شهروند| البرز جنوبی این روزها حال و روز خوبی ندارد و به حیات خلوت شکارچیان تبدیل شده و سطل زباله بزرگی است برای گردشگران. نه باغاتش از تخریب و ساخت و ساز در امان است و نه حاشیه رودخانه‌اش. رتبه سوم زمین‌خواری در کشور را داراست و می‌گویند در مشکلات زیست‌محیطی غلت می‌زند. مشکلات زیست‌محیطی البرز جنوبی مال امروز و دیروز نیست، سال‌های‌سال است، از روزگاری که استان البرزی وجود نداشت و کرج شهری پرجمعیت زیر سایه پایتخت بود، مشکلات زیست‌محیطی آن هم زیر سایه مشکلات بزرگتر پایتخت، رشد کرد، بزرگ و بزرگتر شد و حتی به فاجعه تبدیل شد. حالا بیش از چهار‌سال از روزی که البرز به سی و یکمین استان کشور تبدیل شد، می‌گذرد. مشکلات زیست‌محیطی در این مدت این استان یا به عبارتی البرز جنوبی را همراهی کرد.
در این خشکسالی، مردم استان حتی از آب رودخانه‌ای که از آن می‌گذرد، هم محروم هستند. به گفته حسین محمدی مدیرکل حفاظت محیط‌زیست البرز، کل ظرفیت آبی رودخانه کرج حدود 450 تا 500 میلیون مترمکعب است که از این میزان 350میلیون مترمکعب حقابه شهر تهران است و عملا کرجی‌ها از آب این رودخانه محروم هستند. این محرومیت به کاهش کیفیت آب مصرفی در این استان منجر شده است، محمدی در این خصوص می‌گوید: «تنها حدود پنج‌درصد از آب سد کرج برای شرب به این کلانشهر منتقل می‌شود. حدود 90درصد آب شرب کرج از 300 حلقه چاه تأمین می‌شود که متأسفانه به علت خشکسالی و عدم تزریق آبهای سطحی، براساس گزارش امور آب، سالانه در دشت کرج و دشت کردان با یک متر افت آب مواجه می‌شویم؛ این باعث شده تا آب مورد نیاز کلانشهر کرج با افت کیفت مواجه شود که برای افزایش کیفی آب، بخشی از آب سد کرج را با آب چاه‌ها مخلوط می‌کنند و پس از آن در چرخه مصرف قرار می‌گیرد.»
او با اشاره به این‌که در‌سال آبی گذشته در البرز با حدود 30درصد کاهش بارندگی مواجه بودیم و این امر باعث کاهش ذخیره آبی سدهای کرج و طالقان شده است، ادامه می‌دهد: «در حال حاضر به‌طور متوسط حدود 7 تا 8 مترمکعب بر ثانیه، آب از سد کرج به تهران منتقل می‌شود، به‌گونه‌ای که خروجی سد کرج تا سه برابر ورودی آن است.»
مشکل مدیریت پسماند که بسیاری از مناطق کشور با آن روبه‌رو هستند هم یکی دیگر از مشکلاتی است که محیط‌زیست البرز جنوبی را تهدید می‌کند. محمدی در این خصوص می‌گوید: «برای مدیریت فاضلاب‌های روستایی نیز کار اساسی صورت نگرفته است. در سال جاری طی مکاتباتی با وزیر نیرو درخصوص اختصاص ۲۰میلیارد تومان برای جمع‌آوری و تصفیه فاضلاب روستایی و دوره‌های آموزشی برای مراکز خدماتی صاحبان واحد‌ها برگزار شد تا تمام فاضلاب با نظارت محیط‌زیست جمع‌آوری و به‌جای تخلیه در رودخانه در مکان‌های مناسب تخلیه شوند.» این در حالی است که به گزارش نسیم، درحال حاضر شورای شهر آستارا و بخشداری برای مدیریت زباله با مشکلات و مسائل مالی مواجه‌اند و بنا دارند مدیریت زباله را به بخش خصوصی منتقل کنند.
مدیر کل حفاظت محیط‌زیست البرز، با اشاره به این‌که حدود ۹۰درصد فاضلاب‌های استان وارد محیط‌زیست می‌شود، خاطرنشان می‌کند: «به لحاظ شاخص مدیریت فاضلاب این استان دچار یک عقب‌ماندگی ۱۰-۱۵ ساله نسبت به دیگر استان‌ها ست و درحالی‌که در کشور میانگین انشعابات متصل به شبکه حدود ۵۰ است، در استان البرز این شاخص ۱۹درصد است، از تعداد انشعاباتی که متصل به سیستم تصفیه این شاخص ۲۵-۳۰درصد است اما در استان البرز این شاخص ۶درصد است که یک فاجعه محسوب می‌شود. یعنی فاضلاب در محیط‌زیست رها می‌شود و مشکل آلودگی خاک‌وآب‌های زیرزمینی را ایجاد و سلامت مردم را به خطر می‌اندازد.»
صنایع بزرگ و کوچکی که در استان قرار دارند و شهرک‌های صنعتی حاضر در منطقه هم تهدید دیگری برای محیط‌زیست البرز جنوبی محسوب می‌شوند، غالبا تصفیه‌خانه فاضلاب ندارند و فاضلاب صنعتی آنها بدون هیچ ملاحظه‌ای وارد محیط‌زیست می‌شود. محمدی در این‌خصوص می‌گوید: «در استان البرز 12 شهرک و نواحی صنعتی فعال وجود دارد که از این تعداد، فقط سه شهرک دارای تصفیه‌خانه فاضلاب است. درحالی‌که میزان تولید فاضلاب صنعتی در استان حدود 5هزار مترمکعب در روز است که از این میزان حدود چهار‌هزار و 500 مترمکعب روزانه تصفیه شده و مابقی به‌طور غیراصولی وارد محیط می‌شود.»
می‌گویند البرز جنوبی، حیات‌خلوت شکارچیان است. محمدی در این خصوص می‌گوید: «منطقه البرز جنوبی با توجه به اتصال به البرز مرکزی و این‌که بخش‌هایی از این منطقه در محدوده استان تهران است، درواقع به حیاط‌خلوت شکارچیان تبدیل شده است. اما طی مذاکرات و توافقاتی با مدیرکل محترم محیط‌زیست استان تهران که به‌زودی مکتوب می‌شود، تلاش داریم تا با پوشش بخش‌های واقع در محدوده جغرافیایی استان تهران، حیاط‌خلوت را از دست متخلفان نجات دهیم.»
استان البرز در حریم رودخانه کرج و جاده چالوس با تجاوز به حریم رودخانه و تغییر کاربری‌های غیرمجاز زیادی روبه‌روست، این تجاوزات به‌خصوص در دهه گذشته بسیار دامن زده شده است و براساس گزارش سازمان جنگل‌ها و مراتع کشور این استان پس از تهران و مازندران رتبه سوم زمین خواری را داراست. محمدی هم تجاوز به حریم رودخانه و تغییر کاربری‌های غیرمجاز را از مشکلات منطقه می‌داند و می‌گوید: «در حریم رودخانه و جاده چالوس با تجاوز به حریم رودخانه و تغییر کاربری‌های غیرمجاز یا تصرفات اراضی ملی مواجه ایم. گرچه براساس مصوبه شورایعالی امنیت ملی در‌سال 82، بسیاری از ساخت‌وسازهای غیرمجاز حاشیه سد و رودخانه کرج تخریب شد.»
چندین سال پیش، باغ ۳۵۰ هکتاری سیب به بنیاد شهید و بخشی از آن در حدود ۸۰ هکتار هم به دانشگاه علامه طباطبایی واگذار شد، این واگذاری برای باغ سیب کرج خوش‌یمن نبود. محمدی درخصوص سرنوشت باغ سیب کرج هم می‌گوید: «در حال حاضر باید اعلام کنم که این باغ به‌دلیل نگهداری نامناسب، قطع درختان به بهانه بی‌آبی و احیای باغ، از بین می‌رود. امسال 2هزار اصله درخت به بهانه احیای درختان سیب از این باغ قطع شد درحالی‌که احیای باغ باید با قطع تدریجی انجام شود. اگر خیزش عمومی مردم با آگاهی بالا و حضور مدیران حفاطت محیط‌زیست و جهاد کشاورزی در کنار مردم نبود مشخص نبود سرنوشت این باغ چه می‌شد.»
مدیرکل محیط‌زیست البرز، در جریان بازدید خبرنگاران از این استان و مشکلات زیست‌محیطی استان، از ارسال نامه‌ای به معصومه ابتکار، رئیس سازمان محیط‌زیست برای نجات باغ سیب خبر می‌دهد و می‌گوید: «در خصوص باغ سیب نامه‌ای به معاون رئیس‌جمهوری ارسال و خواستیم مانند گذشته از آن محافظت شود. در این رابطه تقاضا داریم این باغ با حفظ کاربری در اختیار شهرداری یا موسسه تحقیقاتی جهاد کشاورزی قرار بگیرد، چرا که درحال حاضر 30درصد از باغ سیب خشک شده و کارکرد لازم را ندارد، حتی 350 هکتاری که در اختیار دانشگاه علامه طباطبایی قرار دارد هم وضع مطلوبی ندارد.»
حالا البرز جنوبی که روزگاری به دلیل آب و هوای خوب، منابع آبی بی‌نظیر، باغات سرسبز و درختان کهن معروف بود، در چنگال مشکلات زیست محیطی گرفتار شده، زمین‌خواری برای سود بیشتر و داشتن زمین‌هایی مرغوب با آب‌وهوای مناسب در آن بی‌داد می‌کند و بولدوزرها، مشتری اصلی باغات سرسبز آن برای تخریب و ساخت‌وساز هستند. البرز جنوبی حال و روز خوبی ندارد و در مشکلات زیست‌محیطی غلت می‌زند.