| امیرحسین راهداری |
شاخص پیشرفت اجتماعی برای مقایسه کشورها از نظر جنبههای مختلف پیشرفت اجتماعی توسط سازمان غیردولتی
The Social Progress Imperative
طراحی شده است. نسخه بتای این شاخص با در نظر گرفتن 50 کشور در آوریل سال 2013 منتشر شد و نوشته زیر حاصل از نتایج منتشر شده در گزارش سال 2014 این موسسه است. نتایج رتبهبندی سال 2014 شاخص پیشرفت اجتماعی نشان میدهد که ایران بین 132 کشور مورد بررسی رتبه کلی 94 را کسب کرده است. این شاخص «پیشرفت اجتماعی» را ظرفیت یک جامعه برای تأمین نیازهای ابتدایی شهروندان خود، فراهم کردن زمینه مناسب برای شهروندان و جوامع محلی برای ارتقاء و پایدارسازی کیفیت زندگی خود و ایجاد شرایطی برای استفاده تمامی اعضای جامعه از پتانسیلهای خود تعریف میکند. شاخص پیشرفت اجتماعی در مقایسه با شاخص توسعه انسانی و شاخص زندگی بهتر سازمان همکاری و توسعه اقتصادی که نشانگرهای اقتصادی و اجتماعی را با هم ترکیب میکنند، بیشتر بر جنبههای غیراقتصادی پیشرفت اجتماعی تأکید دارد. این شاخص از سه بعد اصلی تشکیل شده است: نیازهای ابتدایی شهروندان، بنیانهای رفاه و فرصت. هر بعد از چهار بخش تشکیل شده است و هر بخش شامل چند معیار خروجی میشود که باید سه شرط را رعایت کند: اعتبار داخلی، دسترسی عمومی و
پوشش جغرافیایی.
ضعیفترین شاخصهای عملکردی ایران در این رتبهبندی، در بخش فرصتسازی است که بیشتر بر مسائل حقوقی، آزادیهای شخصی و دسترسی به آموزش تمرکز دارد. یکی دیگر از مسائلی که باید به آن توجه کرد، دسترسی به اطلاعات و ارتباطات است که شامل تعداد خطوط تلفن همراه، دسترسی کاربران به اینترنت و شاخص آزادی مطبوعات میشود و ایران از نظر این بخش در رتبه 116 (امتیاز 06/35)
قرار گرفته است.
در کارتهای امتیاز شاخص پیشرفت اجتماعی، معیارهای بررسی شده با سه وضع ضعف نسبی، خنثی و قدرت نسبی مشخص شدهاند. این نسبت با بررسی عملکرد 15کشور با تولید ناخالص داخلی مشابه محاسبه شده است. بهترین رتبه ایران در سطح بخش مربوط به آب و بهداشت با رتبه 44 (امتیاز 46/93) و پایینترین رتبه مربوط به حقوق شخصی با رتبه 130 (امتیاز 82/5) است که به ترتیب دارای برچسبهای قدرت نسبی و ضعف نسبی هستند.
ترکیه، مهمترین رقیب اقتصادی ایران در منطقه، در رتبه شصتوچهارم (رتبه 44 در تولید ناخالص داخلی هر نفر)، یعنی 30 رتبه بالاتر از ایران قرار دارد.