شهروند| وضع نظام سلامت نگران‌کننده است؛ نه تکلیف بودجه‌ سال آینده‌اش مشخص است و نه اعتبارات امسال‌اش، محقق شده. حالا در این شرایط، نمی‌شود جز دو چندان شدن مشکلات وزارت بهداشت برای‌ سال آینده، شرایط دیگری را پیش‌بینی کرد. همین اعداد و ارقام است که وزیر بهداشت را نگران کرده است. او به‌عنوان متولی نظام سلامت، وضع خوبی برای این بخش در‌ سال آینده متصور نیست؛ زمانی که می‌گوید: «بودجه و هزینه‌ای که برای بیمه‌ها در‌ سال آینده در نظرگرفته شده، مشکلات وزارت بهداشت را بیشتر می‌کند.»
حالا در کنار همه اینها، بدهی سازمان‌های بیمه‌گر را هم باید اضافه کرد. به گفته قائم مقام وزارت بهداشت، درحال حاضر، بیمه‌ها 8500‌میلیارد تومان به بیمارستان‌ها ومراکز درمانی بدهکار هستند، همه اینها در شرایطی است که کل اعتبارات وزارت بهداشت از محل درآمد هدفمندی یارانه‌ها، 4500‌ میلیارد تومان است.
در این شرایط است که وزیر بهداشت پیشنهاد می‌کند كه برای پایدار شدن منابع این وزارتخانه، باید آن را به مالیات بر ارزش افزوده و عوارض کالاهای آسیب‌رسان گره زد: « باید 4‌درصد از 8‌درصد مالیات بر ارزش افزوده را به حوزه سلامت اختصاص دهند.» این تنها پیشنهاد وزیر بهداشت نیست؛ کمیسیون بهداشت و درمان مجلس هم نظر به افزایش 10 تا 15‌درصدی بودجه وزارت بهداشت برای ‌سال آینده دارد. کمبود 100‌هزار نیروی پرستار در کشور، کمبود شدید پزشک برای اجرای طرح پزشک خانواده و تأخیر در پرداخت کارانه و حقوق پرسنل نظام سلامت، در کنار مشکلاتی که در اجرای طرح تحول نظام سلامت ایجاد شده، معضلاتی است که گریبانگیر نظام سلامت شده است.
کمیسیون بهداشت و درمان مجلس که از همان ابتدا، در مقام دفاع از اعتبارات وزارت بهداشت درآمده، این بار، معتقد است باید بخشی از بودجه‌های نظام سلامت پایدار شود؛ اقدامی که باید از سوی دولت صورت گیرد. با همه اینها محمدحسین قربانی، سخنگوی کمیسیون بهداشت و درمان مجلس در گفت و گو با «شهروند» معتقد است طرح‌هایی که در دو‌ سال گذشته در وزارت بهداشت اجرا شده، شرایطی را ایجاد کرده که دیگر نمی‌شود به عقب بازگشت. به گفته او طرح تحول نظام سلامت طرح بزرگی است که با اجرایش امیدی در دل مردم ایجاد شد و رضایتمندی آنها را همراه داشت: «بیمه کردن 11‌میلیون ایرانی، کاهش میزان پرداخت از جیب مردم، کاهش زیرمیزی پزشکان و پرداخت‌های نامتعارف اتفاقاتی بود که با اجرای طرح تحول نظام سلامت، صورت گرفت؛ بر همین اساس این طرح برگشت‌ناپذیر است و نمی‌توان به دلیل کمبود بودجه، آن را متوقف کرد.»
او می‌گوید که اگر نشود روند بودجه را براساس نیازمندی‌های حوزه سلامت تعیین کرد، نظام سلامت با مشکل مواجه می‌شود؛ اما در عین حال انتقادی بر عملکرد وزارت بهداشت وارد می‌کند: «وزارت بهداشت اشتباهی که کرد این بود که تمام اولویت‌اش را بر درمان متمرکز کرد؛ البته تا حدودی حق داشت؛ چرا که بخش درمان روی زمین مانده بود، اما برای درمان حتی اگر تمام بودجه ‌سال جاری کشور را هم هزینه کرد، باز هم سیری‌ناپذیر است؛ چرا که نیازمندی‌های این حوزه بسیار زیاد است، همین هم شد تا حوزه بهداشت و پیشگیری از ابتلا به بیماری مورد توجه قرار نگیرد، حالا قرار است برای‌ سال 95، 30‌درصد از بودجه نظام سلامت، به موضوع بهداشت و پیشگیری اختصاص پیدا کند.»
او به منابع پایدار وزارت بهداشت هم اشاره می‌کند: «ما باید دولت را مجاب کنیم تا یک‌درصد ارزش افزوده را که سهم وزارت بهداشت است، مصوب کند، این سهم در قانون برنامه ششم توسعه هم در نظر گرفته شد، البته این موضوع در بودجه ‌سال 94 هم در نظر گرفته شد و دایمی شدن آن هم مدنظر قرار داشت؛ اگر دولت همین را به نظام سلامت پرداخت کند، قطعا این وزارتخانه با کسری بودجه مواجه نمی‌شود.» سخنگوی کمیسیون بهداشت و درمان مجلس به نکته دیگری هم اشاره می‌کند، آن‌هم سرانه بیمه است: «ما در نظام سلامت تعرفه‌ها را افزایش دادیم؛ اما برای آن سرانه بیمه‌ای در نظر نگرفتیم، همین باعث می‌شود تا مطالبات مراکز درمانی از سازمان‌های بیمه‌گر بالا رود، این هم به خاطر واقعی نبودن سرانه‌هاست.» او با بیان این‌که مجلس پذیرفته یک‌درصد سهم وزارت بهداشت در ارزش افزوده را دایمی کند، می‌گوید: «با دایمی شدن این سهم وزارت بهداشت، دیگر نیازی نیست که تمام بودجه برای درمان هزینه شود. درحال حاضر با تصمیم‌هایی که گرفته شده منابع نظام سلامت ساماندهی شده‌اند؛ چرا که طرح‌هایی که تاکنون اجرا شده، قابل برگشت نیست و نمی‌توانیم سهم پرداخت مردم را که حالا 5‌درصد است، به 35‌درصد برسانیم.» او به کسری بودجه وزارت بهداشت هم اشاره می‌کند: «ما در این ارتباط از دولت گلایه داریم؛ رقم دقیق آن را نمی‌دانم اما به‌هرحال بخشی از آن نشأت گرفته از ناهماهنگی‌هایی است که میان این وزارتخانه و وزارت رفاه وجود دارد، بهتر است برای حل مشکلات بودجه‌ای، این دو وزارتخانه مشکلات خود را با سازمان مدیریت و برنامه‌ریزی کشور مطرح کنند.»
وزارتخانه‌ها از «بهداشت»
خرید خدمت کنند
محمدجواد نظری مهر، دیگر عضو کمیسیون بهداشت و درمان مجلس هم در گفت‌وگو با «شهروند» حرف‌های دیگری می‌زند. او می‌گوید که وزارت بهداشت در دو‌ سال گذشته، پیشرفت‌های خوبی در زمینه تقویت زیرساخت‌ها انجام داده، بسیاری از تجهیزات را نوسازی کرده و مردم را به سطحی از رضایت‌مندی از حوزه سلامت رسانده است: «به همین دلیل است که بودجه امسال این وزارتخانه در زمینه ساخت و سازها، کم شده، هر چند که هنوز کمبودهای زیادی وجود دارد که نیاز به بودجه دارد؛ البته این را هم نباید فراموش کرد که سلامت در دوره‌های قبل اولویت چهاردهم یا پانزدهم را داشت که حالا به اولویت‌های اول کشور تبدیل شده است.» او به نظر کمیسیون بهداشت در ارتباط با بودجه نظام سلامت اشاره می‌کند: «نظر ما افزایش بودجه وزارت بهداشت است؛ اما متاسفانه دولت نه‌تنها در بخش بهداشت که در حوزه‌های دیگر هم با کمبود اعتبارات مواجه شده، به همین خاطر باید ساز و کاری صورت گیرد تا سایر وزارتخانه‌ها از وزارت بهداشت برای بیمارستان‌سازی و... خرید خدمت کنند.»
تأکید این عضو کمیسیون بهداشت و درمان مجلس، به تقسیم عادلانه بودجه است: «نظر ما این است که برای اختصاص بودجه، نباید براساس شاخص‌ها بودجه در نظر گرفت، بلکه باید برای هر نفر، بودجه تعیین کرد، برای نمونه برخی استان‌های کوچک، شاخص‌هایی مانند شهرک و دانشگاه و اسكله زیادی دارند، بودجه بیشتری هم به آنها تعلق می‌گیرد، اما در استان‌های بزرگ، به‌دلیل این‌که شاخص زیادی ندارند، بودجه قابل توجهی هم برایشان در نظر گرفته نمی‌شود.»
نظری مهر به اجرای طرح تحول نظام سلامت در تمام وزارتخانه‌ها تأکید می‌کند: «این طرح باید در تمام وزارتخانه‌ها اجرا شود، برای نمونه وزارت جهاد کشاورزی نباید سموم را وارد کند تا برای مواد غذایی مشکلاتی ایجاد شود و وزارت بهداشت برای مقابله با آن آلودگی‌ها هزینه کند.»