گلایه برخی از دعوت‌شدگان در این مراسم و تمایل زیادشان برای ملاقات با خانواده‌های گیرنده و نحوه گرفتن رضایت از خانواده بیمار مرگ مغزی سوالاتی بود که کتایون نجفی‌زاده رئیس اداره پیوند عضو وزارت بهداشت در گفت‌وگو با «شهروند» به آنها پاسخ داد.
برخی از دعوت‌شدگان که از خانواده اهدا‌کننده عضو بودند از نبود صندلی و بي‌نظمی در اجرای مراسم گلایه داشتند. چرا این اتفاق افتاد؟
ما از کل کشور برای این مراسم دعوت شده داشتیم، فکر نمی‌کردیم که 100درصد کسانی که دعوت شده بودند، به این مراسم بیایند، حالا هم اعلام شده تا برایشان صندلی بیاورند.
از میان کسانی که آمده‌اند، تقریبا بیشترشان می‌خواهند با خانواده گیرنده ملاقات کنند. چطور این اتفاق می‌افتد؟
غرفه‌ای با عنوان «طرح تمایل» در این مراسم در نظر گرفته شده، خانواده‌ها می‌توانند بروند آنجا، اعلام کنند که تمایل به دیدار دارند، بعد از آن واحد پیوند بیمارستان مسیح دانشوری، قرار ملاقاتی در همین واحد برایشان می‌گیرد.
بیشتر این افراد می‌خواهند گیرنده قلب را ببینند، دلیل چیست؟
بله، همین‌طور است، اما باز هم دلیل نمی‌شود که به راحتی با هم ملاقات کنند، گاهی حتی گیرنده تمایل ندارد اهداءکننده را ببیند، چون می‌ترسد بعدا برایش مشکلی پیش آید. چون خانواده اهداءکننده معمولا انتظاراتی دارند، برای نمونه می‌خواهند آن فرد به‌طور مرتب به آنها سر بزند یا خصوصیات اخلاقی و ایمانی فرزندشان را داشته باشد. به همین خاطر دیدار این دو گروه به سختی انجام می‌شود. البته گاهی هم خانواده اهداءکننده از خانواده گیرنده درخواست‌های مالی می‌کنند، به همین خاطر در کشورهای دنیا ارتباط این دو خانواده خیلی محدود است، حتی ما به آنها اجازه نمی‌دهیم با هم تلفنی صحبت کنند.
چه اتفاقات بدی تاکنون در این زمینه رخ داده؟
ما موردی داشتیم که خانواده اهداءکننده، به خانواده گیرنده گفته پدرمان به خاطر بدهی که داشت سکته کرد و مرگ مغزی شد، و انتظار داشتند که آن خانواده بدهی را بدهد. ما بعد از این ماجرا، برای دو خانواده تاکسی‌های جداگانه گرفتیم و به خانه‌هایشان فرستادیم. ما نخواستیم دیگر با هم ارتباط داشته باشند.
اتفاق خوب چه بوده؟
یک موردی بود که خانواده‌ای که پسرش در درگیری به قتل رسیده بود، اعضای بدن پسرش را اهدا کرد، قاتل اما به قصاص محکوم شده بود، بعد از این‌که این خانواده با خانواده گیرنده ملاقات کرد، شخصی که گیرنده قلب بود، از آنها خواست تا قاتل پسرشان را ببخشند، این اتفاق هم افتاد و آنها از قصاص چشم‌پوشی کردند.
بیشتر رضایت‌ها برای اهدای عضو چند ساعت پس از مرگ مغزی انجام می‌شود؟
72درصد زیر 6 ساعت رضایت می‌دهند، بیمار تا 14 روز ضربان قلب دارد، در این مدت تیم پزشکی برای گرفتن رضایت تلاش می‌کنند. اگر بیمار کارت اهدای عضو داشته باشد، این روند سریع‌تر طی می‌شود. معمولا 100درصد کسانی که کارت اهدای عضو دارند، پس از مرگ مغزی، اعضای‌شان اهداء می‌شود.
اگر خانواده رضایت ندهد چه اتفاقی می‌افتد؟
حتی اگر بیمار کارت داشته باشد اما خانواده راضی نباشد، پیوند انجام نمی‌شود. در بیشتر کشورهای دنیا هم همین‌طور است.
در سال‌های گذشته چه تعداد پیوند عضو داشته‌اید؟
تنها در بیمارستان مسیح دانشوری، طی 10سال، 960 مورد اهداي عضو داشتیم، هرکدام از اینها داستان خودشان را دارند.
میزان رضایت‌گیری برای اهدای عضو در سال‌های اخیر چقدر تغییر کرده؟
وقتی ما کارمان را شروع کردیم میزان رضایت‌گیری برای اهدای عضو تنها 5درصد بود، بعد از آن فرهنگ‌سازی کردیم و به 37درصد رساندیم، در مرحله دیگر علم مصاحبه با خانواده را یاد گرفتیم و میزان رضایت را به 66درصد رساند. حالا هم این روش‌ها را ایرانیزه کردیم به‌طوری‌که در 96درصد، خانواده‌ها برای اهدای عضو رضایت دارند. ما رتبه اول رضایت‌گیری از خانواده‌ها را در دنیا داریم.
منظور از ایرانیزه کردن روش‌های گرفتن رضایت چیست؟
یعنی کاری می‌کنیم که با فرهنگ ما مطابقت داشته باشد، ما شخصی را از واحد فراهم‌آوری اعضاء که زیر نظر وزارت بهداشت است، برای این کار انتخاب می‌کنیم.
محدودیت سنی برای اهدای عضو چگونه است؟
از نوزادی تا 82سالگی امکان اهدای عضو وجود دارد، کوچکترین شخصی که اهدای عضو داشته تاکنون یک نوزاد 11 ماهه بود.