اولین قضاوت ما در نخستین برخورد با افراد غریبه براساس ویژگیهای چهره آنهاست.
دانشمندان اکنون این ویژگیهای صورت را که نخستین قضاوت ما براساس آنها شکل میگیرد مشخص کردهاند.
اینکه قضاوت اجتماعی به ویژگیهای جسمانی ربط دارد پدیدهای شناخته شده بود، اما اکنون محققان دانشگاه یورک به سرپرستی دکتر تامهارتلی، متخصص علوم اعصاب (نوروساینتیست) به آن جنبه ریاضی هم بخشیدهاند و این موضوع توسط انیماتورها یا هرکسی که میخواهد مثلا در شبکههای اجتماعی تأثیر مورد نظر خود را بر دیگران بگذارد، مورد استفاده قرار خواهد گرفت.
دکترهارتلی و گروه تحقیقاتیاش میخواستند بدانند حال که نخستین قضاوت افراد فقط با نگاهکردن چهره و براساس ویژگیهای آن شکل میگیرد، آیا میتوان این ویژگیها را به دقت سنجید؟
در این تحقیق عکس صورتهزار نفر را به حداقل 6 نفر نشان دادند و از آنها خواستند برای ۱۶ ویژگی مختلف مثل قابل اعتماد بودن یا هوش به عکسها نمره بدهند. درنهایت این ارزیابی به
3 خصلت کلیدی کاهش پیدا کرد؛ خوش برخورد بودن، سلطهطلبی یا جذابیت.
با اندازهگیری ویژگیهای صورت در اینهزار عکس و ادغام آنها با نمرههایی که گرفته بودند، دکترهارتلی و همکارانش یک مدل ریاضی طراحی کردند تا نشان دهد هر ویژگی صورت چه تاثیری بر قضاوت دیگران میگذارد.
در قدم بعدی، رایانه با استفاده از این مدل ریاضی، صورتهای کارتونی طراحی کرد که القاکننده خوش برخوردی، سلطهطلبی و جذابیت (با درجات مختلف) و نیز صورتهایی با حالتهای بینابین باشند.
در مرحله آخر این چهرههای کارتونی را به افراد داوطلب نشان دادند و درباره تاثیری که بر آنها گذاشته بود، سوال کردند. پاسخها با آنچه قرار بود چهرهها القا کنند، مطابقت میکرد. برای مثال وقتی رایانه قرار بود چهره فرد خوش برخورد را طراحی کرده باشد، کسانی که آن را میدیدند نیز همین استنباط را داشتند.
اما آیا میتوان گفت مثلا مدل خاص ابرو یا چانه باعث چه نوع قضاوتی در افراد میشود؟
دکترهارتلی محتاطانه پاسخ میدهد: بسیار دشوار است که بگوییم یک ویژگی مشخص یک تأثیر اجتماعی خاص را ایجاد میکند، به این دلیل که یک ویژگی خاص مثلا مدل ابرو در ترکیب با ویژگیهای دیگر صورت متفاوت به نظر میرسد.
با این حال بهطورکلی میتوان به این نتیجه رسید افرادی که چهرههای عضلانی دارند بیشتر بهعنوان افراد سلطهطلب و آنها که لبخندی بزرگ بر لب دارند، افراد خوش برخورد و قابل اعتماد قضاوت میشوند. آنچه میتواند نگرانکننده باشد، تأثیر بزرگی است که یک نگاه زودگذر به چهره افراد بر قضاوت ما میگذارد.
دکترهارتلی اظهار کرد: اگر ما قضاوت خود را براساس این تاثیرات زودگذر بنا کنیم ممکن است مشکلساز شود، بهخصوص در دنیای امروز که ممکن است فقط یک عکس از کسی در شبکههای اجتماعی ببینیم و مجبور باشیم قضاوت خود را براساس آن شکل دهیم، اما از طرف دیگر این میتواند برای طراحان، نقاشان و عکاسان بسیار سودمند باشد و به این ترتیب بتوانند عکس یا طراحی خود را با همان تاثیری که مدنظرشان است، تولید کنند.