یک‌سال پیش، دکتر ظریف در نطق خود در مجلس شورای اسلامی و به هنگام رأی اعتماد جهت تصدی پست وزیرامورخارجه خطاب به نمایندگان محترم تأکید کرد: «با ایجاد فرصت و کاهش تهدید، دایره دوستان را در منطقه و جهان گسترش می‌دهیم و با باور به توان خود آمادگی داریم که دیگر کنشگران صحنه سیاست خارجی را به روابط عادلانه و مبتنی بر همکاری متقابل با ایران وادار کنیم. امروز می‌توان اذعان نمود که روابط ایران و اتحادیه اروپا ظرف یک‌سال گذشته دستخوش تحولاتی سریع و رو به جلو بوده است؛ تحولاتی که در گام اول، مهم و لازم است ولیکن در گام‌های بعدی باید با اقدامات عملی دیگری قرین و همراه گردد تا نقطه عطفی در تاریخ مناسبات فیمابین به‌شمار آید. واقعیت غیرقابل انکار آن است که جمهوری اسلامی ایران در طول بیش از سه دهه، با تکیه بر سه اصل اساسی عزت، حکمت و مصلحت، ویژگی‌هایی بنیادین از مدل تعاملات خارجی خود را در معرض دید و ارزیابی بازیگران صحنه منطقه و جهان قرار داده است که در زمره راهبردی‌ترین شاخص‌ها برای انتخاب شریک استراتژیک از سوی کنشگران مهم در منطقه و جهان به شمار می‌آید. پایبندی به تعهدات (حتی قول سیاسی)، ثبات قدم و اجتناب از برخوردهای دوگانه، پشتیبانی و حمایت از دوستان منطقه‌ای و جهانی و بکارگیری تمامی امکانات برای اجرای توافقات با طرف‌های مختلف ازجمله این ویژگی‌هاست که به دفعات در حوزه‌های سیاسی، اقتصادی و دیگر عرصه‌ها مورد توجه همگان قرار گرفته است. چنانچه این شاخص‌های اصولی در چارچوب رویکرد و تعامل سازنده در دولت یازدهم مورد ارزیابی قرار گیرد، فرصت‌های فراوانی را برای بازیگران منطقه‌ای و جهانی و ازجمله اروپایی برای همکاری و تعامل با جمهوری اسلامی ایران فراهم می‌سازد. این سیاست جمهوری اسلامی در کنار سایر ویژگی‌های برجسته ایران اسلامی شامل مردم‌سالاری دینی، انسجام و وحدت ملی، حضور گسترده مردم در تصمیم‌گیری‌های سیاسی که آخرین نمونه آن خلق حماسه سیاسی در خردادماه 1392 و مشارکت وسیع مردم در یازدهمین دوره انتخابات ریاست‌جمهوری بود و همچنین وجود نیروی انسانی و جوان متخصص، وسعت سرزمین، منابع غنی انرژی، ذخایر فراوان معدنی، راه‌های مواصلاتی امن و ارزان و... موجب گردیده تا تصمیم‌سازان و تصمیم‌گیران سیاسی خارجی نتوانند بیش از این واقعیت‌های مشعشع و نمایان جمهوری اسلامی را نادیده بگیرند.
اهمیت جمهوری اسلامی ایران برای اتحادیه اروپا دارای مزیت‌های مختلف دیگری نیز هست:
1- بازار بیش از 70میلیون نفری
2- چسبندگی جغرافیایی ایران به حوزه‌های استراتژیک خلیج‌فارس، غرب آسیا، قفقاز و آسیای مرکزی
3- لنگرگاه ثبات سیاسی و امنیتی (جزیره ثبات) در منطقه‌ای بحران‌زده که از گسترش روزافزون تروریزم و افراط‌گرایی به‌عنوان تهدیدی برای کل جهان رنج می‌برد
4- نفوذ سیاسی و معنوی ایران در کشورهای اسلامی و به‌ویژه کشورهای همسایه
5- ظرفیت بالای تأثیرگذاری ایران در معادلات منطقه‌ای
6- توانمندی ایران در مدیریت مسائل منطقه‌ای ازجمله مبارزه با موادمخدر و مبارزه با تروریزم، افراطی‌گری و خشونت
7- ظرفیت ایران به‌عنوان یک کشور اصلی تولیدکننده انرژی در تنوع‌بخشی به منابع موردنیاز در اتحادیه اروپا
شاید توجه به مجموعه نکات پیش‌گفته است که کشورهای اروپایی را مجاب نموده تا تلاش جدیدی را برای اعاده مناسبات با ایران در حوزه‌های مختلف آغاز نمایند که نشانه بارز آن ارتقاي سطح تبادل هیأت‌های رسمی بین طرفین در سطح روسای دستگاه دیپلماسی بوده است.
نکته مهم و کلیدی این‌که لازمه دستیابی به هرگونه موفقیتی در این راستا برای اروپا آن است که اولا آسیب‌شناسی دقیق و واقع‌بینانه‌ای از سیاست‌های نادرست گذشته خود در قبال تهران به عمل آورد و ثانیا جسارت لازم را برای تحرکی فراتر از قالب‌های تعیین شده در چارچوب سیاست‌های یکجانبه‌گرایانه آمریکا داشته باشد.
در این صورت است که ظرفیت‌های بالقوه برای توسعه روابط، بالفعل درخواهد آمد و فرصت‌هایی پدیدار می‌گردد که طرفین در پرتو آن شاهد تحولاتی ازجمله:
1- تحرک بیشتری برای روان‌تر شدن مناسبات در ابعاد مختلف اقتصادی، سیاسی، فرهنگی، تجاری و غیره، به منظور تأمین منافع مشترک
2- افزایش همکاری‌ها برای تثبیت امنیت و ثبات کشورهای بحران‌زده منطقه ازجمله سوریه و عراق
3- تقویت همکاری‌های مشترک برای مقابله با تروریزم و افراط‌گرایی که خطر آن برای نقاط مختلف جهان ازجمله اروپا به سرعت درحال گسترش است.
4- تلاش برای ارتقاي وضع نامناسب و ناهنجار حقوق بشر در جهان از طریق گفت‌وگوهای صریح، منطقی و هدفمند خواهند بود.
منبع:
اداره مطبوعات و اطلاعات وزارت امور خارجه