| محمدمهدی پورمحمدی |
در یادداشت دیروز به مصاحبه مدیرکل مکرم و معزز اداره محترم نظام‌های پرداخت بانک مرکزی درخصوص جریمه پانصد تا هزار تومانی تراکنش ناموفق بانکی اشاره و یک مورد از رنج و فشاری که برخی از انواع تراکنش‌های ناموفق به کاربر بخت برگشته وارد می‌کند شرح داده شد. امروز به مثال دیگری مختصراً و تا حدی که احتمال می‌رود خواننده محترم تاب تحمل آن را داشته باشد می‌پردازم.
فکر کنید در سفر هستید، فقط یک‌میلیون تومان در حساب خود دارید، هزینه هتل شما هشتصدوپنجاه‌هزار تومان شده و شما یکصدوپنجاه‌هزار تومان بقیه را برای مخارج راه، بنزین و خورد و خوراک تا بازگشت به شهر خود در نظر گرفته‌اید. به حسابداری هتل مراجعه می‌کنید و کارت می‌کشید، یک پرینت به دست شما می‌دهند که روی آن نوشته شده: «تراکنش ناموفق. درصورت کسر وجه از حساب شما مبلغ فوق طی 72 ساعت به حساب شما واریز خواهد شد. در غیراین صورت ظرف مدت 45 روز... » شما پرینت را می‌گیرید و انگار نه انگار که فاجعه‌ای رخ داده است، آن را در جیب خود می‌گذارید و دوباره کارت می‌کشید، پیام این بار «پوز» که واقعاً و به‌طور اساسی «دک و پوز» انسان را در سفر می‌زند این است که موجودی شما کافی نیست. از حسابدار هتل خواهش می‌کنید که از طریق رایانه صورت حساب بانکی هتل را چک کند و از واریز وجه به حساب هتل اطمینان حاصل نماید. حسابدار لطف می‌کند و این کار را انجام می‌دهد، اما با کمال تأسف اطلاع می‌دهد که پول به حساب هتل منتقل نشده است. عصر پنجشنبه است، بانک‌ها تعطیل و امکان کمک گرفتن از بانکی که در آن حساب دارید ممکن نیست. محض استحضار عرض می‌شود که اگر عصر پنجشنبه نبود و بانک‌ها هم باز بودند باز کاری از شما ساخته نبود. در اینگونه موارد پاسخ مسئولان بانک‌ها این است که از هیچ‌کس کاری ساخته نیست و باید صبر کنید. بابا طاهر دراین‌باره فرموده است: «صبوری طرفه خاکی بر سرم کرد.»
شما آدمی متشخص که در مقابل خانواده خود آبرو و در دیار خود سر و سامانی دارید، فقط به خاطر این‌که «شاپرک» در سفر و حضر سر شما را سرسری می‌تراشد، در طرفه‌العینی و چشم به‌هم زدنی، در دیار غربت به یک ابن‌السبیل تمام عیار و مستحق صدقه و زکات تبدیل می‌شوید و اگر همان‌جا روی زمین بنشینید و از دست بانکداری فشل تاریخ گذشته و ناکارآمد زار بزنید حق دارید. پولتان رفته یک جایی در فضای مجازی که نمی‌دانید کجاست. مابقی موجودیتان کافی نیست. هتل پولش را می‌خواهد. تا هفتاد و دو ساعت هیچ کاری از شما و شاپرک و هیچ‌کس دیگری ساخته نیست. تازه پس از هفتاد و دو ساعت شاپرک فقط حاضر است عرض‌حال شما را ثبت الکترونیک کند. پس از سه روز پیام می‌دهد که هیچ مغایرتی مشاهده نشد. حالا پس از هفتاد و دو ساعت + سه روز بعد از تعطیلات ممکن است هتل از حساب خود پرینت بگیرد و مسأله شما حل شود و گرنه بانک مربوطه بیست روز دیگر که می‌کند به عبارت هفتاد و دو ساعت + سه روز + بیست روز مشکل شما را حل می‌کند. شما خانواده پنج‌نفره چهار روزه آمده بودید سفر یک زیارتی و سیاحتی بکنید حالا پنج‌نفری از استیصال دارید در پیاده‌رو زمین را گاز می‌زنید. اما اصلاً نگران نباشید، زیرا اداره کل محترم نظام‌های پرداخت بانک مرکزی فکر همه جایش را کرده است. در مورد مثال یادداشت دیروزی یعنی همان خرید موبایل، تراکنش «ناموفق‌نما» و بی‌خرجی ماندن تا آخر ماه، بعد از بیست و شش روز که شما توانستید پول فراری و گم‌شده خود را برگردانید، باید به نماینده بانک مرکزی که همان شاپرک باشد اثبات کنید که مقصر نبوده‌اید. پس از اثبات جرم شاپرک مدیرکل محترم نظام‌های پرداخت بانک مرکزی-چقدر هم اسم این اداره کل طولانی است- دست در جیب پر فتوت و کیسه کرم بانک مربوطه کرده و یک اسکناس پانصد تومانی مچاله پاره پوره-به علت مقرون به‌صرفه نبودن مدت‌هااست اسکناس پانصدتومانی نو چاپ نمی‌شود- بابت حق‌القدم به حساب شما واریز می‌کند. ما از کجا می‌فهمیم که اسکناس پاره به حساب ما واریز شده است؟ از آن‌جا که هر وقت می‌رویم بانک پانصدتومان مرحمتی را وصول کنیم همان اسکناس پاره را تحویل ما می‌دهند. البته فعلاً به آن اعتراضی نداریم، زیرا این پارگی با هفتاد و پنج سانتی‌متر چسب نواری به مبلغ حدوداً سیصد تومان قابل ترمیم است و هرچه نباشد تهش دویست تومان باقی می‌ماند. خبر مسرت‌بخش و شادی‌آفرین دومی هم این است که: چون مبلغ ششصد‌هزار تومان شما به مدت بیست و شش روز معلوم نیست کجا بوده، اگر توانستید حقانیت خود و مقصر بودن بانک مربوطه یا شاپرک را اثبات کنید به ازای هر شبانه‌روز خواب پول، پانصد و پنجاه و هشت تومان به حساب شما واریز خواهد شد. محاسبه روزانه پانصد و پنجاه و هشت تومان دومی به این شرح است: ششصد‌هزار تومان با نرخ 34% یعنی یک خط کسری می‌کشید صورت آن می‌شود ششصد‌هزار ضربدر 34 و مخرج آن 100 ضربدر 365 پاسخ آن می‌شود به عبارت 558 تومان. از آن‌جا که ما مشتری بانک هستیم و جزء مقامات بانک نیستیم طبیعتاً حق اعتراض نداریم، اما به نظر می‌رسد با لحاظ کردن تمامی جنبه‌های احتیاطی حق سؤال داشته باشیم. علیهذا جسارتاً از جناب مدیرکل سؤال می‌کنیم که اگر شما گذارتان به یک اداره‌ای بیفتد و به مدت بیست و شش روز آزگار کار و زندگیتان را به امان خدا رها کنید، مدام تلفن بزنید و به نوارهای از قبل ضبط شده گوش بدهید و به شما بگویند که در دست بررسی است، آخرش هم بگویند مغایرتی مشاهده نشد و باید شخصاً مراجعه کنید، و پس از بیست و شش روز حرص و جوش خوردن که توانستید رئیس را ببینید و شرح آن هجران و آن خون جگر را واگویه کنید، رئیس دست در جیب مبارک کند و یک پانصد تومانی پاره پوره بابت حق‌القدم به شما بدهد و به رئیس دفتر خود دستور دهد بابت هر شبانه‌روز انتظار و پشت در اتاق مدیر خوابیدن پانصد و پنجاه و هشت تومان به حساب شما واریز کند، چه حالی به شما دست می‌دهد؟ خواهشمند است این مردم را هم از خودتان بدانید و به آنها حق بدهید که در این مورد حالی شبیه همان حال شما به آنها دست بدهد، لطفاً!
در مورد مثال دوم، پس از آن همه مصیبات وارده، اگر بتوانید عیال و اولاد را در هتل گروگان گذاشته و عصر روز پنجشنبه خودرویتان را به‌علت شرایط اضطراری و نیاز فوری به دوازده‌میلیون تومان زیر قیمت قولنامه کرده و با این قول که هفته آینده دوباره بار و بندیل سفر بسته و برای قطعی کردن معامله برگردید، پنج‌میلیون تومان علی‌الحساب بگیرید، قادر خواهید بود پول هتل را بپردازید و با قطار و اتوبوس به شهرتان برگردید و در خوشبینانه‌ترین حالت بین شش تا بیست و شش روز پولتان را از آن عقرب جراری که بر آن نام شاپرک گذاشته‌اند وصول کنید. اما جای نگرانی نیست زیرا شما خوشبخت‌تر از آن خریدار موبایل هستید، زیرا علاوه بر آن پانصد یا هزار تومان حق‌القدم، روزانه مبلغ هفتصد و نود و یک تومان بابت خواب پول به حسابتان واریز خواهد شد. خدا بدهد برکت. باور کنید آن‌قدر شرمنده اداره کل مربوطه در بانک مرکزی شده‌ام که سراپا شده‌ام خیس عرق و فکر می‌کنم چند تا مارمولک شیطان روی تیره پشتم درحال بالا و پایین رفتن هستند.
خدا را شکر تا این‌جا پای جان در میان نبود فقط معطل‌ماندن در خرجی خانه و ابن‌السبیل شدن در سفر بود. فکرش را کرده‌اید که اگر کسی خدا نکرده در بیمارستان تراکنشش ناموفق شود چه بلایی سرش می‌آید؟ فردا راجع به آن خواهید خواند.