گروه اقتصادی شهروند، شیوا سعیدی| طی ماه‌های اخیر اروپا با یک بحران ژئوپلیتیکی روبه‌رو شده است. این منطقه به رهبری آلمان در موقعیتی دوگانه نسبت به روسیه قرار گرفته است. از یک سو اقدامات روسیه در اوکراین را محکوم می‌کند و خواهان اعمال تحریم‌های بیشتری علیه آن است و از سوی دیگر جریان مداوم گاز روسیه را طلب می‌کند. براین اساس وابستگی به روسیه، اروپا را دچار دوگانگی کرده است. در این زمینه سوال اصلی این است که روسیه را چگونه می‌توان به‌طور موثر به چالش کشید آن هم هنگامی‌که پوتین جریان گاز کل قاره سبز را در دست دارد؟ برخی کارشناسان معتقدند آلمان پاسخی برای این معما یافته است. برلین درحال فعالیت برای شکستن حصار گاز طبیعی روسیه است. بنابراین این کشور به ایران به‌عنوان یک منبع عظیم ذخایر گاز و نفت چشم دوخته است.
مجذوب کردن ایران
طی سال‌های اخیر آلمان تمایل زیادی برای افزایش روابط اقتصادی با ایران نداشته است و دلیل آن هم تحریم‌های فلج‌کننده‌ای بود که ایران را تا حدودی منزوی کرد ولی اکنون شرایط اقتصادی این کشور درحال بهبود است. طی ماه‌های اخیر ایران شاهد گشایش اقتصادی چشمگیری بوده است که توانایی فروش مقادیر بیشتر نفت نسبت به سال‌های قبل یکی از آنهاست. هر چند برخی تحریم‌ها همچنان تجارت با ایران را مشکل می‌کند (مانند فقدان بانکداری بین‌المللی) اما آلمان هنوز هم ایران را راه نجات از تنگنای گاز روسیه می‌داند.
روزنامه وال استریت ژورنال در سوم آگوست درباره گسترش ورود صنایع آلمان به ایران گزارشی منتشر کرد. براساس این گزارش درحالی‌که سرمایه‌گذاری آلمان در ایران طی سال 2004 به 9/5 میلیارد دلار می‌رسید اما با تحمیل تحریم‌هایی علیه ایران از حجم آن کاسته شد به‌طوری که سال گذشته حجم مبادلات این کشور با ایران به 48/2 میلیارد دلار رسید. اما براساس پیش‌بینی‌های‌های اتاق تجارت و صنعت آلمان(DIHK)، اکنون در این زمینه فرصت‌های رشد بسیاری وجود دارد. DIHK تخمین می‌زند اگر تحریم‌ها در قبال ایران کاسته شود، تجارت آلمان با ایران به سرعت به 4/13 میلیارد دلار در سال می‌رسد. این گزارش از تمایل آلمان برای دسترسی به بازار 77میلیونی ایران پرده برمی‌دارد، اما به نقطه‌ای کلیدی اشاره نمی‌کند. چراکه تمایل آلمان به «خرید» از ایران نسبت به «فروش» به این کشور بسیار بیشتر است. ایران چهارمین ذخایر بزرگ تثبیت‌شده نفت دنیا یا به عبارتی 10درصد آن را در اختیار دارد. همچنین 17درصد ذخایر تثبیت‌شده گاز طبیعی دنیا در ایران است. از سوی دیگر ایران سومین تولید‌کننده بزرگ گاز طبیعی خشک در جهان نیز به شمار می‌رود. بدون‌شک هرکشوری در وضع آلمان، توجهش به چنین آماری جلب می‌شود. ذخایر عظیم نفت و گاز طبیعی ایران طی دهه‌های گذشته دست‌نخوره باقی مانده‌اند، زیرا تحریم‌ها خریداران احتمالی را از این کشور دور می‌کرد. اما اکنون با کاهش محدودیت‌ها، کشورهای تشنه منابع انرژی دوباره وارد میدان شده‌اند. آلمان زیرکانه منتظر این لحظه بوده است. از سویی طی دهه گذشته با ایران مدارا کرده و اجازه نداده رابطه دوکشور به سردی گراید. امروز بیش از صد شرکت آلمانی در ایران شعبه دارند و هزار شرکت نیز از طریق عاملان فروش در این کشور فعالیت می‌کنند. کشورهایی مانند آمریکا باید بر دشمنی کهنه‌شان غلبه کنند که بیش از 30سال است رابطه دو کشوررا تیره کرده است. اما آلمان از‌سال 1868 رابطه‌ای حسنه با ایران داشته است. در آن زمان شرکت مهندسی زیمنس وارد ایران شد. اگرچه تجارت آلمان طی سال‌های تحریم با ایران کم بوده ولی ارزش آن امروز نمایان می‌شود. درحالی‌که بسیاری از کشورها برای ورود به ایران درحال تقلا هستند، آلمان قبل از همه حضور داشته است. آلمان فقط نیاز دارد تا تحریم‌ها از ایران برداشته شود تا فروش نفت به اروپا افزوده شود. در این میان باید رابطه خود با تهران را حفظ کند. دستیابی به هدف دوم سخت‌تر از آنی است که به زبان آورده می‌شود. این درحالی است که کشورهای دیگر به نفت ایران علاقه مندند و آن را از اروپا دور می‌کنند. یکی از آنها روسیه است.
رقابت برای توجه ایران
هنگامی‌که سخن از بحران اروپا به میان می‌آید، روسیه همه چیز را می‌داند. این کشوراز خط لوله گازبه اروپا، به سود خود استفاده کرده است. به گزارش این روزنامه غربی، ولادیمیر پوتین تمایلی ندارد اروپا را از مضیقه خارج کند. برای این منظورروسیه بدون‌شک سعی خواهد کرد کنترل نفت شمال و شرق ایران را در دست گیرد. روسیه وچین هردوعلاقه خود به افزایش واردات نفت از ایران نشان داده‌اند. برهمین اساس روسیه روی گسترش روابط خود باایران کار می‌کند و علاوه برکمک‌های نظامی، تاریخچه تجاری غنی با ایران دارد. این کشوراغلب اوقات به نادیده گرفتن تحریم‌های بین‌المللی متهم می‌شود. در این اواخر روسیه گام‌هایی برای نهایی کردن مبادلات نفت درمقابل کالا با ایران برداشته است. این کشور قصد دارد روزانه 500هزار بشکه نفت ایران را بخرد که محدودیت صادرات کنونی را از بین می‌برد. به نظر می‌رسد این معامله عجیب باشد زیرا روسیه خود یکی از بزرگترین تولیدکنندگان نفت و گاز طبیعی جهان است، پس چرا باید به نفت ایران نیاز داشته باشد؟ این معامله از چند جهت به نفع روسیه است. نخست آن‌که به روسیه نفوذ بیشتری در نحوه فروش نفت ایران می‌دهد. اروپا به رهبری آلمان نمی‌تواند به روسیه اجازه دهد بیش از شرایط کنونی، واردات گاز منطقه را تحت‌الشعاع قراردهد. اما دراین شرایط آلمان شاهد نزدیکی میان ایران و روسیه است که طی چند‌سال اخیر به وجود آمده است. بدون‌شک اگر اروپا خواهان نفت و گاز ایران باشد، باید عواقب سنگینی را متحمل شود، به‌خصوص اگر گاز روسیه را هم نتواند به دست آورد و درخواستش بی نتیجه بماند. برای اجتناب از این شرایط آلمان خود را برای نقشه دومی آماده کرده است تا از این طریق منابع خاورمیانه را به دست آورد.
تاکتیک‌های تندبادی
آلمان برای تأمین انرژی خود باید خاورمیانه را باخود همسو کند. ازسویی باید روی روابط تجاری با ایران بیشتر تمرکز کند تا در آینده در این منطقه حضور بیشتری داشته باشد. ران فریزر یکی از ستون‌نویسان سابق سایت ترومپت دراین‌باره می‌نویسد: « فجایع جهانی بعد از 11سپتامبر که به کاهش غرور و قدرت آمریکا منجر شد، به‌زودی با شیوه‌ای قدرتمندتر جایگزین می‌شود. این امر نیازمند توازن موقت قدرت میان اتحادیه اروپا و روسیه است... در این میان رقابت برای منابع موجود در آفریقا، آمریکای لاتین، جزایر کاراییب میان قدرت‌های بزرگ جهان یعنی آلمان، چین و روسیه ادامه خواهد داشت. همه سعی در جلب توجه کشورهای نفتی خاورمیانه خواهند کرد به طوری‌که تهدید اسلامگرایی رادیکال به آفتی مبتلا می‌شود که اروپای مسلح برای مقابله با آن عکس‌العمل نشان می‌دهد. این همان چالشی است که آمریکا و انگلیس به آن اهمیتی ندادند.»