به مناسبت روز داروساز دكتر خيرالله غلامي؛ استاد دانشگاه، سرپرست داروخانه‌هاي دانشكده داروسازي دانشگاه تهران و رئيس مركز اطلاع‌رساني داروخانه سيزده آبان به همراه دكتر محمدرضا جوادي، دانشيار دانشكده داروسازي و مديرمركز اطلاع‌رساني داروخانه سيزده آبان، در يك نشست خبري گزارشي از كارنامه سه دهه خدمات دارويي و مراكز اطلاع‌رساني را براي اصحاب رسانه تشريح كردند.
در اين گزارش، دو مدير ضمن ارایه آماري مبني بر پاسخ‌گويي داروخانه‌هاي سيزده آبان به 4/2 ميليون مراجعه كننده درسال،  بر لزوم انتقال تحولات علوم نوين دارويي به عموم مردم و همچنين افزايش سطح مطالبات اجتماعي از اين حوزه، تأكيد كردند. ايشان با ذكر تاريخچه‌اي از تأسيس مجموعه داروخانه‌هاي سيزده آبان (شامل بيست داروخانه آزاد مستقر و بيمارستاني در سطح شهر وابسته به دانشكده داروسازي دانشگاه تهران) و سهم نقش آفرينيِ مؤسسان و مديران قبل، سخنان خود را آغاز و در ادامه به توصيف فرآيندها، تعريف مفاهيم نوين خدمات دارويي و معرفي امكانات و ابزار موجود پرداختند.
نكوداشت زحمات مديران گذشته؛
 الگوي مديريتي شايسته
سرپرست داروخانه‌هاي دانشكده داروسازي دانشگاه تهران، باشكوه‌ ‌ترين سال‌ ‌هاي عمر داروخانه‌هاي سيزده آبان را سال‌هايي از جنگ برشمرد كه مسئولان كشور در شرايط و مضايق سخت دوران جنگ، وظيفه توزيع مناسب و عادلانه داروها را برعهده اين سازمان گذاشتند. تلخ‌ترين خاطره‌ها نيز به زعم او تجربه مرداد 91 تا آبان 92 بود كه رشد ناگهاني و 300درصدي دلار، سبب شد تا به رغم وجود انواع امكانات  و دارو در كشور، منطق سرمايه‌اي بازار بر عواطف انساني و اخلاق غلبه كند. او اين دوره را آزموني بسيار سخت براي خدمت‌رسانان ناميد و اذعان كرد كه اگر آن نيروي مثبت هنگفت و از خودگذشتگي و پشتكار مؤسسان، مديران و كاركنان در سال‌هاي تأسيس و جنگ نبود، شايد امروز نيز روحيه و تلاش شبانه‌روزي كاركنان و متخصصان داروخانه‌هاي دانشكده داروسازي زبانزد نمي‌شد. مؤسس داروخانه دانشكده داروسازي دانشگاه تهران؛ دكتر فرسام، عاشقانه و با سرمايه  شخصي‌اش اين مركز خدمت‌رسان دولتي را راه‌اندازي كرد. پس از او ساير مديران؛ آقايان دكتر جاويدان‌نژاد، خويي، سياست نژاد و نقدي هريك، بسته به مدت تصدي، بر توسعه سازمان و تربيت نيروهاي زُبده همت گماردند. اين تاريخچه‌ افتخارآميز از يك سو به گروه بزرگي از داروسازان و اساتيد برجسته دانشگاه‌هاي كشور كه تغييرات تدريجي علوم محض داروسازي را به علوم كاربردي و باليني درك كرده‌اند وامدار است و از سويي ديگر ميداني مؤثر براي كارآزمودگي مديران اعم از معاونين وزارتخانه‌اي يا مديران دارويي در سازمان‌هايي چون تأمين اجتماعي و كارخانجات (كه نظام دارويي كشور را اداره مي‌كنند) تبديل شده است. مديراني چون دكتر احمدياني، كبريايي‌زاده، منتصري، پيرصادقي و ده‌ها نام ديگر همگي زماني همكاران اين مجموعه بوده‌اند.
تحولات بنيادين در مفاهيم و فرآيندها
دكتر محمدرضا جوادي با اشاره به اين كه تفكر خدمت‌رساني دارويي نه در ايران، بلكه در كشورهاي مُبدع اين تفكر، اعم از كانادا، استراليا و آمريكا نيز در حوزه تئوري و اجرا با چالش‌ها و معضلاتي عديده
روبه رواست؛ گفت: «چون اساس اين تفكر بر پايه وسعت روزافزون دانش و تغيير نگاه الگوي سنتي و قديم از تشخيص و درمان انفرادي بيمار توسط يك پزشك به يك تيم مشورتي ميان چند متخصص امري پذيرفته است، لذا مي‌بايست با روش‌هاي علمي به استقبال مشكلات و معضلات پيش‌رو رفت.» وی داروخانه‌هاي سيزده آبان را به دليل قابليت‌هاي ذاتي‌اش سازماني بسيار توانمند براي حل و فصل مشكلات تئوري و اجرايي دانست. برخي آثار و كتبي كه توسط متخصصان و داروسازان باليني در اين مركز تدوين و تأليف شده (مانند داروشناسي نسخه‌هاي دارويي، اصول اطلاع‌رساني يا راهنماي منابع اطلاعات دارويي و...) بدون اين كه نمونه‌هاي بيروني داشته  باشند، منشأ توليد، گسترش و مبادله دانش روز هستند كه ممكن است برابر توصيه‌ها به زبان‌هايي ديگر نيز ترجمه شوند. برخي ديگر اما گردآوري آخرين دستاوردهاي اين حوزه از نقاط دور و نزديك‌اند كه هدف آنها تبيين مباني نظري و هم افزايی مهارت‌هاي كاربردي در ميان داروسازان باليني است. دكتر غلامي با اشاره به اين كه در تفكر داروسازي باليني كماكان پزشك مسئول مستقيم تشخيص و درمان بيماري است، گفت: «بسياري از مردم، پزشكان و حتي همكاران خود ما فكر مي‌كنند كه داروسازي باليني نوعي مداخله در وظايف پزشك است. درحالي كه چنين نيست و داروسازي باليني با توجه به گستردگي روز افزون علوم دارويي، تغييرات مستمر در تركيبات ساختاري داروها و تغييرات مستمر در متغيرهاي ميداني و مطالعاتي، عالي‌ترين مقام مشاوره‌اي در كنار پزشك معالج براي تجويز منطقي و بهينه دارواست.» همچنين با توجه به پيشرفت علوم تخصصي، به نظر مي‌رسد كه داروسازي باليني نيز مي‌بايست در بخش‌هاي مختلف درمان مانند گوارش، قلب و عروق، مغز و اعصاب و ...  مسير تخصصي خود را بپيمايد كه گروهي از داروسازان باليني آغازگر اين راه نيز هستند.
معرفي امكانات، منابع و كاستي‌ها
در نظام سلامت كشوري مانند آمريكا كه تغيير رويكرد بيمارمحور را در علوم داروسازي خود در دستور كار قرار داده است، تربيت حدود14 هزار داروساز باليني طي 30 سال گذشته، به ازاي حدود140 هزار داروساز عمومي صورت گرفته‌است. در كشور ما، اين نسبت‌ها چندان مطلوب نيست يعني امروز طبق يك ارزيابي اوليه، حدود 15 هزار داروساز عمومي فعال و درحال خدمت‌ در كشور حضور دارند، ما به ازاي حدود تنها 100 داروساز باليني. اين آمار،  نشان از كم‌توجهي نسبي مسئولان به رويكرد بيمارمحور در نظام سلامت كشور است. امكانات مجموعه‌هاي داروخانه‌هاي سيزده آبان، وابسته به دانشكده داروسازي دانشگاه تهران به‌گونه‌اي است كه مي‌تواند در تربيت نسل‌هاي آتي داروسازان باليني متخصص و عمومي، متمركز شود. به همين ترتيب ساير مراكز آموزش عالي و دانشگاهي مي‌توانند با ورود به اين حوزه، تغيير نگرش به علوم نوين دارويي و تغيير رفتار اجتماعي در نظام سلامت كشور را بر محورهاي شاخص توسعه انساني، صحه بگذارند.
مي‌توان خدمات داروخانه‌هاي سيزده آبان را به‌صورت زير دسته‌بندي كرد:
1- عرضه مستقيم دارو در داروخانه‌هاي مستقر در سطح شهر و داروخانه‌هاي بيمارستاني.
2- راه‌اندازي مركز داروپزشكي سيزده آبان با پاسخگويي و ارایه خدمات مشاوره‌اي مستقيم و رايگان به مردم  جهت ارتقاي سطح دانش و آگاهي‌هاي عمومي به شماره تماس82101.
3- تأسيس مركز تحقيقات تجويز و مصرف منطقي دارو با رويكرد پژوهشي و مطالعات ميداني.
4- تأليف، تدوين و ترجمه مجموعه‌اي از منابع و كتب تخصصي و عمومي در حوزه علوم نوين دارويي.
5- تربيت متخصصان و تكنیسين‌هاي كارآزموده در محيط‌هاي درماني و داروخانه‌ها.
6- تأسيس و راه‌اندازي بخش «مراقبت‌هاي دارويي» در بيمارستان‌هاي وابسته به دانشگاه علوم پزشكي تهران، جهت ارایه و ارتقاي خدمات تخصصي دارويي به بيماران، همچنين پايش يا مانيتورينگ دارو و عوارض آن  در محيط درمان.
اما از طرفي كاستي‌هاي فراواني وجود دارند كه به زعم دكتر جوادي، تا اين موارد با همت دستگاه‌هاي مرتبط رفع نشود، نظام دارويي كشور هنوز با احترام كامل به مردم و تكريم شايسته مراجعان، راه زيادي در پيش دارد.
محورهاي اساسي كاستي‌ها را مي‌توان به صورت زير دسته بندي کرد:
1- فقدان يك نظام واحد اطلاع‌رساني كه مسلط بر پهنه اطلاعات دارويي كشور باشد.
2- نقصان يك سيستم توزيع كارآمد.
3- ضعف  نظام حقوقي پشتيبان كه در جزیيات شفاف و قاطع باشد.
4- نبود يك نظام آموزشي رسمي كه سطوح مختلف مهارت‌هاي خدمات دارويي را بپروراند.
چنين به‌نظر مي‌رسد كه در روز داروساز، مي‌توانيم افتخارات داروسازان كشورمان را مرهون تلاش‌هاي فردي و موسمي ايشان در بخش‌هايي پراكنده  و دستيابي به اهداف بلندنظر را نيازمند رفع كاستي‌هاي سيستمي در يك نظام دارويي جامع مبتني بر تحولات علوم نوين اين رشته بدانيم.