گروه اقتصادی شهروند| روسیه به دلیل تحریمهای غرب در وضع نامناسبی قرار دارد. پس از واقعه سقوط هواپیمای مالزیایی در اوکراین، غرب تحریمهایی را علیه روسیه اعمال کرد. به این ترتیب این کشور با چالشی عظیم مواجه شد. تحریمها در وهله نخست بخش انرژی و سپس محصولات کشاورزی را دربر گرفت. با توجه به اینکه این کشور بخش زیادی از مواد غذایی خود را وارد میکند، فرصتی طلایی برای ایران فراهم شده تا بازاری بزرگ برای صادرات محصولات خود بیابد. اما این مسیر چندان هم آسان نیست، چراکه ترکیه همسایه و رقیب ایران در این امر است. این کشور پنجمین صادرکننده بزرگ مواد غذایی و لبنی به روسیه است، به طوریکه حجم صادرات آن سالانه بالغ بر 78/1میلیارد دلار میشود.
مسیر دشوار صادرات ترکیه به روسیه
در ماه آگوست دولت روسیه تلاش زیادی کرد تا واردات از کشورهای آمریکایجنوبی، ترکیه و بلاروس را جایگزین کشورهای غربی کند، اما تجار ترک به جای پاسخگویی به سوالات درباره ادامه تجارت با روسیه، سکوت را انتخاب کردند. هرچند تجارت با این غول انرژی برای ترکیه سودآور است و به تراز حسابهای تجاری آن کمک میکند، اما روی قیمت کالاهای داخلی فشار تورمی وارد میکند و این درحالی است که به دلیل خشکسالی و یخبندان، تولید مواد غذایی در ترکیه طی سال جاری کاسته شده است. به عبارت دیگر فشار برای تأمین تقاضای روسیه این کشور را در داخل دچار تورم خواهد کرد. بهطوری که در ماه جولای افزایش بهای مواد خوراکی دلیل اصلی افزایش نرخ تورم در ترکیه بوده است. براساس آمار 2013، این کشور 17میلیارد دلار محصولات غذایی به روسیه صادر کرده و هنوز هم به دنبال گسترش سهم خود از بازار روسیه است. محصولات لبنی، ماهی، ماکیان، چای، قهوه، تنباکو و شکر از مهمترین کالاهای صادراتی ترکیه به روسیه است. البته روسیه نیز قوانین سختی برای واردات مواد غذایی از ترکیه دارد.
تجارت با ایران: واردات یا صادرات
نخستین چراغ سبز به واردات محصولات کشاورزی از ایران بعد از اعمال تحریمها، از سوی پوتین، رئیسجمهوری روسیه داده شد اما یک هفته بعد وزیر کشاورزی این کشور با بیان اینکه محصولات کشاورزی ایران مشکلاتی در زمینه بستهبندی دارد، برای افزایش واردات با مسئولان ترکیه رایزنی کرد. از سوی دیگر ایران و روسیه مدتی است که تفاهمنامهای برای مبادلات تجاری با یکدیگر امضا کردهاند. براساس این قرارداد، ایران نفت خود را در ازای خدمات و کالا به روسیه میفروشد. براساس گزارشها، روسیه خود را برای صادرات به ایران آماده کرده بود، اما با توجه به ممنوعیت واردات از کشورهای غربی، این امر نیز محال بهنظر میرسد. اکنون روسیه مجبور است کمبود مواد غذایی خود را با افزایش واردات و تولید داخلی تأمین کند که مورد دوم یعنی افزایش تولید داخلی محصولات کشاورزی در این کشور به دلیل وجود مشکلات متعدد، غیرممکن بهنظر میرسد. بنابراین به نظر میرسد روسیه در ماههای آینده واردات مواد غذایی از ایران را آغاز کند.
ایجاد زیرساختهای مناسب تجاری
شیلات یکی از حوزههایی است که در روسیه گستره وسیعی دارد و ایران میتواند روی آن تمرکز کند. بازار شیلات روسیه بنا به آمار سازمان توسعه جهانی، 3 میلیارد دلار ظرفیت دارد و به گفته مدیرعامل اتحادیه تولیدکنندگان آبزیان ایران پیشبینی میشود در این بخش، حدود 5 هزار تن میگو، 30هزار تن انواع ماهی و 10میلیون قوطی کنسرو ماهی به روسیه صادر شود. ارسلان قاسمی، مدیرعامل اتحادیه تولیدکنندگان آبزیان کشور در اینباره میگوید: این میزان صادرات کمتر از 10درصد نیاز شیلاتی روسیه را تشکیل میدهد، اما اگر شرایط زیرساختی کشورمان فراهم شود، این میزان درسال آینده به 30درصد خواهد رسید.
در همین راستا محمد اسماعیلنیا، عضو هیاترئیسه کمیسیون کشاورزی، آب و منابع طبیعی مجلس نیز با تأکید بر رفع موانع موجود بر سر راه فعالیت بخش خصوصی در زمینه صادرات، میگوید: فعالیتهای تجاری درکشور همچنان گرفتار پیچوخم اداری است و اگر این فرآیند اصلاح نشود بازار محصولات کشاورزی و صنایعغذایی روسیه را هم کشورهایی نظیر ترکیه تصاحب خواهند کرد. قاسمی، مدیرعامل اتحادیه تولیدکنندگان آبزیان نیز گلهای مشابه دارد، او میگوید: درحالیکه ترکها 3 تا 4 هفته پیش 140 تا 150 بازرگان به روسیه فرستادهاند و درحالرایزنی هستند، مسئولان ما هنوز درحال تصمیمگیری و تعلل هستند. دولتمردان ایران باید از این فرصت به وجود آمده، حداکثر استفاده را بکنند و از 3 تجربه تلخ در زمینه بازارهای صادراتی عراق، افغانستان و کشورهای مشترکالمنافع درس بگیرند.
محصولات ایرانی در مسکو و سنپترزبورگ
روسها برای خرید موادغذایی و محصولات نفتی به ایران آمدند
شهروند|در شرایطی که خبر ها حکایت از فرصتسوزی ایران در حوزه تجارت با روسیه دارند ،رئیس اتاق ایران و روسیه از نشست مشترک هیأت ایران و روسیه در تهران خبر داد و گفت: در این نشست در رابطه با عرضه موادغذایی، پتروشیمی و نفت به روسیه مذاکراتی صورت خواهد گرفت. اسدالله عسگراولادی در اینباره میگوید: امروز کمیسیون مشترک و روز سهشنبه جلسهای در راستای فروش موادعذایی و محصولات پتروشیمی و نفت با حضور هیاتی از روسیه برگزار خواهد شد که تأمین موادغذایی روسیه در پی تحریم این کشور از ایران افزایش خواهد یافت. از تجار و صادرکنندگان دعوت شده تا در این جلسات شرکت کرده و نظرات خود را اعلام کنند تا بتوانیم بهترین نتیجه را دریافت کرده و عملی کنیم. او در پاسخ به این سوال مبنی بر اینکه عرضه موادغذایی به شکل صادرات به روسیه یا سرمایهگذاری در این کشور است، گفت: در برنامههای آینده اتاق ایران و روسیه پیشبینی شده در شهرهای روسیه همچون مسکو، آستاراخان، سنپترزبورگ که بیشتر خواهان محصولات ایرانی هستند با تأمین بودجه و سرمایه از سوی دولت مراکز تجاری ایجاد شود.