محمود اشرفی روزنامه نگار
دفاع از حقوق شهروندان در دایره دفاع از منافع ملی جای می‌گیرد. بنابراین پیگیری قاطعانه ماجرای
کشته شدن اتباع ایرانی در مراسم حج درواقع تلاش در راه حمایت از منافع ملی است. به‌طور طبیعی علت وقوع حادثه مشخص‌کننده نوع برخورد ما و سیاست مترتب بر آن خواهد بود. طیف گسترده‌ای از علل که در یک سوی آن عمد و در انتهای آن بی‌کفایتی و سوءمدیریت قرار دارد. ایران در استیفای حقوق شهروندان خود هیچ‌گونه مسامحه‌ای نخواهد داشت. اما جریانات و اتفاقات اخیر عربستان‌سعودی بسیار ژرف و در راستای تحولات بسیار بزرگ آینده است. این جریانات در قالب فرآیند اجماع بین‌المللی برای نابودی افراطی‌گری در بین‌النهرین و مناطق شمال و غرب آن است. جریان‌های پیوسته افراطی از طالبان تا القاعده و سرانجام داعش که ردپای عربستان سعودی در تمامی آنها به خوبی آشکار است. اجماع بین‌المللی برای نابودی افراطی‌گری
در برگیرنده حمله مستقیم به افراطیون و فرونشاندن کشور‌های پشتیبان آنها است. راز تحولات اخیر ترکیه و عربستان‌سعودی را در این فرآیند باید جست‌وجو کرد. گاهی فرو نشاندن کشور‌های حامی افراطیون از طریق چرخش سیاسی امکان‌پذیر نیست و نیازمند دگرگونی‌های ژرف است. تحولات اخیر عربستان سعودی در قالب چنین الگویی جای می‌گیرد. اما کشور عربستان سعودی به علت وجود اماکن مقدسه در آن ویژگی خاصی دارد. خاندان آل سعود به ناحق خود را خادم حرمین شریفین می‌دانند. چیزی که با تفاخر، اشرافیت و حمایت آنها از تروریسم سازگاری ندارد. خاندان آل‌سعود در دهه هفتم قرن 18 میلادی در یک زد و بند سیاسی با محمد عبدالوهاب قدرت سیاسی را به دست گرفتند. قدرتی که بر پایه بدعت و اعتقادات خودساخته و موهوم عبدالوهاب تا کنون ادامه داشته است. جریان و اجماع مخالف با افراطی‌گری اکنون تقدس‌زدایی خاندان آل سعود را هدف گرفته و قطعا از همکاری برخی لایه‌های صاحب قدرت این کشور بهره می‌گیرد. در گذشته برای غرب و به‌ویژه ایالات متحده آمریکا اعتقادات وهابیون اهمیت چندانی نداشت. اما امروز که سرشت ستیزه‌جویانه وهابیت آشکار شده، قرار است دوستان دیرین عربستان سعودی با حاکمان آن به‌گونه دیگری رفتار کنند. در چشم‌انداز کرانه جنوبی خلیج فارس دگرگونی‌های بزرگی به چشم می‌آید. مبارزه با افراطی‌گری جغرافیای سیاسی این منطقه را بر هم خواهد زد و اکنون برای اهل تسنن آشکار شده است که مبارزه با وهابیت به معنای مبارزه با اهل تسنن نیست و وهابیت بدعتی است که کمتر از دو قرن سابقه دارد. در آمایش نوین ژئواستراتژیک منطقه ساختار سیاسی کنونی عربستان سعودی جایی نخواهد داشت.