجوز برای کشاورزی باید توسط جهاد کشاورزی صادر شود، در این مورد هم زمین‌های زیرکشت هرگز مجوز حفر چاه نداشته‌اند و پیگیری‌هایی که انجام دادیم مشخص شد، این اقدام از طرف شرکت آب منطقه‌ای صورت گرفته و مهندس عزالدین مدیرعامل این نهاد در مکاتبه‌ای اعلام کردند که این قرارداد برای‌سال جاری بوده و در سال‌های بعد تکرار نخواهد شد و پس از 20مهر دیگر آبی برداشت نخواهد شد. اما براساس برآورد کارشناسان کشاورزی در هر ثانیه نیم اینچ آب از هر چشمه وارد تالاب می‌شود و با هر پمپ 6 اینچ آب در هر ثانیه خارج می‌شود، اگر این روند ادامه داشته باشد تا پایان مهر امسال آب تالاب کاملا خشک خواهد شد و بیش از 150گونه پرنده و انواع جانوران و پوشش گیاهی نابود خواهند شد. مهدی سعادتمند در این‌باره می‌گوید: یک بخش از آب تالاب تبخیر می‌شود و در کل تالاب‌های کشور به جهت گرمای هوا این روند وجود دارد، اما براساس پیگیری‌های ما قرار است در هفته جاری نهاد‌های مرتبط در جلسه‌ای موضوع را بررسی کنند. تالاب شیرین سو به‌عنوان یک فرصت بسیار ارزشمند در جهت گردشگری استان مطرح است و در طول10 سال گذشته براساس تحولات طبیعی که در آن اتفاق افتاد به یک محیط و زیستگاه ارزشمند زیست‌محیطی برای گونه‌های کمیاب و نادر تبدیل شده است. از نظر تعداد پرندگان و گونه‌های گیاهی و جانوری کم نظیر است و در دو، سه‌سال گذشته اقدام بسیار خوبی برای شناساندن این ظرفیت به هموطنان صورت گرفته است. محل استقرار هیأت قایقرانی شهرستان در کنار ساحل این تالاب است و علاقه‌مندان بسیاری را جذب کرده است و ما شاهد حضور چشمگیر گردشگران و مسافران به دلیل وجود مسیر جاده استان همدان به زنجان هستیم.
او گفت: این قول را به دوستانی که نگران محیط‌زیست هستند می‌دهیم که این موضوع دیگر این‌جا تکرار نخواهد شد و ما به شدت حافظ و مسئول حراست مجموعه تالاب شیرین‌سو خواهیم بود. با تشکیل کارگروه گردشگری برنامه‌هایی برای توسعه تالاب داریم.
یکی از مشکلات تالاب شیرین‌سو این است که مدیریت واحدی ندارد و نهادهایی مانند اداره میراث فرهنگی، محیط زیست، جهاد کشاورزی، شرکت آب منطقه‌ای، منابع طبیعی و شهرداری مدعی متولی‌گری در این تالاب هستند و هیچ‌یک تاکنون برای نجات تالاب و گونه‌های زیستی آن کاری انجام نداده‌اند. بخشدار شیرین‌سو در این مورد می‌گوید: ما سعی کردیم یک نهاد برای مدیریت واحد معرفی کنیم و قصد داریم مسئولیت آن را به شهرداری شیرین‌سو واگذار و سرمایه‌گذارانی از مناطق مختلف کشور را در این‌جا جذب کنیم اما لازمه این اقدام وجود آب است که متأسفانه وضع خوبی ندارد و حتی برای احیای آن اقدام خواهیم کرد.
مقام‌های استانی و شهرستانی از تالاب شیرین‌سو به‌عنوان یک ظرفیت گردشگری نام می‌برند، اماهیچ اقدامی برای جلوگیری خشک شدن تالاب، نابودی و مهاجرت پرندگان انجام نداده‌اند و آنچه امروز دیده می‌شود زباله‌هایی است که در اطراف تالاب وجود دارد این زباله‌ها هم پوشش گیاهی و جانوری را تهدید می‌کند و هم فضا و منظر تالاب را تخریب کرده است.
سعادتمند می‌گوید: همان‌طور که اشاره شد این دریاچه متولی خاصی نداشت و دستگاه‌های مختلف ادعای مدیریت آن را داشتند. در آخرین جلسه کارگروه گردشگری مصوب کردیم که ما شهرداری شیرین‌سو را به‌عنوان متولی واحد به فرماندار معرفی کنیم و از طریق فرمانداری به معاونت عمرانی استاندار معرفی شد که اگر نتیجه مثبت اعلام شود بلافاصله یکسری سرمایه‌گذاری‌های اولیه برای حاشیه تالاب انجام خواهیم داد و اداره محیط‌زیست استان هم قول همکاری را به ما داده‌اند.