| دکتر ایرج فاضل|  

به‌طور متوسط یک‌سوم تا نیمی از مردم ممکن است در طول زندگی خود نیاز به نوعی عمل جراحی پیدا کنند یا به دلیل جراحی اعضای خانواده و دوستان نزدیک خود به‌طور مستقیم با این مسأله درگیر شوند.بی‌شک دیدگاه پزشک جراح به عمل جراحی با مردم عادی به‌خصوص بیمار و نزدیکان او در بسیاری از موارد کاملا متفاوت است. وقتی پزشک جراح انجام یک عمل جراحی را مطرح می‌کند، در بررسی‌های خود به این نتیجه رسیده است که خطر عمل‌نشدن بیمار بسیار بالاتر از عمل جراحی است و به نفع بیمار و حفظ سلامت اوست که با قبول خطر بالنسبه کم، عمل جراحی را بپذیرد. اما در بیشتر موارد بیمار در دنیای دیگری سیر می‌کند. از نظر او هر عمل جراحی یک رویداد بسیار مهم و بالقوه خطرناک است. بارها شنیده شده است که بیماران پس از بیهوشی دیگر به‌هوش نیامده‌اند یا هنگام عمل جان خود را از دست داده‌اند و در پس فکر بیمار پیوسته این نگرانی وجود دارد که نکند از عمل جراحی جان سالم به در نبرد.اما بسیاری از این توهمات که باعث ایجاد نگرانی و اضطراب‌های زیادی در بیمار می‌شود، بی‌اساس و ناشی از مطالبی است که دهان‌به‌دهان از سوی افراد ناآگاه به او منتقل شده است. از همین‌رو بر آن شدیم تا در این ستون اطلاعاتی درباره جراحی‌های مختلف، دلایل ایجاد بیماری، روند درمانی و دوران نقاهت پس از جراحی را به زبانی ساده برای مخاطبان گرامی بازگو کنیم.

کیسه صفرا در زیر کبد و چسبیده به آن در طرف راست و بالای شکم قرار گرفته است. طول آن در حدود 8-7 سانتیمتر و حاوی 80 تا 100 سانتیمتر مکعب صفرا است.یک لوله باریک کیسه صفرا را به مجرای اصلی کبد وصل می‌کند. صفرا که در کبد ساخته شده و در هضم غذا نقش مهمی به عهده دارد توسط مجرای اصلی وارد قسمت اول روده باریک می‌شود.کیسه صفرا یک مخزن ذخیره برای صفرا است. صفرا مرتبا در کبد ساخته و در کیسه صفرا ذخیره می‌شود. پس از خوردن غذا کیسه صفرا منقبض شده و صفرا را در داخل روده تخلیه می‌کند. صفرا حاوی کلسترول و مواد دیگر است. در صورتی که غلظت کلسترول در صفرا بالا برود یا غلظت بعضی مواد دیگر در صفرا پایین بیاید، کلسترول ممکن است به صورت بلورهای جامد درآید و هسته اولیه یک سنگ صفراوی را تشکیل دهد. این هسته می‌تواند به تدریج در طول زمان بزرگ و به سنگ‌های درشتی تبدیل شود. ولی سنگ‌های کوچک‌تر هستند (غالبا به اندازه ارزن) که اشکالات بیشتری ایجاد می‌کنند. افراد بسیاری دچار سنگ کیسه صفرا می‌شوند گر سنگ‌ گیر کرده در مجرای کیسه صفرا به داخل مجرای اصلی صفرا رانده شود سه حالت ممکن است به وجود آید:
1- سنگ از مجرا عبور کرده و به داخل روده بیفتد.2- سنگ در مجرای اصلی صفرا مانده و مانع عبور آزاد صفرا شود.3- سنگ در آخرین قسمت مجرای اصلی صفرا که با مجرای لوزالمعده یکی است گیر کرده و به طور همزمان سبب اختلال در عبور صفرا و ترشحات لوزالمعده شود.
درمان بدون عمل جراحی
در حال حاضر درمان دارویی موثری برای سنگ‌های صفراوی وجود ندارد. رژیم بدون چربی و فاقد تخم‌مرغ ممکن است از تعداد حملات بکاهد، ولی درمان اصلی و قطعی، خارج کردن کیسه صفرا از بدن  است.
درمان با عمل جراحی
عمل جراحی کیسه صفرا وقتی توصیه می‌شود که سنگ‌های صفراوی علایمی ایجاد کرده و سبب مزاحمت شده باشند. موارد استثنا شامل بیماران زیر 30 سال، بیماران مبتلا به مرض قند و بانوان جوانی است که قصد باردار شدن دارند. در این سه گروه گاهی بدون علایم بالینی هم توصیه می‌شود کیسه صفرا خارج شود. بهترین درمان برای سنگ‌های صفراوی خارج کردن کیسه صفرا همراه با سنگ‌های داخل آن است و پس از عمل، صفرا مانند قبل از کبد ترشح می‌شود و از طریق مجرای کبدی به داخل روده می‌ریزد. گاهی توسط بیماران این سوال مطرح می‌شود که چرا کیسه صفرا را باید با سنگ‌ها بیرون آورد؟ باید دانست کیسه صفرایی که سنگ تولید می‌کند، کیسه سالمی نیست و چنانچه سنگ‌های آن را خارج کنند در اکثر موارد پس از مدت کوتاهی دوباره سنگ تولید می‌کند. به علاوه ثابت شده است که خارج کردن کیسه صفرای حاوی سنگ هیچ‌گونه لطمه‌ای به سلامت فرد نمی‌زند و بیمارانی که کیسه صفرای آنها با عمل جراحی خارج شده است مانند سایر افراد عمر طبیعی و بدون عارضه دارند.
عوارض عمل کیسه صفرا
عمل کیسه صفرا هم مانند هر عمل دیگر ممکن است عوارضی به دنبال داشته باشد، ولی خوشبختانه عوارض این عمل نادر است و اغلب همان عوارضی است که پس از سایر عمل‌ها می‌تواند پیش بیاید. عفونت زخم در 4 درصد از بیماران به وجود می‌آید که معمولا با قرمزی و حساسیت زخم همراه است و با برداشتن یکی دو بخیه و خارج شدن ترشحات بهبود می‌یابد. این عارضه در اشخاص چاق بیشتر دیده می‌شود.