| دکترحمید یعقوبی | رئیس انجمن روانشناسی بالینی ایران
درمان موثر و استاندارد مورد قبول دانشگاه‌ها برای مصرف‌کنندگان روانگردان‌ها وجود نداردو مصرف مخدرهای صنعتی به دلیل ناخالصی و وجود مواد سمی عوارض جبران‌ناپذیری را به همراه دارد.
افراد جامعه باید نسبت به عوارض مصرف مواد مخدر و محرک‌های صنعتی آگاه باشند. در اغلب موارد جوانان ناخودآگاه و با هدف کسب دستاوردهایی همچون لاغری و زیبایی درگیر اعتیاد به موادمخدر می‌شوند.
مصرف موادمخدر در بین افراد جامعه را می‌توان از چند زاویه مورد توجه قرار داد. علل گرایش به مصرف مواد مختلف است. موادمخدر به دو دسته طبیعی و صنعتی تقسیم می‌شوند که مواد محرک، صنعتی و مواد توهم زا ممکن است طبیعی یا صنعتی باشد.
موادمخدر صنعتی به جای ساخت در آزمایشگاه‌های مخصوص به صورت زیرزمینی در آشپزخانه‌ها، به صورت دستی تهیه می‌شود و مواد ترکیبی آن مشخص نیست. همچنین تهیه‌کنندگان مواد مخدر به علت این‌که ساخت و فروش این مواد از لحاظ اقتصادی برای آنها بیشترین سود را داشته باشد، این مواد را با ناخالصی‌ها مخلوط کرده و به فروش می‌رسانند.
یکی از روش‌های تبلیغی دستگاه اعتیاد استفاده از القاب فریبنده و جذاب همچون لاغری و زیبایی است. متاسفانه در کشور ما مردم به جای این‌که به وسیله ورزش، خواب کافی و تلاش جهت بهبود کیفیت زندگی سالم به تناسب اندام دست یابند به روش‌های میانبر روی آورده و از روی غفلت خود و خانواده‌هایشان را گرفتار معضل اعتیاد می‌کنند.
متاسفانه اکثر فریب خورده‌ها در این رابطه دختران هستند که به دلیل محرک‌های درون این مواد، اشتهای فرد برای میل به غذا کاهش می‌یابد ولی عوارض جانبی و وابستگی به مصرف مخدر را برای آن ارزانی می‌دارد.
ممکن است مصرف اینگونه مواد، لاغری را به همراه داشته باشد ولی هزینه‌های زیادی به همراه دارد، البته نباید در این زمینه ترس ایجاد کرد چرا که القای ترس روش موثری برای پیشگیری از اعتیاد نبوده و در کوتاه مدت موثر نیست.
مردم باید حق انتخاب داشته باشند و در عین حال از پیامدهای مخدر آگاه باشند. خود مردم باید در این زمینه تصمیم بگیرند. همچنین اجتماعی کردن مبارزه با مواد مخدر استراتژی موثر و مناسبی است که ستاد مبارزه با موادمخدر در پیش گرفته چون این موضوع یک معضل اجتماعی و مربوط به مردم است.
پیشگیری از اعتیاد باید از طریق مردم انجام شود چرا که تجربه اثبات کرده است؛ هرگاه کاری به مردم واگذار شده مردم موفق عمل کرده‌اند. جنگ تحمیلی مردمی مدیریت شد و مردم برای دفاع در مقابل حملات دشمن از جان و دل پا به عرصه عمل گذاشتند. باید مردم را درگیر رفع دغدغه اعتیاد کرد و سازمان‌های مردم‌نهاد نیز جهت پیشگیری و مقابله با اعتیاد تقویت شود همچنین قهرمانان ورزشی، هنرمندان و همه خانواده‌ها باید به این موضوع توجه داشته باشند که این معضل ممکن است با اندکی غفلت آنها را درگیر سازد لذا برای مبارزه با آن باید همه تلاش کنند. براساس سفارشات دینی فرد مسلمانی که شب آسوده بخوابد و از مشکل همسایه خود آگاه نباشد، مسلمان نیست. این موضوع مبین اجتماعی شدن مبارزه با مواد مخدر است. در هر خانواده، مجتمع مسکونی و هر خیابان و محله‌ای ممکن است فردی درگیر اعتیاد باشد که باید این دغدغه را در میان مردم ایجاد کنیم تا نسبت به این مسأله حساس باشند. مردم باید از آمار اعتیاد در کشور آگاه باشند و جدیت خطر مواد مخدر و چالش‌های پیش رو را حس کنند تا خودشان برای پیشگیری از اعتیاد و مبارزه با مواد مخدر پا به عرصه عمل بگذارند ولی برای محقق شدن این موضوع ارتقای آموزش‌های پیشگیرانه و مهارت‌های زندگی ضرورت دارد.
در دانشگاه‌ها باید درس پیشگیری از اعتیاد، مهارت‌های زندگی و سالم زیستن ارایه شود. درحال حاضر تلاش کرده‌ایم در خوابگاه‌های دانشجویی داوطلبان و مشاوران همسال را فعال کنیم. تقویت مشاوران گروه‌های همسال با رویکرد اجتماعی پیشگیری از اعتیاد را به همراه دارد.
ساده سازی بیش از حد علت مصرف مواد مخدر خطرناک است و این‌که فکر کنیم که فقر شادی به تنهایی سبب افزایش گرایش مصرف مواد مخدر شده اشتباه است.
البته این موضوع که برخی به دلیل فقر شادی یا افسردگی به سمت مصرف مواد مخدر پیش رفته‌اند، انکارناپذیر است ولی این‌که فقط علت اعتیاد این موضوع باشد نادرست است.
برخی از جوانان که زمینه افسردگی و غم در زندگی دارند به سمت خوددرمانی از طریق مصرف مواد مخدر به‌ویژه از نوع صنعتی رفته و ناخودآگاه درگیر موضوع اعتیاد می‌شوند در صورتی که قصد رفع مشکل خود را داشته ولی راهی غلط را برای خود یافته اند.
باورها و نگرش‌های غلط و مشکلات اقتصادی و اجتماعی ازجمله علل گرایش به مصرف مواد مخدر هستند. هرچقدر دسترسی به مواد بیشتر باشد احتمال مصرف نیز افزایش می‌یابد البته برخی در مرزهای شرقی دسترسی دارند ولی به گرایش مصرف روی نیاورده‌اند. این موضوع نشان می‌دهد علل گرایش به مصرف مخدرها یکسان نیست.
افسردگی، فقر شادی، نگرش مثبت به موادمخدر و الگوی‌های نادرست ازجمله مواردی است که باید برای پیشگیری از اعتیاد به آن توجه داشت. باید همه علل اعتیاد را شناسایی و جهت رفع آن تمام نهادهای دولتی و غیردولتی، مسئولان و مردم تلاش کنند.