راضیه زرگری| معمولاً هنگام خريد مواد شوينده افراد تنها به يك مورد توجه دارند و آن قدرت پاك‌كنندگي است. بخش زيادي از صابون‌ها، خوشبوكننده‌ها، سفيد‌كننده‌ها، نرم‌كننده‌ها، ضدعفونی‌کننده‌ها، جرم‌گيرها و... به علت پاكيزگي و زدودن میکروب و معطر کردن هوا مورد استفاده قرار مي‌گيرند، غافل از اين‌كه مواد شيميايي و سمي موجود در ترکیبات اكثر اين محصولات برای سلامت مضر هستند و باعث آسیب‌های پوستی و تنفسی و حتی موارد حادتر و جدی‌تر مثل آسیب به ریه و تخریب مخاط‌ها می‌شود.
مطالعات جدید حوزه سلامت نشان می‌دهد دو ماده اولیه تشکیل‌دهنده فعال که معمولا در مواد شوینده و ضدعفونی کننده‌های خانگی استفاده می‌شود، باعث کاهش قدرت باروری در موش‌های آزمایشگاهی شده است؛ براساس مطالعه‌ای جدید که در مجله فناوری باروری منتشر شده، یافته‌های این پژوهش باعث افزایش نگرانی در مورد این‌که چگونه این مواد می‌تواند تولید مثل در انسان را تحت‌تأثیر قرار دهد، شده است.
این اولین‌بار نیست که مطالعات پزشکی نشان می‌دهد مواد شیمیایی رایج در مصارف خانگی در قدرت باروری و تولید مثل انسان تأثیر می‌گذارد.سال گذشته اخبار پزشکی مطالعه‌ای منتشر کرد که توسط محققانی در بیمارستان زنان در بوستون انجام شده بود و نشان می‌داد بیسفنول آ (BPA) ماده شیمیایی مورد استفاده در پلاستیک‌ها می‌تواند منجر به ناباروری در زنان شود. در مطالعه اخیر که به سرپرستی دکتر تری هروبک از کالج دامپزشکی ایالت ویرجینیا مریلند انجام شده است، محققان دریافتند که دو ماده شیمیایی آلکیل دی متیل بنزالکونیوم کلرید (ADBAC) و دیدسیل دیمتیلامونیوم کلرید (DDAC) که مواد تشکیل دهنده محصولات شوینده محسوب می‌شوند، اثر مشابهی در باروری موش‌های آزمایشگاهی داشته است.
این گروه از متخصصان آمریکایی در بررسی‌های خود دریافتند دو ترکیب فعال در محصولات ضدعفونی‌کننده و شوینده به کاهش قابل توجه قدرت باروری در موش‌ها منجر می‌شود. این ترکیبات شیمیایی در شوینده‌های خانگی و ضدعفونی کننده‌های مورد استفاده در بیمارستان‌ها، درمانگاه‌ها یا مراکز تهیه و تولید مواد خوراکی وجود دارد. دکتر «تری هروبک» در این رابطه می‌گوید: به‌نظر می‌رسد این ترکیبات شیمیایی در خانه‌ها نیز وجود دارند اما با این حال هنوز در مورد این‌که آیا این ترکیب‌ها برای انسان مضر هستند یا نه، به‌طور دقیق نمی‌توان اظهارنظر کرد. این ارتباط زمانی آشکار شد که کارکنان مرکز نگهداری حیوانات پیش از لمس کردن موش‌ها، دست‌های خود را با مواد ضدعفونی‌کننده شست و شو می‌دادند و متخصصان متوجه شدند که این مواد ضدعفونی‌کننده موجب کاهش قدرت باروری در موش‌ها شده بود. به گفته دکتر هروبک، این مواد شیمیایی از سال‌ها قبل در اطراف ما وجود دارند و به‌طورکلی این‌طور به نظر می‌آمدند که برای سلامت ضرری ندارند و به همین دلیل است که مطالعات جدی برای تأیید این تأثیر منفی انجام نشده بود.
ADBAC و DDAC باعث کاهش باروری در موش‌های آزمایشگاهی
به گفته دکتر هروبک، ADBAC و DDAC دو ماده‌ای هستند که در دهه 1950 و 1960 به‌عنوان ترکیبات شیمیایی مورد بررسی قرار گرفتند با این وجود هرگز این ترکیبات از نظر ایمنی و سمی بودن مورد بررسی دقیق قرار نگرفته‌اند. در دهه 1980، محققان مسمومیت تست‌های آزمایشگاهی خوبی در مورد این دو ترکیب انجام داده‌اند که در این مطالعه به ما کمک کرد. این دستورالعمل‌ها و قوانین و تمام تحقیقات روی این مواد شیمیایی که تا پیش از این اتفاق افتاده است تحقیقات ما را به‌طوری قابل تعمیم و قابل اعتماد می‌کند.
با این وجود یک تجربه و مشاهده آزمایشگاهی، این تیم تحقیقاتی را برآن داشت که تست‌های عمیق‌تری روی این ترکیبات انجام دهند. کاهش باروری در موش‌ها همان‌طور که اشاره شد زمانی به‌عنوان پدیده مشکوک مورد مطالعه قرار گرفت که کارکنان آزمایشگاه قبل از دست زدن به موش‌ها، دست خود را با مواد ضد عفونی‌کننده که شامل ADBAC و DDAC بود، شست‌وشو دادند. مشاهدات مشابه این تیم تحقیقاتی پیش از این توسط پاتریشیا‌هانت، از دانشگاه ایالتی واشنگتن هم تجربه شده بود. همین تجربه یکسان دکتر هروبک و‌هانت را بر آن داشت تا تصمیم به بررسی بیشتر این ارتباط بگیرند. آنها دریافتند که زمانی که موش‌ها در معرض ترکیبات ADBAC و DDAC قرار گرفتند، زمان به مراتب طولانی‌تری تا بارداری بعدی داشتند و وقتی موش‌ها باردار شدند، تعداد نوزادانی که به دنیا آوردند از تعداد رایج و معمول کمتر بود. علاوه بر این، 40درصد از موش‌های ماده که در معرض این مواد شیمیایی قرار گرفته بودند در اواخر دوران بارداری یا هنگام زایمان مردند.
دکتر هروبک اشاره می‌کند که اگر چه به نظر می‌رسد این مواد شیمیایی برای موش‌ها سمی باشد،هنوز نمی‌توان با اطمینان گفت که ترکیبات اثر مشابهی در انسان داشته باشد. اما با توجه به استفاده گسترده از این ترکیبات در محصولات شوینده و ضدعفونی کننده، تحقیقات بیشتر با تمرکز بر عواقب بالقوه آنها در تولید مثل انسان ضروری است.
دکتر هروبک اضافه می‌کند: اگر این مواد شیمیایی برای انسان سمی هستند، به همین شکل می‌تواند در کاهش قدرت باروری در انسان هم موثر باشد همان‌طور که در دهه‌های اخیر شاهد هستیم پدیده ناباروری به شدت در جوامع رشد داشته و نیاز روز افزون به فناوری‌های باروری کمکی مثل لقاح آزمایشگاهی به میزان قابل توجهی دیده می‌شود. این متخصص پیشنهاد می‌کند که یک مطالعه اپیدمیولوژیک می‌تواند به درک دقیق‌تر این‌که آیا زنانی مانند کارکنان بهداشتی که به صورت گسترده در معرض ADBAC و DDAC قرار دارند، در باروری مشکل دارتر از افراد عادی هستند؟ کمک کند.
اوایل‌سال جاری یافته‌های مطالعه‌ای نشان داد که مواد شیمیایی موجود در خمیر دندان و کرم‌های ضدآفتاب می‌تواند عملکرد اسپرم را تحت‌تأثیر قرار دهد.