| بی بیسی نیوز|
شهروند| با اینکه بخشهایی از بریتانیا از عواقب بزرگترین و شدیدترین سیل زمستانی در سالهای اخیر رنج میبرند، توجهها روی اینکه چگونه میتوان مانع وقوع سیل شد یا آن را کاهش داد، متمرکز شده است. در اینجا، بعضی از روشهای اصلی و اصول کاربردی، بیان میشود.
لایروبی (پاکسازی کف رودخانه، بندر، یا هر جایی که آب وجود دارد، با بیرون آوردن لجن، علف و زبالهها توسط ماشین لاروبی)
کشاورزان در منطقه «سامرست» در روستای موشلنی (Muchelney) در انگلستان ادعا میکنند که عدم لایروبی رودخانه، تأثیر جاری شدن سیل را در آن منطقه، در هفتههای اخیر بدتر کرده است. اما این مسأله که رودخانهها باید لایروبی شوند، هنوز واضح نیست.
آژانس محیطزیست میگوید درحالیکه لایروبی میتواند سبب بهبود وضع عمومی زهکشی (جذب و فرو رفتن آب) زمینها شود، اما با توجه به حجم عظیم آب در سیلهای بزرگ، نمیتواند مانع وقوع سیل توسط رودخانهها شود.
بزرگترین کمکی که لایروبی میکند، حذف ماسهها (ذرات رسوبی که از شنهای ریز، رس و ذرات کوچک سنگها ساخته میشود) از بستر رودخانه و بنابراین افزایش ظرفیت آن برای حمل آب به پاییندست (پایین رودخانه) است.
این پروسه معمولا با استفاده از یک بیل مکانیکی، یا پمپ خلأ نصب شده روی قایق یا حاشیه رودخانه صورت میگیرد تا ماسههای بستر رودخانه را جمعآوری کنند.
آژانس محیطزیست میگوید: «این پروسه، هزینهبر و گاهی نیز برای محیطزیست، مضر است و ممکن است باعث ضعیف شدن حاشیه رودخانه و بنابراین، تضعیف فونداسیون پلها، سدهای کوچک و سیلگیرهای حاشیه رودخانه شود و بعد از یک سیل عظیم، موجب تجمع حجم زیادی از گلولای و ماسه در مناطق با شیب کم شود که دوباره نیاز به لایروبی دارد.
سیلگیرها
در سالهای اخیر، آژانس محیطزیست، از طیف وسیعی از سیلگیرهای موقت (demountable" flood barriers) برای حفاظت بیشتر از مناطق مستعد سیل، استفاده کرده است.
سیلگیرهای فلزی سبک وزن قطعهقطعه، نسبتا کمهزینه هستند و میتوان از آنها در موقعیتها و وضعیتهای متفاوت، استفاده کرد و به محض پایین آمدن آب و رفع خطر سیل، آنها را بهراحتی و بهطور کامل برداشت.
سیلگیرهای قاب مانند (Frame barriers)، متشکل از بدنهای سخت و صلب هستند که پوشش غیرقابل نفوذ و نشتناپذیری دارند و از فشار آب و سیل، برای ثابت نگه داشتن خود در محل، استفاده میکنند.
سیلگیرهای موقت (Temporary barriers) میتوانند حتی به سیلگیرها و موانع ثابت و دایمی اضافه شوند؛ چنین سدهایی، هرچقدر محکمتر و مرتفعتر باشند، درجه حفاظت و میزان امنیت را بالاتر میبرند.
مدیریت طبیعی سیل
مدیریت سیل به صورت طبیعی، روش پایداری را جهت مدیریت سیلها ارایه میدهد و بر آن است که «مدیریت سخت» (hard engineering) مانند سیلگیرها یا دیوارههای بتونی را با تکنیکهای سنتی تکمیل کند. (مدیریت سخت، بهطورکلی به معنای اختلالهای کنترلشده طبیعی، توسط ابزارهای ساختهشده به دست انسان است).
این طرحهای سنتی و طبیعی، بر مداخلات با مقیاس کم، با هدف کاهش سرعت جریان همگرای آب، پیش از رسیدن آن به رودخانههای بزرگتر تکیه دارد.
خصوصیات سدهای طبیعی سیل، شامل موانع کوچک در راه آبها، خندقها و زمینها، یا ایجاد شکاف و بریدگی جهت انحراف مسیر آب به سمت خاکریز است که همه این موارد سبب تغییر و انحراف آب به سمت زمینهای باز و بزرگ میشود.
قرار دادن چالهها، استخرها و آبگیرها در خارج از کانال اصلی رودخانه، به معنای حذف موقتی آب از جریان اصلی آن است که موجب کاهش قدرت سیل میشود.
درختان نیز میتوانند به دفاع در مقابل سیل کمک کنند. کاشتن درختان بیشتر، باعث جذب بیشتر آب باران از خاک میشود. آژانس محیطزیست میگوید که مناطق بزرگ، باید برای ایجاد تفاوت واقعی، درختان زیادی بکارند و به احیای جنگلها کمک کنند.
درختان قطعشده در مناطق پر درخت نیز میتوانند در مقابل جریان آب قرار بگیرند و آبهای بسیار زیادی را در مناطق جنگلی، محصور کنند. گرچه چنین طرحهایی به نقشهها و مدیریت بسیار دقیقی نیازمند هستند.
زهکشی پایدار
زهکشی پایدار، مفهومی است که غالبا برای شهرها و مناطق شهری، خصوصا مناطق پست و کم ارتفاعی که مستعد سیلهای ناگهانی، بعد از بارانهای شدید و غیرمنتظره هستند، به کار میرود.
در مناطق شهری، مناطق وسیع بتونی و آسفالت و سنگفرشها، مانند پشتبام ساختمانها، نسبت به آب، نشتناپذیر هستند. آب باران، مستقیما به سمت خیابان و سیستمهای فاضلاب شهری هدایت میشود و به سرعت باعث مستغرق شدن آن میشود.
در بریتانیا، قانون سیل در سال 2010، سازندگان و مهندسان را ملزم کرد که آب باران را از سقف خانهها و خیابانها، به جای سیستم فاضلاب شهری، به زمین باز و قابل نفوذی هدایت کنند.
دستورالعملهای زهکشی پایدار، این را بیان میکنند که سطوح غیرقابل نفوذ باید با مواد قابل نفوذ، جایگزین شوند تا آب باران در زمین فرو رود. فرآیندی که آن را «نفوذ» (infiltration) مینامند.
آبگیرهای نگهدارنده «detention basins» بزرگ میتوانند برای جمعآوری آب باران و نگهداری آن ساخته شوند تا حجم آبهایی را که به رودخانههای شهری وارد میشوند، مدیریت کنند؛ درحالیکه این استخرها یا حوضچههای غیرقابل نفوذ میتوانند حجم و ظرفیت بیشتری برای نگهداری آب داشته باشند.