| محمد علايي | مديرعامل اسبق شركت آب خراسان شمالي|
جناب آقاي دكتر روحاني رياست محترم جمهوري، هيات محترم دولت و همراهان گرامي. با سلام و احترام. میلاد باسعادت امام رضا(ع) را تبريك و تشرف شما عزيزان را به شهر و استان آن امام همام خير‌مقدم عرض مي‌كنم. مستحضريد كه استان خراسان رضوي، همچون ایران مرکزی و شرق آن، با بحران شديد، گسترده و فزاينده كمي و كيفي آب، در حد فاجعه زيست‌محيطي، روبه‌روست. در دشت‌ها سطح آب زيرزميني با سرعت نگران كننده‌اي كاهش مي‌يابد و حجمي از آبخوان‌هاي زيرزميني، راهبردي‌ترين سرمايه خداداد ملي، نابود مي‌شود، آبدهي قنات‌ها، چشمه‌ها و چاه‌ها كم و كيفيت آب بدتر مي‌شود. سطح زمين در دشت‌هاي اصلي نشست مي‌كند و شکاف می‌خورد. رشد شكاف‌ها خاک و اراضی کشاورزی را تخریب می‌کند و پايداري راه‌ها و راه‌آهن، خطوط انتقال انرژي و ساختمان‌ها در محدوده فرونشست تهديد مي‌شود. فاضلاب‌هاي صنعتي و فاضلاب برخي از مراكز درماني بدون تصفيه يا با تصفيه نامناسب به آب‌هاي زيرزميني يا به مسيل‌ها منتقل مي‌شود و حجم اندك آب باقي مانده را نيز آلوده مي‌كند. ادامه اين روند سرزمين خورشيد را به دشت‌هاي سوخته و بي‌آبي تبديل خواهد كرد كه در آينده‌اي بسيار نزديك بايد بر ويرانه‌هايش با نواي شوم جغدها به عزا بنشينيم كه چنين مباد.
جناب آقاي رئيس‌جمهوری خراسان در تاریخ کهنش از سرآمدان مديريت مردمی و کارآمد آب بوده است. برجسته‌ترین نمونه آن قنات قصبه گناباد، شاهكار بي‌نظير و عجيب‌ترين و کارآمدترین سازه آبي جهان، است که در حاشیه کویر نزدیک 3هزار سال بی‌هیچ مزد و منتی آب شيرين را از عمق بيش از 300 متر به بندگان خدا مي‌بخشد. بحران آب با چنین پیشینه تمدنی، كه انصافا وصله ناجوري است، پيامد رشد نفت محور، بدون برنامه، ناپايدار و بي‌توجه به محيط‌زيست و حجم آب تجديدپذير، هدف‌گذاري‌ها و رويكردهاي نادرست، بي‌توجهي به قانون و مديريت ناكارآمد دولتي در 6 دهه گذشته است. اين شرايط باعث شده كه حدود 90درصد آب‌هاي سطحي و 5/1 ميليارد مترمكعب بيش از ميزان مجاز از آب‌هاي زيرزميني استان برداشت شود. كشاورزي استان، با مصرف بيش از 90درصد حجم آب برداشتي، سنتي، خرده مالكي و ناكارآمد است. ميانگين توليد به ازاي مصرف يك مترمكعب آب از گذشته‌هاي دور حدود 800 گرم است. حدود 30درصد محصول توليد شده نيز به ضايعات تبديل مي‌شود. در شرب و بهداشت شهري و روستايي 2 برابر ميانگين جهاني آب را اسراف مي‌كنيم. ميزان هدر رفت آب تصفيه شده در شبكه‌هاي توزيع شهري و روستايي حدود 25 تا 30 درصد، 2 تا 3 برابر ميانگين هدر رفت در كشورهاي پيشرفته است. رياست محترم دولت تدبير و اميد، مستحضريد كه اسراف حرام خدا و خلاف عقل و تدبير است. با پرهيز از اسراف و افزايش بهره‌وري آب بحران مصيبت‌بار آب استان به درستي مهار و مديريت خواهد شد. در بخش كشاورزي با افزايش بهره‌وري آب و توليد 2500 گرم ماده خشك به ازاي مصرف يك مترمكعب آب، با همين ميزان توليد، حدود 8/2 ميليارد مترمكعب آب در سال صرفه‌جويي خواهد شد. با افزايش بهره‌وري به ميزان به ترتيب 3 و 4 برابر و توليد 2400 و 3200 گرم ماده خشك به ازاي مصرف يك مترمكعب آب به ترتيب حدود 5/3 و 2/4 ميليارد مترمكعب آب در سال كمتر برداشت خواهد شد. در بخش آب شرب و بهداشت شهري و روستايي نيز با كاهش سرانه مصرف در شهرها به 150 و در روستاها به 120 ليتر در شبانه‌روز و كاهش ميزان هدر رفت آب از شبكه‌هاي توزيع به 15درصد، در سال حدود 250 ميليون مترمكعب آب صرفه‌جويي خواهد شد. براي نجات استان و مهار بحران آبي آن در سال اقتصاد مقاومتي راهكارهاي زير تقديم مي‌شود:
1- بازنگری در رشد ناپايدار، بدون برنامه و ناهمخوان با محيط‌زيست و ظرفيت‌هاي طبيعي استان به ويژه حجم آب تجديدپذير آن و مهار رشد جمعیت‌پذیری شهر مقدس مشهد و مهاجرت گسترده به آن.
2- توجه ويژه به روستاها و شهرهاي كوچك استان كه خشكسالي‌هاي چندين ساله و كرم سرشاخه‌خوار نفس زندگي را در آن به شماره انداخته و مهار مهاجرت به كلانشهر مقدس مشهد و پرهيز از تخليه روستاها.
3- تشكيل تشكل‌هاي كشاورزي و آموزش کشاورزان برای افزایش بهره‌وری از آب و نهاده‌های کشاورزی، واگذاري‌هاي تصدي‌گري‌ها در مديريت آب به آنها و حذف واسطه‌ها و دلالان در فروش محصولات کشاورزی.
4- كاهش سالانه 2درصد از حجم آب مصرفي در كشاورزي با افزايش ميزان بهره‌وري از آب براي نجات آبخوان‌هاي رو به مرگ. 5- حرکت از کشاورزی سنتی به کشاورزی مدرن و صنعتی، اصلاح الگوي كشت همخوان با اقليم خشك و بحران آب در استان و توجه به نمونه‌هاي كم‌آب طلب، پربازده با ارزش اقتصادي بیشتر و توسعه كشت گلخانه‌اي.
6- كاهش سرانه آب شرب و بهداشت شهري و روستايي به ترتيب از بيش از 200 و 180 ليتر در شبانه‌روز به 150 و 120 ليتر در شبانه‌روز و اصلاح و بهسازي شبكه‌هاي توزيع آب شهري و روستايي با كاهش سالانه 2درصد از ميزان هدر رفت و حجم آب به حساب نيامده و جداسازي آب شرب از آب بهداشتي و منع فروش آب تصفيه شده براي آبياري فضاي سبز و خدمات.
7- اصلاح پروانه‌های ساختمان با هدف کاهش مصرف آب و انرژی و مصرف چند باره آب.
8- واقعي كردن ارزش آب همخوان با بهاي فزاينده ذاتي، زيست‌محيطي، اقتصادي، سياسي و امنيتي آب و حذف يارانه‌هاي ويرانگر آب در بخش‌هاي كشاورزي، صنعتي و شرب و بهداشت شهري و روستايي.
9- تصفيه فاضلاب‌های صنعتی و درماني استان و كاهش استفاده از كود و سم در كشاورزي.
10- توجه ويژه به استفاده چند باره از آب و بازچرخاني آن با رعايت استانداردهاي زيست‌محيطي.
11- توقف مطالعات سدسازي در استان به استثناي آب‌هاي مرزي و تجديد نظر در بهره‌برداري از برخي از سدهاي مخرب.
12- جلوگیری از بهره‌برداری بيشتر از آب‌های زیرزمینی با هر هدفی در دشت‌هاي بحراني و ممنوع استان و الزام دستگاه‌هاي اجرايي به خريد آب از كشاورزان براي تامين آب شرب و بهداشت شهري و روستاي و صنعت و خدمات.
13- خريد چاه‌هاي كشاورزي كه بهره‌وري آب آن بسيار كم است.
14- انجام مطالعات طرح انتقال آب به استان از دریای عمان با توجه به پیامدهای امنیتی، زیست محیطی و اقتصادی آن.
در توسعه استان و مديريت آب، با همه راستي و پاكي و تلاش‌هاي شبانه‌روزي درخور تقدير، به خطا رفته‌ايم و آب مائده بي‌نظير و بي‌بديل خدا را سخت بيمار كرده‌ايم. نجات او كه نجات زندگي است رسالتي ملي، تكليفي شرعي و وظيفه‌اي قانوني است. با انجام اين رسالت، تكليف و وظيفه نام نيكتان را بر دل تاريخ حك كنيد تا در روز حساب به بهشت موعودش مشرف شويد. انشاالله
خدوندا سرنوشت ما را نه عبرت ديگران كه سرمشق آنان قرار ده. آمين يا رب‌العالمين.